French
DeutschDebrzno – Wikipedia, wolna encyklopedia
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Fragment rynku | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia | XII wiek | ||||
| Prawa miejskie | 1354 | ||||
| Burmistrz | Marta Urbańska | ||||
| Powierzchnia | 7,52[1] km² | ||||
| Wysokość | 130,4 - 173,3 m n.p.m. | ||||
| Populacja (30.06.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna | 59 | ||||
| Kod pocztowy | 77-310 | ||||
| Tablice rejestracyjne | GCZ | ||||
Położenie na mapie gminy Debrzno  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu człuchowskiego  | |||||
 53°32′17″N 17°14′10″E/53,538056 17,236111 | |||||
| TERC (TERYT) | 2203044 | ||||
| SIMC | 0977338 | ||||
Urząd miejski ul. Traugutta 277-310 Debrzno | |||||
| Strona internetowa | |||||
Debrzno (tuż po wojnie Frydląd Pomorski[3], kaszub. Frédląd, niem. Preußisch Friedland) – miasto w województwie pomorskim, w powiecie człuchowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Debrzno.
Według danych z 1 stycznia 2018 Debrzno liczyło 5152 mieszkańców[4][5].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Miasto położone jest nad jeziorami: Żuczek oraz Staw Miejski, nad rzeką Debrzynką, w północnej części Krajny, w pasie Pojezierza Południowopomorskiego (w tym Pojezierza Krajeńskiego).
Od północy graniczy z gminami Czarne i Człuchów, od wschodu z gminami Kamień Krajeński i Sępólno Krajeńskie i od południa z Okonkiem i Lipką[6]. Debrzno znajduje się w odległości 152 km na południowy zachód od Gdańska, oraz 166 km na północ od Poznania.
Przy zachodnich granicach miasta znajduje się florystyczno-stepowy Rezerwat przyrody Miłachowo o powierzchni 3,7 ha.
Historia[edytuj | edytuj kod]
_(15).JPG)
Pierwsze wzmianki dotyczące Debrzna pochodzą z XII w. Osada leżała w granicach średniowiecznej Polski, następnie w XIV w. została zajęta przez Krzyżaków[7]. W 1354 roku miasto otrzymało prawa miejskie z nadania wielkiego mistrza krzyżackiego Winricha von Kniprode[7]. Po wybuchu powstania przeciw Krzyżakom, w 1454 miasto uznało władzę króla Polski. Podczas wojny trzynastoletniej obronione przed Krzyżakami w 1455, jednakże z czasem ponownie utracone. W 1461 miasto zdobył Kazimierz IV Jagiellończyk, a w 1462 roku Debrzno zostało zajęte przez wojska krzyżackie i było oblegane przez wojska Korony Polskiej przez 8 dni, ale nie zostało zdobyte. W 1464 Krzyżacy opuścili miasto, uprzednio je grabiąc i paląc. W wyniku zapisów II pokoju toruńskiego zostało włączone w granice Polski, a po dwunastu latach król Polski potwierdził prawa miejskie Debrzna. Miasto leżało w granicach województwa pomorskiego Korony Polskiej. W 1587, 1620 i 1648 miały miejsce pożary miasta.
W 1738 roku stanowisko proboszcza frydlandzkiego objął kanonik poznański Jan Jerzy Kostka Węsierski (ok. 1680 - po 1746), który piastował to stanowisko w latach 1743-1744 w czasie wizytacji Archidiakonatu Kamieńskiego[8].
W pracy dra Schwitza "Biały Bór i jego historia" Wyd. w Pile 1932 roku znajduje się informacja iż w latach 1531–1553 proboszczem był ks. Georg Sabat, a od 1698 roku ks. Godszalski.
W wyniku I rozbioru Polski w 1772 miasto znalazło się w zaborze pruskim.
W 1875 r. (święcenia kapłańskie 1900 rok) w Debrznie urodził się ojciec Anicet Kopliński, polski kapucyn pochodzenia niemieckiego, nazywany jałmużnikiem Warszawy lub Św. Franciszkiem Warszawy, zamordowany przez Niemców w 1941 r. w KL Auschwitz, ogłoszony w 1999 r. błogosławiony Kościoła katolickiego[9]
W końcu stycznia 1945 miejscowość została zajęta przez Armię Czerwoną, którą wkrótce wyparli żołnierze niemieckiej 32 DP. W doniesieniu dowództwa 2 Armii z 14 lutego 1945 stwierdzono: W Preussisch Friedland oraz we wsi Zisskau 29 i 30 stycznia rozstrzelano po poddaniu potwornym torturom większość znajdujących się tam mężczyzn. Domy i mieszkania zostały rozgrabione, zniszczone i podpalone. Do kobiet i dzieci, które chciały ratować się ucieczką, bolszewiccy mordercy strzelali z karabinów maszynowych. W znajdującym się dwa kilometry od szosy folwarku we wszystkich pokojach znaleziono ciała dzieci, starców, zgwałconych i zastrzelonych kobiet[10].
W latach 1961–1972 miasto nie należało ale było siedzibą władz gromady Debrzno.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru zabytków NID[11] na listę zabytków wpisane są:
- kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP, 1894-95, nr rej.: A-335 z 10.06.1997
- mury obronne, nr rej.: A-165 z 21.02.1959.
- Baszta Młyńska
Lotnisko[edytuj | edytuj kod]
Na południe od miasta w odległości 2–3 km już na terenie województwa wielkopolskiego znajduje się dawne lotnisko wojskowe Debrzno. Obecnie mieści się tam ośrodek "Rallyland" z torami wyścigowymi i bazą hotelową[12], którego właścicielem jest Tomasz Kuchar.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Źródło: Adam Jelonek. Ludność Miast i Osiedli Typu Miejskiego na Ziemiach Polski Od 1810 Do 1960 roku.. „Dokumentacja Geograficzna”. Zeszyt 3/4, s. 105. PAN. Instytut Geografii PAN.
- Piramida wieku mieszkańców Debrzna w 2014 roku[4].
Debrzno ma dodatni przyrost naturalny wynoszący 9. Odpowiada to przyrostowi naturalnemu 1,75 na 1000 mieszkańców Debrzna. W 2017 roku urodziło się 53 dzieci, w tym 45,3% dziewczynek i 54,7% chłopców.
Sport[edytuj | edytuj kod]
Od 1945 roku istniał w Debrznie Ludowy Klub Sportowy „Żagiel". Najpopularniejszą sekcją klubu była piłka nożna. Największym sukcesem piłkarzy był tytuł mistrza okręgu juniorów, oraz awans do ligi międzywojewódzkiej w 1986 roku. Sukcesy odnosili również bokserzy którzy byli powoływani do kadry narodowej juniorów. Klub został zlikwidowany w 1992 roku z powodów finansowych. Na miejsce „Żagla” został założony Miejski Klub Sportowy (MKS) W roku 2014 do użytku klubu został oddany zmodernizowany stadion[13].
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
- Kościół rzymskokatolicki:
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Debrzno (Sala Królestwa ul. Ogrodowa 26a)[14]
Gminy partnerskie[edytuj | edytuj kod]
- Weinbach (Niemcy)
- Huddinge (Szwecja)
- Blatno (Czechy)
- W roku 2011 na spotkaniu w Korfantowie Debrzno weszło do „Rodziny Miast Friedlandzkich"
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Debrzno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-06-17], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2023-11-29] (pol.).
- ↑ Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945.
- ↑ a b Debrzno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
- ↑ Dzieje miasta i gminy Debrzno Wydawnictwo Jasne; 2014 rok; str 559
- ↑ a b Debrzno [online], pomorskie.eu [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-29] (pol.).
- ↑ Jerzy Antoni Kostka, Kostkowie herbu Dąbrowa. Wyd.Z.P. POLIMER Koszalin 2010, s. 46 i 54. ISBN 978-83-89976-40-6
- ↑ Biografia – Fundacja Kapucyńska – pomoc potrzebującym, ubogim, bezdomnym [online] [dostęp 2022-10-17] (pol.).
- ↑ Mark Sołonin: Nic dobrego na wojnie. Poznań: Rebis, 2011, s. 246-247. ISBN 978-83-7510-714-2.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 11 [dostęp 2017-01-08].
- ↑ Rallyland
- ↑ Serwis Internetowy Miejskiego Klubu Sportowego Debrzno [online], mksdebrzno.pl [dostęp 2017-11-22].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-09].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Historia miasta na stronie Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Miasta i Gminy Debrzno
- Historia Żydów w Debrznie na portalu Wirtualny Sztetl
- Frydląd Pruski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 416.
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Kolonie | |
| Części kolonii | |
| Osady | |
| Osada leśna | |
| Części wsi | |
| Przysiółki |
