Greta Thunberg – Wikipedia, wolna encyklopedia

Greta Thunberg
Ilustracja
Greta Thunberg (2022)
Data i miejsce urodzenia

3 stycznia 2003
Sztokholm

Zawód, zajęcie

aktywistka społeczna

Miejsce zamieszkania

Sztokholm

Narodowość

szwedzka

Rodzice

Svante Thunberg (ojciec)
Sara Magdalena Ernman (matka)

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach
Thunberg przed Riksdagiem (2018)
Graffiti poświęcone Thunberg

Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg[1] (ur. 3 stycznia 2003 w Sztokholmie) – szwedzka aktywistka klimatyczna. Człowiek Roku tygodnika „Time” za rok 2019[2][3].

W sierpniu 2018 rozpoczęła protest pod budynkiem szwedzkiego parlamentu[4][5], który prowadzi przeciwko zmianom klimatu wynikającym z działalności człowieka[6]. Inicjatorka Młodzieżowego Strajku Klimatycznego[7]. Laureatka Right Livelihood Award.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się 3 stycznia 2003 w Sztokholmie[8], jest córką śpiewaczki operowej Maleny Ernman i aktora Svantego Thunberga[9] oraz wnuczką aktora i reżysera Olofa Thunberga[10][11].

Działalność społeczna[edytuj | edytuj kod]

Szkolny strajk dla klimatu (Wiedeń)

Mimo uzyskania promocji do dziewiątej klasy, 20 sierpnia 2018 nie udała się do szkoły, do czego skłoniły ją odbywające się 9 września wybory powszechne oraz fala upałów i pożarów lasów, które nawiedziły Szwecję[6]. Jej postulaty kierowane do szwedzkiego rządu dotyczyły zmniejszenia emisji dwutlenku węgla i respektowania porozumienia paryskiego zawartego w 2015. W dniu, w którym powinna rozpocząć rok szkolny, rozpoczęła protest pod budynkiem Riksdagu, szwedzkiego parlamentu z transparentem Skolstrejk för klimatet (tłum. strajk szkolny dla klimatu)[12]. W każdy piątek od początku roku szkolnego opuszczała zajęcia szkolne i kontynuowała swoją jednoosobową pikietę[13].

W grudniu 2018 wzięła udział w szczycie klimatycznym COP24 w Katowicach, dokąd przyjechała na zaproszenie sekretarza generalnego ONZ Antónia Guterresa[14]. Protestowała również w Londynie oraz pod siedzibą Parlamentu Europejskiego w Brukseli[15], a 16 kwietnia 2019 wystąpiła na jego forum[16]. W 2019 wystąpiła gościnnie w singlu grupy The 1975, odczytując kilkuminutowe przemówienie przy akompaniamencie zespołu; dochód z dystrybucji albumu zespołu wesprze klimatyczne protesty Extinction Rebellion[17]. W sierpniu przepłynęła Atlantyk (nie lata samolotami ze względu na szkodliwy wpływ emitowanych przez nie gazów cieplarnianych na atmosferę) na pokładzie jachtu oceanicznego (wyposażonego w panele słoneczne) Malizia II, należącego do monakijskiej rodziny książęcej, aby wziąć udział w szczycie klimatycznym ONZ w USA oraz COP25 w Santiago de Chile[18][19]. Rejs spotkał się z krytyką w mediach ze względu na dużo większe obciążenie atmosfery, niż się spodziewała[20][21][22]. Przed wypłynięciem z Plymouth Thunberg powiedziała, że ma nadzieję wykazać, iż istnieją alternatywy dla podróży lotniczych[22]. Jej przemówienie na szczycie w Nowym Jorku spotkało się z dużym odzewem w światowych mediach[23][24][25][26]. 25 września otrzymała Right Livelihood Award[27]. 30 października odmówiła przyjęcia Nagrody Środowiska Rady Nordyckiej za 2019 rok, tłumacząc decyzję przeświadczeniem, że „ruch klimatyczny nie potrzebuje więcej nagród, lecz aby politycy i ludzie u władzy zaczęli słuchać tego, co mówią najnowsze, dostępne źródła naukowe”. Skrytykowała kraje skandynawskie za opieszałość w kwestiach klimatycznych i środowiskowych, dodając, że nie przyjmie nagrody, dopóki kraje te nie podejmą działań, aby ograniczyć wzrost średniej globalnej temperatury[28][29].

Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Thunberg ujawniła u siebie następujące rozpoznania: zespół Aspergera[12][50][51], ADHD[52][53], zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne[54][55], mutyzm wybiórczy[50][56].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Alle Infos & News zu Greta Thunberg [online], rtl.de [dostęp 2019-12-15] (niem.).
  2. ↑ a b Greta Thunberg Is TIME’s 2019 Person of the Year [online], Time [dostęp 2019-12-11] (ang.).
  3. ↑ a b Kerry Flynn, CNN Business, Time Person of the Year: Climate crisis activist Greta Thunberg [online], CNN [dostęp 2019-12-11].
  4. ↑ Suyin Haynes: Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet. The Time, 2019-05-24. [dostęp 2019-12-30]. (ang.).
  5. ↑ Sekielski, Przybysz, Wojciechowska alarmują: Jesteśmy zagrożonym gatunkiem. gazeta.pl, 2018-12-15. [dostęp 2019-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-02)].
  6. ↑ a b David Crouch: The Swedish 15-year-old who’s cutting class to fight the climate crisis. The Guardian, 2018-09-01. [dostęp 2018-12-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-07)]. (ang.).
  7. ↑ a b Arkadiusz Stando: 16-latka nominowana do nagrody Nobla. Znacie Gretę Thunberg? Powinniście. tech.wp.pl, 2019-03-14. [dostęp 2019-09-26]. (pol.).
  8. ↑ Greta Thunberg – Women in Peace. Women in Peace. [dostęp 2019-06-03].
  9. ↑ Jest twarzą Młodzieżowego Strajku Klimatycznego. Kim jest Greta Thunberg?. tvn24.pl. [dostęp 2019-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-25)].
  10. ↑ Tiffany Wallis: Greta Thunberg's mum is a famous Swedish opera singer who competed in Eurovision. mirror.co.uk, 2019-10-10. [dostęp 2019-10-11]. (ang.).
  11. ↑ Powstanie film dokumentalny o Grecie Thunberg [online], Rzeczpospolita [dostęp 2022-01-23] (pol.).
  12. ↑ a b Masha Gessen: The Fifteen-Year-Old Climate Activist Who Is Demanding a New Kind of Politics. The New Yorker, 2018-10-02. [dostęp 2018-12-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-20)]. (ang.).
  13. ↑ akr/adso: „Liderzy nas zawiedli”. Mówi o niej świat, jest w Katowicach. TVN24, 2018-12-04. [dostęp 2019-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-05)]. (pol.).
  14. ↑ Lech Miodek: 15-latka punktuje polityków. Tygodnik Przegląd, 10 grudnia 2018. [dostęp 2019-07-31].
  15. ↑ Gabriela Czernecka: Szesnastoletnia Greta Thunberg nagrodzona za walkę ze zmianami klimatycznymi!. Viva!, 23 lipca 2019. [dostęp 2019-07-31].
  16. ↑ Kalina Oroschakoff, Michał Broniatowski (red.): 16-letnia Greta Thunberg, słynna aktywistka proekologiczna, zderza się z oporem polityków. Onet POLITICO, 17 kwietnia 2019. [dostęp 2019-07-19].
  17. ↑ Sebastian Medoń: Greta Thunberg na albumie The 1975 „Homo sapiens jeszcze nie zawiódł”. SmogLab, 26 lipca 2019. [dostęp 2019-07-31].
  18. ↑ Joanna Potocka: Greta Thunberg przepłynie Atlantyk na szczyt klimatyczny w USA. RMF 24, 30 lipca 2019. [dostęp 2019-07-31].
  19. ↑ Greta Thunberg dopłynęła do Nowego Jorku. fakty.interia.pl, 2019-08-29. [dostęp 2019-08-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-30)].
  20. ↑ „Bild”: podróż Grety Thunberg obciąża klimat [online], tvnmeteo.tvn24.pl [dostęp 2019-10-03].
  21. ↑ Sześć podróży zamiast czterech. „Ekologiczny” Rejs Grety Thunberg obciąża klimat [online], tvp.info [dostęp 2019-10-03] (pol.).
  22. ↑ a b Greta's Atlantic trip won't save emissions as crew to fly to bring boat back [online], The Sun, 16 sierpnia 2019 [dostęp 2019-10-03] (ang.).
  23. ↑ Greta Thunberg, After Pointed U.N. Speech, Faces Attacks From the Right. nytimes.com. [dostęp 2019-09-25]. (ang.).
  24. ↑ Climate Action summit: Greta Thunberg responds to Donald Trump’s jab. news.com.au. [dostęp 2019-09-25]. (ang.).
  25. ↑ Greta Thunberg to world leaders: 'How dare you – you have stolen my dreams and my childhood' – video. theguardian.com. [dostęp 2019-09-25]. (ang.).
  26. ↑ Climat: Emmanuel Macron reproche à Greta Thunberg d’«antagoniser nos sociétés». lefigaro.fr. [dostęp 2019-09-25]. (fr.).
  27. ↑ a b Greta Thunberg z „alternatywnym Noblem” i milionem koron. rp.pl. [dostęp 2019-09-25].
  28. ↑ Greta Thunberg nie przyjęła nagrody wartej ponad 50 tys. dolarów. onet WIADOMOŚCI, 2019-10-30. [dostęp 2019-10-31].
  29. ↑ Greta Thunberg nie przyjęła nagrody Rady Nordyckiej. „Nasze państwa nie zrobiły w zasadzie nic”. TVN24, 2019-10-30. [dostęp 2019-10-31].
  30. ↑ Vi vet – och vi kan göra något nu. svd.se, 2018-05-30. [dostęp 2019-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-02)]. (szw.).
  31. ↑ Här är de nominerade till Årets miljöhjälte 2018. natursidan.se, 2018-09-17. [dostęp 2019-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-02)]. (szw.).
  32. ↑ Gustav Gelin: Därför nobbar Greta Thunberg klimatpriset. etc.se, 2018-11-01. [dostęp 2019-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-02)]. (szw.).
  33. ↑ Lina Rosengren: Greta Thunberg blir Årets unga förebild. Aktuell Hållbarhet, 2018-11-22. [dostęp 2019-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-02)]. (szw.).
  34. ↑ Times staff: Time’s 25 Most Influential Teens of 2018. Time, 2018-12-07. [dostęp 2019-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-08)]. (ang.).
  35. ↑ 16-летнюю Грету Тунберг выдвинули на Нобелевскую премию мира.
  36. ↑ bbc.com: Greta Thunberg nominated for Nobel Peace Prize for climate activism. BBC News, 2019-03-14. [dostęp 2019-03-20]. (ang.).
  37. ↑ Maria Kruczkowska: Greta Thunberg i jej Piątki dla Przyszłości laureatem nagrody Amnesty International. Wyborcza.pl, 2019-09-17. [dostęp 2019-09-19].
  38. ↑ Paula Praszkiewicz: Greta Thunberg z Nagrodą Ambasadora Sumienia. Fakty TVN, 2019-09-19. [dostęp 2019-09-19].
  39. ↑ Michael Darby. Studies of Ptiliidae (Coleoptera) in the spirit collection of the Natural History Museum, London, 6: New species and records collected by W.C. Block in Kenya and Uganda, 1964–19655". Entomologist's Monthly Magazine. 155 (4). „Entomologist's Monthly Magazine”. 155 (4), s. 239-257, 2019. DOI: 10.31184/M00138908.1554.3999. 
  40. ↑ Menno, Jonathan P Lim, Anthonie D.P. van Peursen, Massimiliano Alfano, Awang Bikas Jenging, Daniele Cicuzza, Alexandre Escoubas, Pierre Escoubas, Ulmar Grafe, Jamil Ja, Peter Koomen, Aleks Krotoski, Denise Lavezzari, Laura Lim, Rudie Maarschall, Ferry Slik, Derek Steele, Dennis Teck Wah Ting, Ine van Zeeland, Iva Njunjić. Craspedotropis gretathunbergae, a new species of Cyclophoridae (Gastropoda: Caenogastropoda), discovered and described on a field course to Kuala Belalong rainforest, Brunei. „Biodiversity Data Journal”. 8: e47484, s. 1–10, 2020. DOI: 10.3897/BDJ.8.e47484. ISSN 1314-2828. (ang.). 
  41. ↑ Antonio Carapelli, Penelope Greenslade, Francesco Nardi, Chiara Leo, Peter Convey, Francesco Frati, Pietro Paolo Fanciulli. Evidence for Cryptic Diversity in the “Pan-Antarctic” Springtail Friesea antarctica and the Description of Two New Species. „Insects”. 11 (3), s. 141, 2020. DOI: 10.3390/insects11030141. 
  42. ↑ Jell Arne Johanson, Thai Hong Pham, Tobias Malm, Tin SjÖberg. Description of six new species of Oecetis (Trichoptera, Leptoceridae) from Vietnam. „Zootaxa”. 4816 (3), 2020. DOI: 10.11646/zootaxa.4816.3.2. 
  43. ↑ Peter Jäger. Thunberga gen. nov., a new genus of huntsman spiders from Madagascar (Araneae: Sparassidae: Heteropodinae. „Zootaxa”. 4790 (2), s. 245–260, 2020. Magnolia Press. DOI: 10.11646/zootaxa.4790.2.3. 
  44. ↑ B.A. Huber, O. Villarreal. On Venezuelan pholcid spiders (Araneae, Pholcidae). „European Journal of Taxonomy”. 718, s. 1–317, 2020. DOI: 10.5852/ejt.2020.718.1101. 
  45. ↑ Jochen Martens. A harvestman with elaborate palpal pliers, Thunbergia gretae n. gen. n. sp. from China (Opiliones: Sclerosomatidae: Gagrellinae). „Zoologischer Anzeiger”. 287, s. 160-166, 2020. DOI: 10.1016/j.jcz.2020.03.010. 
  46. ↑ Edoardo Massa, Roberto Guidetti, Michele Cesari, Lorena Rebecchi, K. Ingemar Jönsson. Tardigrades of Kristianstads Vattenrike Biosphere Reserve with description of four new species from Sweden. „Scientific Reports”. 11, s. 4861, 2021. ISSN 2045-2322. 
  47. ↑ S. Facchini. Notes on the genus Siopelus Murray, 1859, with descriptions of twelve new species from the Afrotropical region (Coleoptera Carabidae, Harpalinae). „Giornale Italiano di Entomologia”. 16 (66), s. 71–102, 2021. 
  48. ↑ Y. Cifuentes, R. Bertani. Taxonomic revision and cladistic analysis of the tarantula genera Tapinauchenius Ausserer, 1871, Psalmopoeus Pocock, 1985, and Amazonius n. gen. (Theraphosidae, Psalmopoeinae). „Zootaxa”. 5101 (1), s. 1-123, 2022. DOI: 10.11646/zootaxa.5101.1.1. 
  49. ↑ Konrad Mebert, Macario González-Pinzón, Madian Miranda, Edgardo Griffith, Milan Vesely, P. Lennart Schmid, Abel Batista. A new rainfrog of the genus Pristimantis (Anura, Brachycephaloidea) from central and eastern Panama. „ZooKeys”. 1081, s. 1–34, 2022. DOI: 10.3897/zookeys.1081.63009. 
  50. ↑ a b «Я хочу, чтобы вы запаниковали». Как Грета Тунберг прогуляла школу и стала главным экоактивистом мира.
  51. ↑ Katarzyna Grzęda-Łozicka: Greta Thunberg mówi otwarcie „mam Aspergera”. WP abcZdrowie, 2019-09-02. [dostęp 2019-09-02].
  52. ↑ Экоактивизм вместо урока биологии: кто такая 16-летняя Грета Тунберг и за что её номинировали на Нобелевскую премию.
  53. ↑ The Fifteen-Year-Old Climate Activist Who Is Demanding a New Kind of Politics [online], The New Yorker, 2018, Cytat: „both Greta and her younger sister, Beata, have been diagnosed with autism, A.D.H.D., and other conditions.”.
  54. ↑ What’s behind climate change activist Greta Thunberg’s remarkable rise to fame?
  55. ↑ Greta Thunberg: ‘All my life I’ve been the invisible girl’.
  56. ↑ Greta Thunberg, School strike for climate – save the world by changing the rules, TEDxStockholm, Cytat: I was diagnosed with Asperger’s syndrom, OCD, and selective mutism. That basically means I only speak when I think it’s necessary. Now is one of those moments... I think that in many ways, we autistic are the normal ones, and the rest of the people are pretty strange, especially when it comes to the sustainability crisis, where everyone keeps saying that climate change is an existential threat and the most important issue of all and yet they just carry on like before. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Ludzie roku tygodnika „Time”
XX wiek
XXI wiek
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Greta_Thunberg&oldid=73430576”