French
DeutschBrian Ferneyhough – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| Imię i nazwisko | Brian John Peter Ferneyhough |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Pochodzenie | |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Odznaczenia | |
 | |
Brian John Peter Ferneyhough (ur. 16 stycznia 1943 w Coventry)[1] – brytyjski kompozytor i pedagog; czołowy przedstawiciel nowej złożoności.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Studiował w Birmingham School of Music (1961–1963), a następnie w Londynie w Królewskiej Akademii Muzycznej pod kierunkiem Lennoxa Berkeleya (1966–1967). W 1968 przyznano mu stypendium Mendelssohna i podjął studia w Conservatorium van Amsterdam u Tona de Leeuwa. Od 1969, po otrzymaniu stypendium kompozytorskiego miasta Bazylei, studiował przez 2 lata w tamtejszej akademii muzycznej u Klausa Hubera[1].
Wykładał kompozycję w Hochschule für Musik Freiburg (1973–1986)[1][2] i w Koninklijk Conservatorium w Hadze (1986–1987)[1]. W 1987 przeniósł się na stałe do Stanów Zjednoczonych i został profesorem kompozycji na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Diego. Od 2000 jest związany z Uniwersytetem Stanforda, będąc etatowym profesorem muzyki[1][2], wykładowcą gościnnym (2007-2008) i aktualnie (2020) – profesorem emerytem[3].
Oprócz tych stałych etatów był związany z najbardziej prestiżowymi instytucjami dydaktycznymi i międzynarodowymi szkołami letnimi muzyki współczesnej. Przez 20 lat był stałym wykładowcą na Międzynarodowych Letnich Kursach Nowej Muzyki w Darmstadcie (1976–1996)[1], dodatkowo pełniąc tam w latach 1984–1994 funkcję koordynatora klasy kompozycji[1][2]. Od 1990 prowadził też kursy kompozycji w Fondation Royaumont w Asnières-sur-Oise[1][2] i w Cursus Informatique na IRCAM w Paryżu[1]. Był profesorem gościnnym w Kungliga Musikhögskolan i Stockholm, California Institute of the Arts i na Uniwersytecie w Chicago[2]. Ponadto prowadził gościnnie wykłady i kursy mistrzowskie w Konserwatorium Paryskim, Civica Scuola di Milano, na brytyjskich uniwersytetach w Oksfordzie, Cambridge i Durham oraz na kilku uniwersytetach i szkołach wyższych w Ameryce Północnej[2].
Nagrody, wyróżnienia i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
(na podstawie materiałów źródłowych[1][3][4][5]
- 1967 – Lady Holland Composition Award, Królewska Akademia Muzyczna (Londyn)
- 1968 – brytyjskie stypendium Mendelssohna
- 1978 i 1982 – Grand Prix du Disque
- 1969–1971 – stypendium kompozytorskie miasta Bazylei
- 1979 – Koussevitzky International Recording Award (KIRA), za Transit
- 1974–1975 – stypendium kompozytorskie SWR Sinfonieorchester Baden-Baden und Freiburg
- 1984 – Kawaler Orderu Sztuki i Literatury (Francja)
- 1996 i 2011 – Royal Philharmonic Society Music Awards, w kategorii Chamber-Scale Composition; w 2011 za Kwartet smyczkowy nr 6
- 2007 – Ernst von Siemens Music Prize
Jest członkiem stowarzyszonym londyńskiej Królewskiej Akademii Muzycznej (od 1990), członkiem berlińskiej Akademie der Künste (od 1996) i członkiem korespondentem Bayrische Akademie der Schönen Künste (od 2005).
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Muzykę Ferneyhougha, osadzoną w nowej złożoności (new complexity), cechuje typowa dla tego stylu wielowarstwowa i zmienna interakcja pomiędzy wszystkimi procesami zachodzącymi w utworze[6]. Wybór takiej metody kompozytorskiej jest wypadkową z jednej strony wpływu formalnego wykształcenia u Tona de Leeuwa i Klausa Hubera, z drugiej zaś – jego samodzielnych młodzieńczych poszukiwań i analiz dzieł Schönberga, Stockhausena, Bouleza, Hindemitha i Bartóka[6][7]. Ferneyhough odrzucił jednak sztywne reguły totalnego serializmu[6][7], zastępując je swoistymi rozwiązaniami formalnymi i notacyjnymi, takimi jak[6]:
- irracjonalne miary taktowe – wyrażane w ułamkach pełnych taktów, np. 3/10 lub 5/24
- mikrotony
- typy fakturalne – charakterystyczne kombinacje gestów i barw
- procedury quasi-serialne – niekoniecznie dodekafoniczne
- notacja werbalna – np. słowny opis możliwych procesów i stanów
- szczególne elementy zapisu muzycznego – np. różne sposoby notacji główek nut, mikrotonów, glissand, oznaczenie kąta, pod jakim instrument ma być utrzymany pod wargami, notacja aleatoryczna i in.
W efekcie jego kompozycje nasycone są hermetycznymi konstrukcjami dźwiękowymi, złożoną kalejdoskopową formą, niebywale zagęszczoną fakturą, niesymetryczną narracją, pozornie chaotyczną harmoniką, a przy tym są trudne w rozczytywaniu. Wszystko to sprawia, że reprezentują ekstremalny poziom trudności i stawiają nadzwyczajnie wysokie wymagania wykonawcom i odbiorcom[6][7][8].
Wybrane kompozycje[edytuj | edytuj kod]
(na podstawie materiału źródłowego[1]
Utwory orkiestrowe
- Epicycle na 20 solowych instr. smyczkowych, 1968
- Firecycle Beta 1971
- La terre est un homme na wielką orkiestrę, 1979
- Carceri d’invenzione I na 16 instr., 1982
- Carceri d’invenzione IIa na flet i 20 instr., 1985
- Carceri d’invenzione III na 18 instr., 1986
- Plötzlichkeit na wielką orkiestrę, 2006
- Chronos-Aion 17 instr., 2008
Utwory kameralne
- String Quartet no. 1, 1963
- 4 Miniatures na flet i fortepian, 1965
- Coloratura na obój i fortepian, 1966
- Sonata na 2 fortepiany, 1966
- Prometheus na sekstet dęty drewniany, 1967
- Sonatas na kwartet smyczkowy, 1967
- Time and Motion Study I na klarnet basowy, 1977
- String Quartet no. 2, 1980
- Adagissimo na kwartet smyczkowy, 1983
- String Quartet no. 3, 1987
- Fanfare for Klaus Huber na 2 perkusje, 1988
- La chute d’Icare na klarnet solo i zespół kameralny, 1988
- String Quartet no. 4, 1990
- String Trio, 1995
- Flurries na flet piccolo, klarnet, róg, fortepian, skrzypce i wiolonczelę, 1997
- In nomine à 3 na flet piccolo, obój i klarnet, 2001
- no time (at all) na 2 gitary, 2004
- String Quartet no. 5, 2006
- Dum transisset I–IV na kwartet smyczkowy, 2006
- String Quartet no. 6, 2010
Utwory na instrumenty solowe
- Epigrams na fortepian, 1966
- 3 Pieces na fortepian, 1967
- Cassandra’s Dream Song na flet, 1970
- Time and Motion Study I na klarnet basowy, 1977
- Unity Capsule na flet, 1976
- Lemma–Icon–Epigram na fortepian, 1981
- Superscriptio na flet piccolo, 1981
- Carceri d’invenzione IIb na flet, 1984
- Intermedio alla ciaccona na wiolonczelę, 1986
- Kurze Schatten II na gitarę, 1988
- Trittico per Gertrude Stein na kontrabas, 1989
- Bone Alphabet na perkusję, 1991
- Unsichtbare Farben na skrzypce, 1998
Utwory wokalne
- Missa brevis na 12 głosów solowych, 1969
- Transit na sopran, mezzosopran, alt, tenor, baryton, bas, orkiestrę kameralną i instr. elektroniczne, 1975
- Time and Motion Study III na 16 głosów solowych, perkusję i instr. elektroniczne, 1974
- Etudes transcendantalesna sopran i zespół kameralny, 1985
- On Stellar Magnitudes na sopran i zespół kameralny, 1994
Opery
- Shadowtime, libretto Charles Bernstein, 2003; premiera: Monachium, 2004
Utwory elektroakustyczne
- Time and Motion Study II na wiolonczelę i instr. elektroniczne, 1976
- Mnemosyne na klarnet basowy i taśmę dwuścieżkową, 1986
- Carceri d’invenzione IIc na flet i taśmę, 1987
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k Richard Toop, Ferneyhough, Brian, Oxford Music Online. Grove Music Online, 22 października 2008, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.09503, via Oxford University Press [dostęp 2020-10-18] (ang.).
- ↑ a b c d e f Fabrice Fitch, Brian Ferneyhough. Complete Biography [online], Edition Peters [dostęp 2020-10-18] (ang.).
- ↑ a b Brian Ferneyhough [online], Stanford University. Department of Music [dostęp 2020-10-18] (ang.).
- ↑ Koussevitzky International Recording Award (KIRA) Winners [online], Musicans Club of New York [dostęp 2020-10-18] (ang.).
- ↑ RPS Awards [online], Royal Philharmonic Society [dostęp 2020-10-18] (ang.).
- ↑ a b c d e Iwona Lindstedt, Złożony świat Briana Ferneyhougha, „Glissando” (7), grudzień 2005, s. 30-40, ISSN 1733-4098 [dostęp 2020-10-18] (pol.).
- ↑ a b c
Jonathan Harvey. Brian Ferneyhough. „The Musical Times”. Vol. 120, No. 1639, s. 723-728, 1979-09. DOI: 10.2307/962346. ISSN 0027-4666. OCLC 53165808. via Jstor. (ang.). - ↑ Rafał Wawrzyńczyk, Wyspy, „Dwutygodnik” (271), grudzień 2019, ISSN 2299-8128 [dostęp 2020-10-17] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Chodkowski (red.), Encyklopedia muzyki, Warszawa: PWN, 1995, s. 254, ISBN 83-01-11390-1.
- Brian Ferneyhough. W: Bogusław Schaeffer: Kompozytorzy XX wieku. T. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1990, s. 222-224. ISBN 83-08-01859-9. (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Brian Ferneyhough w bazie AllMusic (ang.)
- Dyskografia Briana Ferneyhougha w bazie MusicBrainz (ang.)
- Brian Ferneyhough w bazie Discogs.com (ang.)