French
DeutschGoran Bregović – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Goran Bregović podczas występu na Festival de Cornouaille (2013) | |
| Pseudonim | Brega |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Gatunki | |
| Zawód | kompozytor, autor tekstów, instrumentalista |
| Odznaczenia | |
 | |
| Strona internetowa | |
Goran Bregović (w zapisie serbską cyrylicą: Горан Бреговић; ur. 22 marca 1950 w Sarajewie[1]) – bośniacki kompozytor muzyki rockowej, elektronicznej i etnicznej. W swojej twórczości łączy m.in. tradycyjne brzmienia ludowe z męskimi chórami i dźwiękami z syntezatora, chociaż zasłynął jako lider i autor muzyki zespołu rockowego Bijelo dugme.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Dzieciństwo[edytuj | edytuj kod]
Jest synem Serbki i Chorwata. Wychował się w Sarajewie, stolicy i centrum kulturalnym Bośni. Ma brata Predraga, który mieszka w Nowym Jorku, i siostrę Dajanę, która mieszka w Splicie.
Kariera[edytuj | edytuj kod]
W latach 70. i 80. XX wieku był liderem popularnego jugosłowiańskiego zespołu rockowego Bijelo dugme. Współpracował m.in. z reżyserem Emirem Kusturicą, tworząc ścieżkę dźwiękową do filmów Arizona Dream, Czas Cyganów, czy Underground. Współpracował także z Patrice’em Chereau, pisząc muzykę do filmu Królowa Margot. Pracował także nad muzyką dla potrzeb teatru, m.in. do sztuki multimedialnej pt. Silence of the Balkans.
Do udziału w nagraniach zapraszał wielu znanych wokalistów, takich jak Cesária Évora, Iggy Pop, Sezen Aksu, Jorgos Dalaras, Ofra Haza, Scott Walker.
W Polsce nagrał płyty z Kayah i Krzysztofem Krawczykiem. Był też autorem muzyki do polskiego filmu „Operacja Samum” oraz kilkudziesięciu innych filmów.
Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]
Bregović wielokrotnie oskarżany był o plagiatowanie kompozycji innych muzyków[2][3][4][5][6][7] oraz autoplagiaty swoich wcześniejszych utworów[8][9][10]. W 2015 roku został ukarany przez francuski sąd grzywną w wysokości 1 miliona euro na rzecz piosenkarza Enrico Maciasa za bezprawne wykorzystanie jego utworu Soleznara w swojej kompozycji In the Deathcar[11].
Bregović twierdzi, że unika zagłębiania się w politykę. „Jugosławia to skrzyżowanie wielu światów: prawosławnego, katolickiego, muzułmanów”, mówił Bregović. „Z muzyką, nie mam do reprezentowania nikogo oprócz siebie – bo mówię pierwszym językiem świata, w którym każdy rozumie słowo muzyka”. Jednak w 2015 roku, z powodu występu na terenie zaanektowanego przez Rosję Krymu, anulowano jego koncerty na Ukrainie i w Polsce[12]. W 2023 roku z powodu prorosyjskich sympatii zakazano mu wjazdu na teren Mołdawii[13].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- 2021 – Order Gwiazdy Jerzego Czarnego I klasy[14]
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
W 1993 roku Bregović poślubił swoją długoletnią narzeczoną Dženanę Sudžukę. Ceremonia ślubna odbyła się w Paryżu, gdzie mieszka partnerka muzyka. Para ma trzy córki: Emę (ur. marzec 1995), Unę (ur. luty 2002) i Lulu (ur. maj 2004). Muzyk ma też córkę Željke z poprzedniego związku.
12 czerwca 2008 roku Bregović spadł z wysokości czterech metrów z wiśniowego drzewa w ogrodzie przy swoim domu w Senjak, w wyniku czego złamał kręgosłup. Według lekarzy jego stan był stabilny, a po zabiegu muzyk szybko doszedł do zdrowia i zagrał dwa duże koncerty w Nowym Jorku.
Dyskografia[edytuj | edytuj kod]
Albumy studyjne[edytuj | edytuj kod]
- Dom za vešanje (1990)
- Arizona dream (1993)
- La reine Margot (1994)
- Underground (1995)
- Tales and songs from weddings and funerals (1997)
- Ederlezi (1998) – platynowa płyta[15]
- Silence of the Balkans (1998)
- Thessaloniki – Yannena With Two Canvas Shoes (1999)
- Kayah i Bregović (1999) – diamentowa płyta[16]
- Songbook (2000)
- Daj mi drugie życie. Krawczyk & Bregović (2001) – złota płyta[17]
- Karmen with a happy end (2007)
- Alkohol: Šljivovica (2008)
- Alkohol (2008)
- Champagne for Gypsies (2012)
- Three Letters from Sarajevo (2017)
Źródło[18]:
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Goran Bregović w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Igor Markovich: Svi ti plagijati Gorana Bregovića. punjenipaprikas.com, 2013-06-28. [dostęp 2024-01-26]. (serb.).
- ↑ Bruno Serdar: Ukrao pjesmu: Goran Bregović platio milijun € zbog plagijata?. 24sata.hr, 2015-08-21. [dostęp 2024-01-26]. (chorw.).
- ↑ Robin Denselow: Goran Bregović – review. theguardian.com, 2013-05-21. [dostęp 2024-01-26]. (ang.).
- ↑ Julien Radenez: Musique et droit d’auteur, l’affaire Bregović. romanimuzika.wordpress.com, 2013-08-16. [dostęp 2024-01-26]. (fr.).
- ↑ Jacek Cieślak: Daje sławę, zabiera piosenki. rp.pl, 2008-03-29. [dostęp 2024-01-26]. (pol.).
- ↑ Skradziony pomysł. dziennikpolski24.pl, 2000-08-18. [dostęp 2024-01-26]. (pol.).
- ↑ Italijani besni na Bregovića jer im je dao plagijat, a platili ga 85.000 evra!. svetplus.com, 2013-01-21. [dostęp 2024-01-26]. (serb.).
- ↑ Balkan music star Bregovic accused of plagiarizing self. lagazzettadelmezzogiorno.it, 2013-01-23. [dostęp 2024-01-26]. (ang.).
- ↑ Kako je Goran Bregović razljutio Talijane?. tportal.hr, 2013-01-21. [dostęp 2024-01-26]. (chorw.).
- ↑ Goran Bregović zaradi plagiatorstva ob milijon evrov. 24ur.com, 2015-08-22. [dostęp 2024-01-26]. (słoweń.).
- ↑ mw, zbyt: Koncert Bregovicia w Polsce odwołany. Przez występ na Krymie. tvp.info, 2015-04-09. [dostęp 2015-09-13]. (pol.).
- ↑ Goran Bregovic a primit interdicţie de intrare pe teritoriul Republicii Moldova. jurnalul.ro, 2023-08-21. [dostęp 2024-01-26]. (rum.).
- ↑ Vladimir Đorđević: Orden Karađorđeve zvezde prvog stepena reditelju "Dare iz Jasenovca", Bajagi, Bori Đorđeviću. telegraf.rs, 2021-02-15. [dostęp 2024-01-27]. (serb.).
- ↑ Platynowe płyty CD przyznane w 1999 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-09-21].
- ↑ Diamentowe płyty CD przyznane w 2000 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-09-21].
- ↑ Złote płyty CD przyznane w 2001 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-07-28].
- ↑ Oficjalna strona internetowa Gorana Bregovicia.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Oficjalna strona Gorana Bregovića (niem. • ang. • hiszp. • fr. • wł.)
- Goran Bregović w bazie portalu Jugofonika.pl – muzyka bałkańska. jugofonika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-18)].