Helena Dłuska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Helena Dłuska
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

13 kwietnia 1892
Paryż

Data i miejsce śmierci

16 października 1921
Chicago

Przyczyna śmierci

zatrucie gazem świetlnym

Zawód, zajęcie

taterniczka

Rodzice

Kazimierz, Bronisława

Krewni i powinowaci

Maria Skłodowska-Curie (ciotka)
Irène Joliot-Curie (kuzynka)

Helena Dłuska (ur. 13 kwietnia[1] 1892 w Paryżu, zm. 16 października 1921[2] w Chicago) – polska taterniczka, publicystka, działaczka polityczna.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza turnia w Strążyskach w 1909, gdzie wypadkowy uległa Helena Dłuska

Urodziła się jako córka dwojga lekarzy – Kazimierza Dłuskiego i Bronisławy ze Skłodowskich, starszej siostry Marii Skłodowskiej[3]. Miała brata Kazimierza, który zmarł w wieku pięciu lat z powodu zapalenia opon mózgowych. Jej ojcem chrzestnym prawdopodobnie był Ignacy Jan Paderewski, który był przyjacielem rodziny Dłuskich[4].

Od najmłodszych lat mieszkała w Zakopanem, gdzie jej rodzice założyli sanatorium chorób płuc[4], na swoje pierwsze tatrzańskie wspinaczki chodziła już w wieku 16 lat. Wspinała się najczęściej ze swoimi kuzynkami - Ireną Pawlewską i Marią Skłodowską[4]. Były jednymi z pierwszych samodzielnych taterniczek. W 1906 zaczęła uczęszczać do I Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego w Krakowie przy ulicy Wolskiej 13[4]. Od 1908 należała do STTT. W tym samym roku została usunięta z gimnazjum za potajemną wycieczkę na drugą stronę Tatr. Trafiła wówczas do I Szkoły Realnej w Krakowie[4]. W czerwcu 1909 zdała maturę[4], a w październiku uległa wypadkowi podczas samotnej wspinaczki na Kominach Strążyskich, wskutek czego doznała złamania nogi i obrażeń głowy[5]. Konsekwencją wypadku było kalectwo stopy, które uniemożliwiało jej dalszą działalność taternicką. Po tym zdarzeniu uprawiała w Tatrach jedynie turystykę, od 1912 była członkinią Sekcji Ochrony Tatr Towarzystwa Tatrzańskiego. W 1913 w liście do Walerego Goetla, przekonywała go do utworzenia parku narodowego w Tatrach[4].

W 1919 leczyła się w szpitalu psychiatrycznym w Krakowie, a następnie w Warszawie[4]. W tym czasie interesowała się polityką, udzielała się w PPS, zajmowała się edukacją robotników[4].

W 1920 wyemigrowała do Chicago z ramienia stronnictwa socjalistycznego z poleceniem głoszenia odczytów na temat socjalistycznych idei w koloniach polskich[3]. Pracowała w redakcji związanego z PPS pisma „Dziennik Ludowy” w budynku przy Milwaukee Avenue 959[3]. Relacjonowała m.in. przyjazd Marii Skłodowskiej-Curie i jej córek do USA[4]. Przebywając w Stanach Zjednoczonych, często udawała się w Góry Skaliste[6]. Zorganizowała wśród Polonii zbiórkę pieniędzy na rzecz plebiscytu na Górnym Śląsku, została pomówiona o ich defraudację w ramach walki polskich ugrupowań politycznych w USA, co negatywnie wpłynęło na stan jej zdrowia psychicznego[4].

Zmarła w nocy z 15 na 16 października 1921 w redakcji gazety, gdzie zatruła się doprowadzanym do lampy gazem świetlnym[7]. Przyjęto, że przed pójściem spać zapomniała zakręcić ulatniający się gaz[3]. Liczne źródła podają błędną datę jej śmierci (wrzesień 1922), w rzeczywistości nie doczekała swoich 30. urodzin.

Helena Dłuska nie ma swojego grobu. Jej prochy zostały przywiezione z Ameryki i zaginęły w powstaniu warszawskim w 1944[2]. Staraniem Ewy Wójcik-Wichrowskiej, aktorki Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi, na grobie jej ojca znajduje się tablica, która ją upamiętnia[6]. W 1922 roku jej rodzice przekazali działkę w Aninie wraz z stojącymi tam budynkami Robotniczemu Wydziałowi Wychowania Dziecka i Opieki nad Nim działającemu przy PPS. Utworzono tam świecki dom dziecka imienia Heleny Dłuskiej, którym Bronisława Dłuska opiekowała się do końca swojego życia[6].

Ważniejsze tatrzańskie osiągnięcia wspinaczkowe[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Świadectwo ukończenia klasy VII przez Helenę Dłuską, Archiwum Narodowe w Krakowie, (sygn. 29/2395/79, L. 58).
  2. ↑ a b Monika Nyczanka. Kiedy zmarła Helena Dłuska?. „Głos Seniora”. 06/2013. 
  3. ↑ a b c d Ofiara własnej nieostrożności. „Nowości Illustrowane”. Nr 46, s. 11, 12 listopada 1921. 
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Zapomniana taterniczka. Podbój Tatr i tragiczna śmierć w USA [online], Onet Podróże, 17 lutego 2022 [dostęp 2022-12-04] (pol.).
  5. ↑ Znowu wypadek w Tatrach. „Nowości Illustrowane”. Nr 43, s. 9, 23 października 1909. 
  6. ↑ a b c Muzeum Tatrzanskie - Pamięci Heleny Dłuskiej [online], archiwalna.muzeumtatrzanskie.pl [dostęp 2022-12-04].
  7. ↑ Bolesław Chwaściński: Z dziejów taternictwa. O górach i ludziach. Warszawa: Sport i Turystyka, 1988, s. 124–126. ISBN 83-217-2463-9.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Helena_Dłuska&oldid=72926179”