Graz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Historyczne centrum Grazu i Zamek Eggenberg^[2]^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Austria
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, IV
Numer ref.	931
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1999; na 23. sesji
Dokonane zmiany	2010
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Graz
	; Ratusz
Herb	Flaga
Państwo	Austria
Kraj związkowy	Styria
Burmistrz	Elke Kahr
Powierzchnia	127,57 km²
Wysokość	353 m n.p.m.
Populacja (1 stycznia 2023); • liczba ludności; • gęstość	; 298 479; 2340 os./km²
Nr kierunkowy	0316
Kod pocztowy	801x, 802x, 803x, 804x, 805x
Tablice rejestracyjne	G
	Położenie na mapie Styrii Graz
	Położenie na mapie Austrii Graz
	47°04′N 15°26′E/47,066667 15,433333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Graz (słoweń. Gradec) – miasto statutarne w południowo-wschodniej Austrii, stolica kraju związkowego Styria oraz siedziba powiatu Graz-Umgebung (do którego jednak nie należy). Liczy 298 479 mieszkańców (1 stycznia 2023).

Miasto leży nad rzeką Murą, u podnóża Alp Styryjskich. Po Wiedniu drugie co do wielkości i znaczenia miasto Austrii. Graz jest znaczącym ośrodkiem przemysłowym, kulturalnym i turystycznym. W mieście znajdują się cztery uniwersytety i dwie inne szkoły wyższe, do których uczęszcza razem ponad 45 tys. studentów. W roku 2003 był kulturalną stolicą Europy. Znajduje się tu także polski konsulat honorowy.

Toponimia nazwy[edytuj | edytuj kod]

Nazwa miasta wywodzi się od słowa gradec – słoweńskiego wyrazu oznaczającego mały zamek. Jest to związane z tym, że miasto Graz powstało na terenie wcześniejszej słowiańskiej osady o takiej właśnie nazwie.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też: Kalendarium historii Grazu.

Pierwsze wzmianki o Grazu pochodzą z roku 881, kiedy w dokumencie wymienia się go jako warownię władców Styrii. Potwierdzeniem statusu było przyznanie praw miejskich w roku 1281 przez Rudolfa I Habsburga. Od pierwszej połowy XV wieku aż do XVII wieku Graz był siedzibą styryjskiej gałęzi dynastii Habsburgów. Pod ich patronatem w XV i XVI wieku miasto dobrze się rozwijało, wtedy to na górze Schlossberg wzniesiono twierdzę dla obrony przed Turkami. W roku 1586 w Grazu powstał pierwszy uniwersytet. W 1809 roku twierdzę bez powodzenia oblegały wojska napoleońskie.

W dniach 29–30 kwietnia 2008 r. na zamku w Grazu spotkało się ośmiu prezydentów państw Unii Europejskiej (w tym Polski – Lech Kaczyński).

Zabytki i turystyka[edytuj | edytuj kod]

W roku 1999 grodzieckie Stare Miasto zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Najważniejsze zabytki to:

późnogotycka katedra świętego Idziego (Hl. Ägydius) z okresu 1438–1462, przy katedrze barokowe mauzoleum Ferdynanda II
ruiny zamku Schlossberg z dwiema zachowanymi wieżami, spośród których charakterystyczna wieża zegarowa jest symbolem miasta
gotyckie i barokowe kościoły m.in. katolicki Najświętszej Krwi (Hl. Blut), Matki Bożej Nieustającej Pomocy (Mariahilfkirche)
renesansowy budynek starostwa Landhaus
ratusz z XIX wieku
arsenał z XVII wieku
kościół pielgrzymkowy Mariatrost
muzea m.in. Universalmuseum Joanneum(inne języki) z koroną książąt Styrii oraz malarstwem europejskim

Spośród nowoczesnych budynków uwagę zwraca Kunsthaus Graz, wzniesiony w 2003 budynek galerii sztuki zlokalizowany w centrum miasta. Dwupiętrowy obiekt został zaprojektowany przez londyńskich architektów, Petera Cooka i Colina Fourniera. Według różnych interpretacji budynek wykonany z żelbetu i paneli pleksiglasowych, przypomina serce wyjęte z ciała lub krowie wymię.

Oświata[edytuj | edytuj kod]

Uczelnie:

Karl-Franzens-Universität
Technische Universität Graz(inne języki)
Medizinische Universität Graz(inne języki)
Universität für Musik und darstellende Kunst Graz(inne języki)
FH Joanneum(inne języki)
Campus 02 Fachhochschule der Wirtschaft(inne języki)
Pädagogische Hochschule Steiermark(inne języki)
Kirchliche Pädagogische Hochschule Graz
Johann-Joseph-Fux-Konservatorium Graz(inne języki)

Transport[edytuj | edytuj kod]

Tramwaje[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: Tramwaje w Grazu.

Transport kolejowy[edytuj | edytuj kod]

W mieście znajduje się dworzec główny Graz Hauptbahnhof oraz stacje Graz Ostbahnhof, Graz Puntigam, Graz Don Bosco(inne języki), Graz Köflacherbahnhof(inne języki), Graz Liebenau/Murpark(inne języki), Graz Wetzelsdorf(inne języki), oraz Graz Webling(inne języki).

Sport[edytuj | edytuj kod]

Stolica Styrii miłośnikom sportu znana jest z takich klubów jak Sturm Graz czy EC Graz 99ers, które w tym mieście mają swoją siedzibę.

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Graz, Georg Matthäus Vischer (1670)
Panorama starego miasta
Mauzoleum
Katedra, wnętrze
Wieża zegarowa Schlossberg
Wieża zegarowa w nocy
Ratusz porą wieczorową
Nocna panorama miasta
Landhaus, dziedziniec
Kościół Mariahilf
Bazylika Mariatrost
Uliczka handlowa

Współpraca[edytuj | edytuj kod]

Miejscowości partnerskie:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ AUS
↑ Austria. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2021-01-04].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

oficjalna strona internetowa miasta (niem.)

[3] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[4] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[1] AUS

[2] Austria. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2021-01-04].

[:0-5] Wspólnie z Francją, Niemcami, Słowenią, Szwajcarią, Włochami

[:1-6] Wspólnie z Belgią, Czechami, Francją, Niemcami, Wielką Brytanią i Włochami

[:2-7] Wspólnie z Albanią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[1]

[2]

[a]

[b]

[A]

[B]

[C]

Miasta (Stadt)	Frohnleiten
Gminy targowe (Marktgemeinde)	Deutschfeistritz Dobl-Zwaring Eggersdorf bei Graz Feldkirchen bei Graz Gössendorf Gratkorn Gratwein-Straßengel Hausmannstätten Hitzendorf Kalsdorf bei Graz Kumberg Laßnitzhöhe Lieboch Peggau Premstätten Raaba-Grambach Sankt Marein bei Graz Semriach Thal Übelbach Vasoldsberg
Gminy (Gemeinde)	Fernitz-Mellach Hart bei Graz Haselsdorf-Tobelbad Kainbach bei Graz Nestelbach bei Graz Sankt Bartholomä Sankt Oswald bei Plankenwarth Sankt Radegund bei Graz Seiersberg-Pirka Stattegg Stiwoll Weinitzen Werndorf Wundschuh

Miasta statutarne Statutarstadt	Graz
Powiaty Bezirk	Bruck-Mürzzuschlag Deutschlandsberg Graz-Umgebung Hartberg-Fürstenfeld Leibnitz Leoben Liezen Murau Murtal Südoststeiermark Voitsberg Weiz
Ekspozytury polityczne Politische Expositur	Gröbming

Kulturowe	Zabytkowe centrum Salzburga Pałac i ogrody Schönbrunn Krajobraz kulturowy Hallstatt-Dachstein/Salzkammergut Linia kolejowa na przełęczy Semmering Historyczne centrum Grazu Krajobraz kulturowy Wachau Zabytkowe centrum Wiednia Krajobraz kulturowy Fertö/Jeziora Nezyderskiego Prehistoryczne osady na palach^[A] Wspaniałe miasta uzdrowiskowe Europy^[B]
Przyrodnicze	Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy^[C]