French
DeutschEfraim Szreger – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Ważne dzieła | |
| Pałac Szustra | |
Efraim Szreger, także Schroeger lub Schreger[1] (niem. Ephraim Schröger; ur. 18 lutego 1727 w Toruniu, zm. 16 marca 1783 w Warszawie) – polski architekt niemieckiego pochodzenia, przedstawiciel wczesnego klasycyzmu, reprezentował jego awangardową odmianę inspirowaną architekturą francuską.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem Michała Schrögera, przybyłego do Torunia z Preszowa na Słowacji. Pozostawał członkiem kościoła ewangelicko-augsburskiego[2]. W 1743 ukończył Gimnazjum Akademickie w Toruniu i udał się do Warszawy. W Warszawie uczył się dziewięć lat u Jana Zygmunta Deybla, od roku 1750 współpracował z Danielem Jauchem. W 1753 został królewskim konstruktorem budowlanym[2]. Od 1764 związany był z dworem Stanisława Augusta Poniatowskiego. Otrzymał wiele zamówień projektowych oraz stypendium, które pozwoliło Szregerowi zwiedzenie Włoch, południowych Niemiec, Francji i Holandii. Wczesne projekty Szregera noszą jeszcze znamiona baroku, od roku 1760 stał się on na ziemiach polskich prekursorem stylu wczesnoklasycystycznego. Budową pałacu Teppera w Warszawie zapoczątkował typ wielkomiejskiej kamienicy czynszowej.
Ważniejsze prace[edytuj | edytuj kod]
- zbór ewangelicki w Toruniu (obecnie kościół Św. Ducha, 1754–1756, na planie opracowanym wcześniej przez Andreasa Bähra; w końcu XIX w. dobudowana wieża)
- Pałac Teppera przy ul. Miodowej 7 w Warszawie (1774, nie istnieje)
- Pałac Szustra w Warszawie (1772–1775)
- most Ponińskiego w Warszawie (1775)[3]
- pałac Lelewelów przy ul. Miodowej w Warszawie (1775, nie istnieje)
- przebudowa pałacu Prymasowskiego w Warszawie (1777)
- przebudowa katedry w Poznaniu (fasada zachodnia, 1787[4], regotycyzowana po II wojnie światowej)
- przebudowa katedry w Gnieźnie (regotycyzowana po II wojnie światowej)
- Pałac Prymasowski i Kościół św. Jakuba w Skierniewicach (1781)
- przebudowa kościoła dominikanów obserwantów w Warszawie (rozebrany w 1818)
- fasada kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa Oblubieńca w Warszawie (1762–1780)
- przebudowa kaplicy Uchańskiego w kolegiacie Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja w Łowiczu (1782)
- pałac w Łabuniu.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 773. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b Tadeusz Cegielski, Efraim Szreger - architekt Warszawy i Skierniewic, w: Mówią Wieki, 2/2007, s. 20-21
- ↑ Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 261. ISBN 83-06-00089-7.
- ↑ Szczęsny Skibiński: Katedra Poznańska. Poznań: Księgarnia Św.Wojciecha, 2001, s. 88. ISBN 83-7015-548-0.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- M. Arszyński, Efraim Schröger (1727–1783) architekt toruński i warszawski, w: Artyści w dawnym Toruniu, Poznań 1985, s. 124–130 ISBN 83-01-06916-3
- S. Łoza, Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954
- Kwartalnik Architektury i Urbanistyki nr 6, 1961 r., s. 153-60
- Katedra gnieźnieńska, red. A. Świechowska, T. I-II. Poznań 1968-70
- Stanisław Lorentz, Efraim Szreger. Architekt polski XVIII wieku, Warszawa: Państ. Wydaw. Naukowe, 1986, ISBN 83-01-05938-9, OCLC 835891883.