Dynastia sabaudzka – Wikipedia, wolna encyklopedia

Dynastia sabaudzka

Kraj	Sabaudia-Piemont, Sycylia, Sardynia, Włochy, Hiszpania, Chorwacja
Założyciel	Humbert I Białoręki
Ostatni przedstawiciel	Humbert II (Włochy)
Obecna głowa	Emanuele Filiberto di Savoia
Rok założenia	1003
Rok rozwiązania	1946

Dynastia sabaudzka (wł. Casa di Savoia, fr. La maison de Savoie) – dynastia panująca w Sabaudii i Piemoncie (1000–1732) (Księstwo Sabaudii-Piemontu niezależne od roku 1416), na Sycylii (1713–1720), w Królestwie Sardynii (1720–1861), w zjednoczonym Królestwie Włoch (1861–1946), w Hiszpanii (1871–1873) oraz tytularnie w Chorwacji (1941–1943).

Założycielem dynastii sabaudzkiej był hrabia Sabaudii Humbert I Białoręki (980–1047), który władał Sabaudią od 1003. Jego syn Otton (1010–1060), władał również Piemontem, dzięki małżeństwu z dziedziczką Turynu – Adelajdą. W 1416 roku król Niemiec Zygmunt Luksemburski uczynił władców sabaudzkich suwerennymi władcami przez podniesienie dotychczasowego Hrabstwa Sabaudii do rangi księstwa. Pierwszym suwerennym księciem był Amadeusz VIII (antypapież Feliks V). W 1418 roku Amadeusz VIII po śmierci ostatniego hrabiego Piemontu (swojego wasala) włączył go bezpośrednio do Sabaudii, ogłaszając się księciem Piemontu. Wiktor Amadeusz II (1666–1732) na mocy pokoju utrechckiego otrzymał w 1713 Królestwo Sycylii (zamienione w 1720 na Królestwo Sardynii) i tytuł królewski. Główna gałąź dynastii sabaudzkiej wygasła w 1831 na Karolu Feliksie. Młodsza linia, Carignano, odziedziczyła tron (w osobie Karola Alberta) i przyczyniła się do zjednoczenia Włoch, których pierwszym królem został w 1861 król Sardynii – Wiktor Emanuel II. Jego młodszy syn – Amadeusz panował w latach 1870–1873 w Hiszpanii. Ostatni król z dynastii sabaudzkiej, Humbert II, stracił tron po referendum konstytucyjnym w 1946, kiedy niewielka większość głosujących (54,3%) wypowiedziała się za wprowadzeniem republiki i udał się, nie podpisawszy abdykacji, do Szwajcarii, a następnie Portugalii.

Hrabiowie i Książęta Sabaudii (1003–1718)[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Władcy Sabaudii.

Królowie Sycylii (1713–1718)[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Władcy Neapolu i Sycylii.

Królowie Sardynii (1718–1861)[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Władcy Sardynii.

Królowie Włoch (1861–1946)[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Królowie Włoch.

Władcy innych państw z dynastii sabaudzkiej[edytuj | edytuj kod]

• Amadeusz I, król Hiszpanii 1871–1873
• Tomisław II, król Chorwacji 1941–1943

Inni przedstawiciele dynastii sabaudzkiej[edytuj | edytuj kod]

• Eugeniusz Sabaudzki (ur. 1663, zm. 1736), słynny dowódca wojsk cesarskich
• Ludwik Tomasz Sabaudzki (ur. 1657, zm. 1702), pretendent do tronu polskiego w 1674 roku

Schemat dynastii[edytuj | edytuj kod]

Gałąź główna 1003-1831

hrabiowie Sabaudii 1003-1417

gałąź Vaud 1254-1359

gałąź Achaja 1259-1418

książęta Sabaudii 1417-1713

gałąź Collegno i Altessano nieligitymizowana 1320-1598

gałąź Racconigi gałąź początkowo morganatyczna 1407-1605

gałąź Busca nieligitymizowana 1418-1613

gałąź Villars-Tenda 1498-1580

gałąź Nemours 1528-1659

gałąź Carignano 1620 – do dzisiaj

królowie Sycylii, następnie królowie Sardynii 1713-1831

gałąź Soissons 1656-1734

gałąź Villafranca 1780-1888

królowie Sardynii 1831-1861

gałąź Villafranca-Soissons gałąź morganatyczna 1888-do dzisiaj

królowie Włoch 1861-do dzisiaj

gałąź Genua 1831-1996

gałąź Aosta 1845-do dzisiaj

gałąź Mirafiori i Fontanafredda gałąź morganatyczna 1885-1943

Drzewa genealogiczne (uproszczone)^[2][3][edytuj | edytuj kod]

Gałąź główna od 1034 do 1417 – hrabiowie Maurienne(inne języki) i Chablais(inne języki) 1034 – 1060, hrabiowie Sabaudii 1060 – 1417^[4][edytuj | edytuj kod]

Humbert I Białoręki 970-1048 hrabia Maurienne(inne języki), hrabia Chablais(inne języki)

Auxilia

Amadeusz I Czarny 1016-1056 hrabia Maurienne(inne języki) i Chablais(inne języki)

Adela

Burchard -1068 arcybiskup Lyonu, biskup Aosty

Aimon - 1053/1054 książę-biskup Sion

Otton 1020-1060 markiz Susa hrabia Maurienne(inne języki) i Chablais(inne języki)

Adelajda 1020?-1091 hrabianka Turynu

Humbert - przed 1051

Aymon -1050 biskup Belley

Piotr I 1048-1078 hrabia Sabaudii

Agnieszka -1089 księżniczka Akwitanii

Amadeusz II 1050-1080 hrabia Sabaudii

Joanna hrabianka Genewy

Otton biskup Asti

Berta Sabaudzka 1051-1087 cesarzowa Rzymska

Adelajda Sabaudzka 1052-1079 księżna Szwabii

Agnieszka ok. 1066 – po 1110 margrabina Susa

Alicja -po 1099 margrabina Vasto

Berta ok. 1075 – przed 1111 królowa Aragonii i Nawarry

Adelajda 1068/72-po 1115 seniora Coligny

Ausilia – po 1094 seniora Beaujeu

Humbert II Gruby 1070-1103 hrabia Sabaudii

Gizela 1075-po 1133 hrabianka Burgundii

Otton

Konstancja markiza Monferrato

Adelajda Sabaudzka zm. 1154 królowa Francji

Amadeusz III Krzyżowiec 1095-1148 hrabia Sabaudii

Matylda 1131-1158 hrabianka Albon

Agnieszka -po 1159 seniora Burbon

Wilhelm -1130 biskup Liège

Reginald - po 1150

Gwidon opat w Namur, kanonik w Liège

Humbert -1131

Alicja 1123/25- seniora Beaujeu

Matylda Sabaudzka 1125-1157 królowa Portugalii

Klemencja -1167 księżniczka Zähringen

bł. Humbert III 1135-1189 hrabia Sabaudii

Beatrycze -1230 hrabianka Vienne

Agnieszka 1125-1172 hrabina Genewy

Jan mnich

Piotr mnich

Małgorzata -po 1157

Wilhelm -po 1173 ksiądz

Izabela

Juliana -1194 ksieni Saint-André-le-Haut, Vienne

Zofia 1165-1202 markiza Este

Adelajda 1166-1174 zaręczona z Janem bez Ziemi

Eleonora 1167-1204 markiza Monferrato

Tomasz I 1178-1233 hrabia Sabaudii

Małgorzata hrabianka Genewy

córka

Anna 1192–1243 księżniczka Burgundzka

Amadeusz IV 1197-1253 hrabia Sabaudii

Cecylia -1275 z Baux

Beatrycze Sabaudzka 1198-1266 hrabina Prowansji

Joanna Flandryjska 1199/1200-1244 hrabina Flandrii i Hainaut

Tomasz II Piemoncki 1199-1259 hrabia Piemontu

Beatrycze Fieschi 1225-1283 hrabianka Lavagna

Wilhelm -1239 książę-biskup Liège

Piotr II 1203-1268 hrabia Sabaudii

Agnieszka -1268 z Faucigny

Filip I 1207-1285 hrabia-palatyn Burgundii hrabia Sabaudii

Adelajda -1279 hrabina-palatyn Burgundii

Alicja Sabaudzka 1209-1277 ksienia opactwa św Piotra Nonnains w Lyonie

Małgorzata Sabaudzka 1212-1270 hrabina Kyburg

bł. Bonifacy ok. 1217-1270 arcybiskup Canterbury

Beatrycze Sabaudzka 1223-1258 królowa Sycylii

Małgorzata -1254 markiza Monferrato harabina Valentinois

Bonifacy 1244-1263 hrabia Sabaudii

Beatrycze Sabaudzka 1250-1292

Elenora

Konstancja

Tomasz III Piemoncki 1248-1282 hrabia Piemontu

Sybilla 1256-1294 z Bâgé i z Bresse

Amadeusz V Wielki 1249-1323 hrabia Sabaudii

Maria 1277-1338 księżniczka Brabancka

Ludwik I 1254–1302 baron Vaud

Beatrycze 1235-1310 hrabina Albon wicehrabina Béarn

Gałąź Achaja (Piemont)

Gałąź Vaud

Jan 1273-1284

Bona 1275–1300 delfina Viennois

Beatrycze 1278–1291 markiza Saluzzo

Eleonora 1280–1324 hrabina Auxerre i Tonnerre hrabina Forez

Edward Szczodry 1284-1329 hrabia Sabaudii i Aosty

Blanka 1288-1348 księżniczka Burgundzka

Agnieszka 1286–1322 hrabina Genewy

Aimone Spokojny 1291-1343 hrabia Sabaudii i Aosty

Jolanta Paleolog 1318-1342 seniora Casella Ciria i Lanzo markizanka Monferrato

Małgorzata 1295?–1349 markiza Monferrato

Maria 1298–1336 baronowa Faucigny

Katarzyna 1304–1336 księżna Austrii i Styrii

Anna Sabaudzka 1306-1365 cesarzowa bizantyjska

Beatrycze 1310–1339 księżna Karyntii, hrabina Tyrolu

Joanna 1310-1344 księżna Bretanii

Amadeusz VI Zielony Hrabia 1334-1383 hrabia Sabaudii

Bona 1340/42-1402 księżniczka Burbon

Bianka Sabaudzka 1336-1387 seniora Pavii, Como, Novary, Vercelli, Asti, Alby, Tortony, Alessandrii i Vigevano, i współseniora Mediolanu

Jan 1338-1345

Katarzyna 1342-1342

Ludwig 1342-1342

córka 1358-1358

Amadeusz VII Czerwony Hrabia 1360-1391 hrabia Sabaudii]

Bona -1435 księżniczka Berry

Ludwik 1362-1365

Antoni 1365-1365

Amadeusz VIII 1383-1451 książę Sabaudii i Piemontu antypapież Feliks V

Bona Sabaudzka 1388-1432 hrabina Piemontu

Joanna Sabudzka 1392-1460 markiza Monferrato

Gałąź Vaud od 1254 do 1359 – baronowie Vaud^[5][edytuj | edytuj kod]

Adela przed 1251-przed 1278 księżniczka Lotaryńska

Ludwik I 1254–1302 baron Vaud,senior Moudon, Romont, Rue, Contrey, Saillon, Nyon i Aubon

Joanna 1255/60-1300 z Montfort primo voto hrabina Forez

Izabela -1341 z Aulnay

Laura przed 1278-1334 hrabina Forez

Izabela -1289/1290

Małgorzata -1313 lub 1323 seniora Vignory i Saint-Dizier

Joanna -1360 seniora Gex

Ludwik II 1283-1349 baron Vaud

Izabela -1352 lub 1359 dama z Joigny, z Broyes i z Chavannes

Piotr -1312

Beatrycze -1356 seniora Clermont

Eleonora -1334 hrabina Neufchâtel

Katarzyna -1305

Blanka -1323

Wilhelm -1293 senior Biolley

Nikola z Alamant

Izabela -1293

Katarzyna -1388 wicehrabina Mediolanu hrabina Eu hrabina Namur

Jan -1339 senior Visieu

Małgorzata -1378 dama z Courtenot hrabianka Auxerre

sprzedaje Vaud Amadeuszowi VI

Gałąź Achaja od 1259 do 1418 – hrabiowie Piemontu^[6][edytuj | edytuj kod]

Tomasz III Piemoncki 1248-1282 hrabia Piemontu

Guye -1316 hrabianka palatynka Burgundii

Filip 1278-1334 książę Achai

Piotr -1332 arcybiskup Lyonu

Tomasz -po 1340

Amadeusz -po 1340

Wilhelm -1326

Jakub 1315–1367 hrabia Piemontu

Amadeusz -1376 biskup Saint-Jean Maurienne biskup Lozanny

Tomasz 1328-1360 biskup Turynu

Edward 1330-1395 arcybiskup-hrabia Tarentaise

Anzelm, bastard z Achai -po 1369 senior Collegno i Altezzano

Filip 1340–1368

Amadeusz 1363–1402 hrabia Piemontu

Ludwik 1364–1418 hrabia Piemontu

Bona Sabaudzka 1388-1432 hrabina Piemontu

Antoni Morea senior Busca i Genola

Gałąź Collegno i Altezzano

bł. Małgorzata Sabaudzka 1382-1464 markiza Monferrato zakonnica

Matylda Sabaudzka-Achaja 1390-143 księżna Pallatynatu Reńskiego

Ludwik I ok.1391-1459 senior Racconigi legitymizowany syn z nieprawego łoża

Gałąź Busca

Gałąź Racconigi

Gałąź Racconigi od 1407 do 1605 – seniorzy Racconigi^[7][edytuj | edytuj kod]

Ludwik I ok. 1390-1459 senior Racconigi, Migliabruna(inne języki), Pancalieri, Castel Raniero(inne języki) i Cavour

Alicja de Montbel -1464

Katarzyna de Seyssel

Franciszek -przed 1503 senior Racconigi, Migliabruna(inne języki) z ½ Pancalieri i Castel Raniero(inne języki)

kochanka

Amadeusz Aymon de Seyssel d’Aix -1466 hrabia La Chambre, wicehraba Maurienne(inne języki)

Maria -1471

Ludwik -przed 1503 senior Osasio i Cavour z ½ Pancalieri i Castel Raniero(inne języki)

Franciszka di Saluzzo

Innocenty Fieschi -1492 senior Masserano

Alicja

Galeazzo de'Marchesi di Saluzzo współsenior Mulazzano i Farigliano

Barbara

Conreno Roero d’Asti senior Calosso

Łucja

Maria

Klaudiusz 1521 senior Racconigi, Migliabruna(inne języki) i Castel Raniero(inne języki)

Hipolita Borromeo -1527

Hannibal

Bernard -1497

Jolanta Valperga

Żaklina Montbel

Jan Franciszek -1538 senior Osasio, Cavour i ½ Pancalieri

Leonetta Vilanova

kochanka

Antoni Ludwik -po 1503

Jan Chrzciciel -po 1503

Gotfryd San Martino senior Rivarolo

Bernard I 1526 senior Racconigi, Migliabruna(inne języki) i Castel Raniero(inne języki)

Jolanta Adorno 1521

Antoni Ludwik 1552 senior Cavour

kochanka

Lionetta -1538

Beatrycze 1602

Jakub 1538

Ludwik 1538

Gotfryd Sabaudzki

Joanna Ponteves 1555

Julian po 1522

Aleramo Valperga senior Cercenasco

Karol Manfred -1577 hrabia Luserny

Manfred Saluzzo 1450-1510 senior Cardè

Florimonda Costa -po 1553

Ludwik II -po 1570 senior Racconigi, Migliabruna(inne języki) i Castel Raniero(inne języki)

Paula Costa Trinita

Filip -1581 senior Racconigi, Migliabruna(inne języki) i Castel Raniero(inne języki), hrabia Pancalieri, markiz Tegerone

Nida Nucetti[2] lub ? Noceti[3] kochanka

Klaudiusz - po 1579 hrabia Pancalieri, senior Cavour i Casselle

Maria Gondi

Karol - po 1578

Franciszek -1544

Małgorzata Bolleris -1589

Weronika[2] lub Małgorzata[3] legitimizowana

Klemens Vivalda - po 1605 baron Mombarcano

Bernard II -1605 hrabia Racconigi i Pancalieri

Izabela Grillet Pommier, -1625 markiza la Cluse

Franciszek -1571

Amadeusz Ludwik -1571

Klaudiusz Challant 1590 baron Fenis, Saint-Vincent i Villarsel

Bona

Isnardo Roero hrabia Sanfre

Luiza

Jan Chrzciciel 1549-1585 markiz Tegerone, la Cluse

Bendykta Spinola markiza Garressio

Oktawian Henryk hrabia Cremieu

Jolanta

Filibert -1585

Oktawia Solari Moretta

Besso I książę Ferrero-Fieschi, markiz Masserano

Klaudia -1617

Jan Franciszek Provana -1589 hrabia Beinette, senior Faule i Leyni

Oktawia

Gałąź główna od 1417 do 1713 – książęta Sabaudii^[8][edytuj | edytuj kod]

Amadeusz VIII 1383-1451 książę Sabaudii i Piemontu antypapież Feliks V

Maria Sabaudzka 1411-1469 księżna Mediolanu

Ludwik I 1413-1465 książę Sabaudii i Piemontu

Małgorzata Sabaudzka 1410-1479 królowa Neapolu, księżna Palatynatu, hrabina Wirtembergii

Ludwik III Andegaweński 1403-1434 król Neapolu

Ludwik IV Wittelsbach 1424-1449 książę-elektor Palatynatu Reńskiego

Ulryk V Wirtemberski 1413-1480 hrabia Wirtembergii

Amadeusz IX Błogosławiony 1435-1472 książę Sabaudii i Piemontu

Ludwik 1436-1482 król Cypru hrabia (apanaż) Genewy

Filip II bez Ziemi 1438-1497 książę Sabaudii i Piemontu

Karolina Sabaudzka 1441–1483 królowa Francji

Ludwik XI 1423-1483 król Francji

bł. Ludwika Sabaudzka 1462-1503 zakonnica

Filibert I Myśliwy 1465-1482 książę Sabaudii i Piemontu

Karol I Wojownik 1468-1490 książę Sabaudii i Piemontu

Ludwika Sabaudzka 1476-1531 księżna Andegawenii, Angloulême, Nemours i Owernii

Filibert II Piękny 1480-1504 książę Sabaudii

Karol III Dobry 1486-1553 książę Sabaudii

Filip 1490-1533 książę Nemours

Rene, Wielki Bastard 1468-1525 hrabia Tenda

Karol II Jan Amadeusz 1489-1496 książę Sabaudii i Piemontu

Jolanta Ludwika Sabaudzka 1487-1499 księżna Sabaudii

Emanuel Filibert 1528-1580 książę Sabaudii

Gałąź Nemours

Gałąź Tenda i Villars

Karol Emanuel I Wielki 1562-1630 książę Sabaudii