Brama Oławska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Resztki bramy Oławskiej wewnętrznej odsłonięte pod powierzchnią ulicy Oławskiej
Makieta XVI-wiecznej zewnętrznej bramy Oławskiej z basteją Hioba
Zachowane resztki zewnętrznej bramy Oławskiej

Brama Oławska (niem. Ohlauer Tor[a]) – zespół bram miejskich we wschodniej części umocnień fortecznych Wrocławia. Ponadto „nową zewnętrzną bramą Oławską” (niem. Neues Äußeres Ohlauer Tor) nazywano w XIX wieku rogatki miejskie u zbiegu ulic gen. Romualda Traugutta i Tadeusza Kościuszki, nazywane także Ohlauer Barriere. Zburzona na początku XIX wieku.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Brama wewnętrzna[edytuj | edytuj kod]

Brama została wzniesiona na początku II połowy XIII wieku w linii fortyfikacji wewnętrznych miasta na trakcie prowadzącym na wschód, w kierunku Oławy. Zlokalizowana była w miejscu, gdzie dziś znajdują się posesje nr 29–31 przy ulicy Oławskiej (obok gmachu Urzędu Statystycznego). Składała się z wieży bramnej o podstawie prostokąta zbliżonego do kwadratu oraz przedbramia. Zlikwidowana została w 1792, pozostawiono jedynie łuk nad ulicą, który później został również usunięty.

Brama zewnętrzna[edytuj | edytuj kod]

Wzniesiona wkrótce po bramie wewnętrznej, na linii nowych, zewnętrznych fortyfikacji (obok miejsca, gdzie dziś stoi Galeria Dominikańska, około stu metrów na wschód od skrzyżowania ulic Oławskiej i ks. Piotra Skargi). Pierwszy raz wzmiankowana w 1299 w związku z zapłatą dla kamieniarza Albericusa za wykonane prace budowlane. Pierwotnie podobna była do bramy wewnętrznej; w połowie XV wieku powiększone zostało przedbramie, wzniesiono nową wieżę. Później dodano barbakan (na przełomie XV i XVI w.), w 1576 zastąpiony basteją. W 1588 mury bastei przysypano ziemią[b] tworząc nowy bastion: wieża bramna została zastąpiona wieżą o podstawie półkolistej z działobitnią na szczycie. W latach 1638–1642 dodano na podstawie projektu Walentego von Säbischa rawelin, który uzupełniono w latach 70. XVIII wieku dodatkowo usypanym płaszczem osłonowym.

Podczas oblężenia miasta przez wojska napoleońskie (1806) brama Oławska nie ucierpiała nadmiernie, ale zburzona została już w 1807, w pierwszej fazie zarządzonej przez Francuzów likwidacji fortyfikacji miejskich Wrocławia.

Wykopaliska[edytuj | edytuj kod]

Podczas budowy, w latach 1975–1977, trasy W-Z i podziemnych przejść z nią związanych[c] odkryto na placu Dominikańskim pozostałości fundamentów bramy Oławskiej. Zostały one w czasie robót budowlanych w znacznej części zniszczone, a niektóre zachowane pozostałości gruntownie przemurowano i zaadaptowano w latach 1977–1978 na potrzeby przejścia podziemnego, gdzie zostały wyeksponowane. Obok przejścia ustawiono makietę bramy i sąsiadującego z nią fragmentu fortyfikacji.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Do 1902 funkcjonowała pisownia Ohlauer Thor.
  2. ↑ Dzięki temu jej resztki przetrwały zarówno oblężenie napoleońskie z 1806, jak i rozbiórkę fortyfikacji z 1807 oraz rujnację miasta podczas oblężenia Festung Breslau z 1945; pozostałości, które się zachowały, wpisano w 1967 do rejestru zabytków jako „basteję Hioba”.
  3. ↑ Przejście obejmowało pierwotnie także wyjścia na przystanki tramwajowe w centralnym pasie trasy, zlikwidowane w początku XXI wieku, oraz wyjście na przystanek autobusowy po południowej stronie, przekształcone w latach 90. XX w. w pub.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Średniowieczne Bramy Miejskie we Wrocławiu
Historia
Baszty zachowane
Bramy nieistniejące
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Brama_Oławska&oldid=68518887”