Hetman polny litewski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Hetman polny litewski – jedna z najwyższych funkcji w wojsku w okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Wkrótce po ustanowieniu instytucji hetmana, została ona podzielona na dwie funkcje o oddzielnych kompetencjach^[1]. Od 1579 tytuł hetmana stał się dożywotnim^[2].

Hetman wielki w czasie pokoju pozostający przy dworze zajmując się ogólną administracją i strzegąc interesów wojska.

Hetman polny zwykle przebywał w polu z małymi oddziałami operacyjnymi, strzegąc granic, w szczególności na wschodzie, gdzie były najbardziej zagrożone jednocześnie prowadząc doraźne walki. Hetmani polni odpowiadali za wywiad, rozpoznanie i prowadzenie doraźnych walk (np. z Kozakami lub Tatarami). W trakcie bitwy pod zwierzchnictwem hetmana wielkiego dowodzili mniej prestiżowym lewym skrzydłem, a w razie jego braku przejmowali dowództwo^[3].

Hetman polny litewski podlegał wielkiemu. Oba stanowiska istniały niezależnie dla Korony i Litwy.

Hetmani polni litewscy
Rok objęcia urzędu	Rok złożenia urzędu lub śmierci	Osoba
1521	1531	Jerzy Radziwiłł (hetman wielki litewski)
1531	1536	vacat
1536	1541	Andrzej Jakubowicz Niemirowicz
1541	1553	vacat
1553	1561	vacat
1561	1566	Grzegorz Chodkiewicz
1566	1569	vacat
1569	1571	Roman Sanguszko
1571	1572	vacat
1572	1589	Krzysztof Radziwiłł Piorun
1589	1600	vacat
1600	1605	Jan Karol Chodkiewicz
1605	1615	vacat
1615	1635	Krzysztof Radziwiłł
1635	1646	Janusz Kiszka
1646	1654	Janusz Radziwiłł
1654	1662	Wincenty Aleksander Gosiewski
1662	1663	vacat
1663	1667	Michał Kazimierz Pac
1667	1668	Władysław Wołłowicz
1668	1680	Michał Kazimierz Radziwiłł
1680	1681	vacat
1681	1682	Kazimierz Jan Sapieha
1682	1684	Jan Jacek Ogiński
1684	1685	vacat
1685	1701	Józef Bogusław Słuszka
1701	1702	vacat
1702	1703	Michał Serwacy Wiśniowiecki
1703	1709	Grzegorz Antoni Ogiński
1707	1709	Michał Serwacy Wiśniowiecki ponownie
1709	1709	Ludwik Konstanty Pociej
1709	1728	Stanisław Ernest Denhoff
1710	1711	Jerzy Hieronim Kryszpin-Kirszensztein^[4]
1728	1735	vacat
1735	1744	Michał Kazimierz Radziwiłł Rybeńko
1744	1762	Michał Józef Massalski
1762	1775	Aleksander Michał Sapieha
1775	1780	Józef Sylwester Sosnowski
1780	1791	Ludwik Tyszkiewicz
1791	1792	vacat
1792	1793	Szymon Marcin Kossakowski
1793	1794	Józef Zabiełło

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Maciej Franz, Wojskowość Kozaczyzny Zaporoskiej w XVI–XVII wieku, Toruń 2004, s. 29–30.
↑ Polskie tradycje wojskowe. s. 187.
↑ Zdzisław Żygulski, Hetmani Rzeczypospolitej, Kraków 1994, s. 16–20.
↑ Z nominacji Stanisława Leszczyńskiego.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródła

Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku, spisy, wyd. PAN, Kórnik 1992

Opracowania

Zdzisław Żygulski, Hetmani Rzeczypospolitej, Kraków 1994
Poczet hetmanów Rzeczypospolitej. Hetmani koronni. red. Mirosław Nagielski, Warszawa 2005
Maciej Franz, Wojskowość Kozaczyzny Zaporoskiej w XVI–XVII wieku, Toruń 2004
Polskie tradycje wojskowe. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07675-8.

[1] Maciej Franz, Wojskowość Kozaczyzny Zaporoskiej w XVI–XVII wieku, Toruń 2004, s. 29–30.

[2] Polskie tradycje wojskowe. s. 187.

[3] Zdzisław Żygulski, Hetmani Rzeczypospolitej, Kraków 1994, s. 16–20.

[4] Z nominacji Stanisława Leszczyńskiego.

[1]

[2]

[3]

[4]