Dubeninki (gmina) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Dubeninki
	gmina wiejska
	; Budynek urzędu gminy w Dubeninkach
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	gołdapski
TERC	2818022
Wójt	Ryszard Zieliński
Powierzchnia	205,18 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 3015
• gęstość	14,7 os./km²
Nr kierunkowy	87
Tablice rejestracyjne	NGO
	Adres urzędu:ul. Dębowa 27; 19-504 Dubeninki
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	21
Liczba miejscowości	41
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Dubeninki
	Położenie na mapie Polski Dubeninki
	54°17′N 22°33′E/54,288889 22,553889
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Dubeninki – gmina wiejska w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie gołdapskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie suwalskim a w latach 1999–2001 w powiecie olecko-gołdapskim.

Na terenie gminy znajdują się zabytkowe Wiadukty w Stańczykach.

Środowisko geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Gmina Dubeninki jest najbardziej wysuniętą gminą na północny wschód w województwie. W jej północno-wschodniej części znajduje się punkt będący stykiem trzech państw: Polski, Litwy i Rosji. Siedziba gminy mieści się w Dubeninkach. W znacznej części gminę porasta Puszcza Romincka podlegająca Nadleśnictwu Gołdap, a lasy w południowej części Nadleśnictwu Olecko^[2].

Pod względem fizycznogeograficznym gmina jest położona w trzech mezoregionach^[2]:

Rzeźba terenu[edytuj | edytuj kod]

Teren gminy stanowi obszar młodoglacjalny z materiałem czwartorzędowym na powierzchni. Utwory te zostały naniesione przez kolejne zlodowacenia i uległy procesom akumulacji, erozji i wietrzenia. W wyniku dużej roli rzeźbotwórczej lądolodu na terenie gminy występują liczne formy polodowcowe takie jak: moreny spiętrzone, rynny polodowcowe, sandry, kemy, ozy. Na terenie Puszczy Rominckiej występują ciągi morenowe i leżące między nimi obniżenia. Doliny rzeczne są głęboko wcięte w podłoże i posiadają strome zbocza o znacznej wysokości względnej. Najbardziej urozmaiconą dolinę rzeczną posiada Błędzianka, która pod Stańczykami jest 65 metrów niżej niż otaczające tereny. Na zboczach głębokich dolin rzecznych występują liczne procesy stokowe w postaci osuwisk, obrywów ziemnych czy spełzywania. W wyniku intensywnej i długotrwałej erozji wąwozowej na ich zboczach powstały parowy, wąwozy, wądoły o głębokości do 40 metrów. Największe nasilenie tych form spotykamy w dolinie Błędzianki w pobliżu miejscowości: Wysoki Garb, Maciejowięta, Stańczyki i Błąkały^[2].

Najwyższymi kulminacjami w gminie są wzgórza morenowe i kemowe w jej południowo-wschodniej części, pobliżu dawnej wsi Golubie i osiągają wysokość 295,4 oraz 292,1 m n.p.m. Znaczne deniwelacje terenu występują w okolicach wsi Maciejowięta i wynoszą od 40 do 70 m. Najmniej wyniesione tereny leżą przy granicy państwowej, a najniższym punktem w gminie jest punkt opuszczenia kraju przez rzekę Błędziankę^[2].

Hydrologia[edytuj | edytuj kod]

Przez gminę Dubeninki przebiega wododział pierwszego rzędu między dorzeczem Wisły a Pregoły, czego konsekwencją jest źródłowy charakter cieków. 97,2% powierzchni gminy jest odwadnianych przez Pregołę, a 2,2% przez Wisłę. Teren należący do dorzecza Wisły znajduje się w południowo-zachodniej części gminy i obejmuje jeziora Niskie i Wysokie wraz z odpływami. Najważniejszymi rzekami gminy są: Błędzianka, Żytkiejmska Struga, Bludzia, Czerwona Struga, Duży Budier i Pstrążnia^[3].

Jeziora stanowią 2,6% powierzchni gminy i występują głównie w południowej i wschodniej części. Ważniejsze jeziora to: Czarne, Przerośl, Niskie, Wysokie, Linowo, Malinowo, Dobellus Duży, Pobłędzie i Pobłędzie Małe. Dwa największe (Czarne 162,5 ha, Przerośl 65 ha) i zarazem najgłębsze (Czarne 27,5 m, Przerośl 28,2 m) wypełniają fragmenty rynien polodowcowych. Przebieg osi obu jezior nawiązuje do kierunku odpływu wód polodowcowych, czyli z północnego zachodu na południowy zachód. Do jezior wytopiskowych należą jeziora: Niskie, Wysokie, Dobellus Duży, Dobellus Mały, Pobłędzie^[4].

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2002^[5] gmina Dubeninki ma obszar 205,18 km², w tym:

użytki rolne: 49%
użytki leśne: 38%

Gmina stanowi 26,58% powierzchni powiatu.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Według danych z 30 czerwca 2008^[6] gminę zamieszkiwało 3098 osób.

Dane z 30 czerwca 2008^[6]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	3098	100	1553	50,13	1545	49,87
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	15,10		7,57		7,53

Piramida wieku mieszkańców gminy Dubeninki w 2014 roku^[1].

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[7] gminę zamieszkiwało 2886 osób.

Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]

Parki krajobrazowe[edytuj | edytuj kod]

Na terenie gminy na powierzchni 10 964 ha, zlokalizowana jest część Parku Krajobrazowego Puszczy Rominckiej^[8]

Rezerwaty przyrody[edytuj | edytuj kod]

Na obszarze gminy znajdują się następujące rezerwaty przyrody^[9]:

Pomniki przyrody[edytuj | edytuj kod]

W gminie zlokalizowanych jest 9 pomników przyrody ożywionej oraz 4 nieożywionej.

Osobny artykuł: Pomniki przyrody w gminie Dubeninki.

Obszary Natura 2000[edytuj | edytuj kod]

W gminie zlokalizowany jest obszar Natura 2000 Puszcza Romincka (PLH280005) SOO^[10].

Obszary chronionego krajobrazu[edytuj | edytuj kod]

Na terenie gminy znajdują się^[9]:

Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Błędzianki
Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Rominckiej.

Sołectwa[edytuj | edytuj kod]

Będziszewo, Białe Jeziorki, Błąkały, Błędziszki, Budwiecie, Cisówek, Czarne, Degucie, Dubeninki, Kiekskiejmy, Kiepojcie, Lenkupie, Linowo, Maciejowięta, Pluszkiejmy, Przerośl Gołdapska, Rogajny, Skajzgiry, Stańczyki, Żabojady, Żytkiejmy.

Pozostałe miejscowości[edytuj | edytuj kod]

Barcie, Bludzie Małe, Bludzie Wielkie, Bludzie Wielkie (leśniczówka), Boczki, Golubie Małe, Kociołki, Kramnik, Łoje, Łoje (osada), Łysogóra, Markowo, Marlinowo, Meszno, Orliniec, Ostrowo, Pobłędzie, Przesławki, Rakówek, Redyki, Sumowo, Tuniszki, Wobały, Wysoki Garb, Zawiszyn, Żerdziny, Żytkiejmy (osada).

Zobacz też: Golubie (powiat gołdapski).

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

Gołdap, Filipów, Przerośl, Wiżajny. Gmina sąsiaduje z Rosją, oraz w jednym punkcie graniczny z Litwą (zjawisko Czwórstyku).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Gmina Dubeninki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ ^a ^b ^c ^d Program Ochrony Środowiska Gminy Dubeninki, stan na 2004, s. 3. [dostęp 2012-07-17].
↑ Program Ochrony Środowiska Gminy Dubeninki, stan na 2004, s. 6. [dostęp 2012-07-17].
↑ Program Ochrony Środowiska Gminy Dubeninki, stan na 2004, s. 7. [dostęp 2012-07-17].
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .
↑ Program Ochrony Środowiska Gminy Dubeninki, stan na 2004, s. 5. [dostęp 2012-07-17].
↑ ^a ^b Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przstrzennego gminy Dubeninki, s. 90. [dostęp 2012-07-17].
↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Dubeninki, s. 92. [dostęp 2012-07-17].

[populacja2016-1] Gmina Dubeninki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[po-2] Program Ochrony Środowiska Gminy Dubeninki, stan na 2004, s. 3. [dostęp 2012-07-17].

[3] Program Ochrony Środowiska Gminy Dubeninki, stan na 2004, s. 6. [dostęp 2012-07-17].

[4] Program Ochrony Środowiska Gminy Dubeninki, stan na 2004, s. 7. [dostęp 2012-07-17].

[autonazwa1-5] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[autonazwa2-6] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[7] , Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .

[8] Program Ochrony Środowiska Gminy Dubeninki, stan na 2004, s. 5. [dostęp 2012-07-17].

[st-9] Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przstrzennego gminy Dubeninki, s. 90. [dostęp 2012-07-17].

[10] Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Dubeninki, s. 92. [dostęp 2012-07-17].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Wsie	Będziszewo Białe Jeziorki Błąkały Błędziszki Budwiecie Cisówek Czarne Dubeninki Kiekskiejmy Kiepojcie Kramnik Lenkupie Linowo Łoje Łysogóra Maciejowięta Marlinowo Meszno Pluszkiejmy Przesławki Rakówek Rogajny Skajzgiry Stańczyki Wysoki Garb Żabojady Żytkiejmy
Kolonie	Barcie Żerdziny
Osady	Bludzie Małe Bludzie Wielkie Degucie Golubie Golubie Małe Kociołki Łoje Markowo Orliniec Ostrowo Pobłędzie Przerośl Gołdapska Redyki Sumowo Tuniszki Wobały Zawiszyn Żytkiejmy
Osady leśne	Bludzie Wielkie Boczki

Miasta	Gołdap
Gminy miejsko-wiejskie	Gołdap
Gminy wiejskie	Banie Mazurskie Dubeninki

Przynależność wojewódzka	woj. białostockie (1946–75)
Miasta	Gołdap
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Banie Mazurskie (od 1973) Dubeninki Gołdap (od 1973) Górne (do 1954) Grabowo Jabłońskie (do 1954)
Gromady (1954–72)	Banie Mazurskie (← 1955–72) Czarne (1954–57 (→)) Dubeninki (1954–72) Gołdap (1972) Górne (1954–71) Grabowo (1954–72) Lisy (← 1955–72) Nasuty (1954–57) Pluszkiejmy (1954–71) Pogorzel (1972) Przerośl-Osada (← 1955–57 →) Rogale (← 1955–71) Skocze (1954–71) Żabin (← 1955–72) Żytkiejmy (1954–72)