Feliks Księżarski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Feliks Księżarski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

14 stycznia 1820
Kraków

Data i miejsce śmierci

8 kwietnia 1884
Kraków

Miejsce spoczynku

cmentarz Rakowicki

Zawód, zajęcie

architekt

Miejsce zamieszkania

Kraków

Narodowość

polska

Odznaczenia
Kawaler Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry)
Popiersie Feliksa Księżarskiego na elewacji Pałacu Sztuki w Krakowie
Grób Feliksa Księżarskiego na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Feliks Księżarski (ur. 14 stycznia 1820 w Krakowie, zm. 8 kwietnia 1884 tamże) – polski architekt.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem Wojciecha kupca i adiunkta policji oraz Elżbiety Taroni. Ukończył liceum św. Anny, w latach 1835-1837 studiował na Wydziale Filozoficznym UJ, w latach 1837-1838 na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium (klasa: Baukunst)[1], a w roku 1839 w Karlsrühe. W 1843 ukończył popieraną przez polską emigrację Wojskową Szkołę Artylerii i Inżynierii w Metz. Pracę podjął w Paryżu, gdzie w latach 1844-1848 pracował na stanowisku konduktora dróg i mostów. W 1849 powrócił do Krakowa, ale pracę zgodną ze swoim wykształceniem podjął dopiero w 1852, kiedy to uzyskał uprawnienia budowlane.

W 1851 powołany został na zastępcę profesora rysunku architektonicznego i perspektywy w Instytucie Technicznym. W latach 1855-1857 był asystentem katedry budownictwa, a od 1854 pracował także na stałym etacie w C. K. Starostwie w Krakowie w oddziale budownictwa, przechodząc wszystkie szczeble kariery urzędniczej; w 1876 został radcą budowlanym w Namiestnictwie we Lwowie. Był członkiem Komisji Egzaminów Rządowych dla Wydziału Budownictwa Politechniki Lwowskiej. W 1857 został członkiem Krakowskiego Towarzystwa Naukowego, działał w komisji archeologii i sztuk pięknych.

W 1876 odznaczony Orderem Franciszka Józefa. W 1852 roku ożenił się ze swoją kuzynką, Katarzyną Marianną Maliszewską, córką Tomasza i Józefy z Taronich, siostrą fotografa Walerego Maliszewskiego[2]. Księżarscy mieli trzy córki: zmarłą młodo Oktawię, Kazimierę Ślaską (zm. 1900) i Antoninę (1866–1944)[3].

Pochowany został na cmentarzu Rakowickim (pas 16, rząd zach.), a jego pomnik nagrobny jest autorstwa Tadeusza Błotnickiego.

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Autor budynków w stylach historycznych: kościołów, dworów, pałaców, gmachów użyteczności publicznej. Budował na terenie Galicji.

W stylu neogotyckim wzniósł m.in. kościół w Chochołowie (1853), kaplicę bł. Bronisławy w Krakowie i Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego (1883-1887), wzorowane na budynku Kreuzgymnazjum w Dreźnie według projektu Ch. Arnolda; ukończone już po śmierci Księżarskiego. W stylu neoromańskim zaprojektował Kościół Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Krakowie (Felicjanek) (1883), oraz Kościół św. Mikołaja w podkrakowskich Liszkach (1873). W stylu neorenesansowym zostały wzniesione w 1876 gmach Namiestnictwa we Lwowie i Bank Kredytowy.

Jako architekt brał udział w przebudowie i konserwacji zabytków. Kierował przebudową Pałacu Lubomirskich w Przeworsku. W latach 1854-1856 przebudowywał i adaptował Zamek Królewski na Wawelu na potrzeby koszar wojskowych. Pracował także przy budowie innych fortyfikacji twierdzy Kraków. Kierował robotami budowlanymi przy restauracji Collegium Maius UJ w latach 1864-1870 prowadzonej według projektów wiedeńskiego architekta H. Bergmana.

W 1865 pracował przy konserwacji Ołtarza Wita Stwosza. Zaproszony do Komisji Balneologii, w 1857 przebudował Łazienki (obecnie Stare Łazienki) w Krynicy Zdroju.

Prace[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. I. Królewska Akademia Sztuk Pięknych..., [w:] H. Stępień, M. Liczbińska, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828-1914 (materiały źródłowe), wyd. II, Kraków: Agencja Wydawniczo-Reklamowa Chors, 1994, s. 5, ISBN 83-903086-1-4.
  2. Anna Bednarek. Walery Maliszewski (1836–1885) – nie tylko fotograf Krakowa. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa”. 40, s. 112, 2022.  Zbigniew Jan Białkiewicz: Feliks Księżarski (1820–1884). Krakowski architekt epoki historyzmu. Kraków: 2008, s. 26.
  3. Zbigniew Jan Białkiewicz: Feliks Księżarski (1820–1884). Krakowski architekt epoki historyzmu. Kraków: 2008, s. 26–27.