Hirobumi Itō – Wikipedia, wolna encyklopedia

Hirobumi Itō
伊藤博文
Data i miejsce urodzenia	16 października 1841 ; Tsukari, prowincja Suō (ob. prefektura Yamaguchi)
Data i miejsce śmierci	26 października 1909 ; Harbin
	Premier Japonii
Okres	od 22 grudnia 1885; do 30 kwietnia 1888
Następca	Kiyotaka Kuroda
	Premier Japonii
Okres	od 8 sierpnia 1892; do 31 sierpnia 1896
Poprzednik	Masayoshi Matsukata
Następca	Kiyotaka Kuroda
	Premier Japonii
Okres	od 12 stycznia 1898; do 30 czerwca 1898
Poprzednik	Masayoshi Matsukata
Następca	Shigenobu Ōkuma
	Premier Japonii
Okres	od 19 października 1900; do 10 maja 1901
Poprzednik	Aritomo Yamagata
Następca	Kinmochi Saionji
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Hirobumi Itō (jap. 伊藤博文 Itō Hirobumi; ur. 16 października 1841 w Tsukari w prowincji Suō (dzisiejsze Hikari), zm. 26 października 1909 w Harbinie) – pierwszy premier Japonii, zwolennik modernizacji kraju w oparciu o wzorce Zachodu, główny autor Konstytucji Meiji (weszła w życie 29 listopada 1890 roku).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Hirobumi Itō pochodził z rodziny chłopskiej, ale wychowany został w rodzinie samurajskiej^[1]. Jego ojciec, Jūzō Hayashi w 1846 opuścił rodzinną wieś Tsukari, aby szukać szczęścia w stolicy hanu Chōshū, Hagi, dokąd w 1849 roku sprowadził rodzinę. Hirobumi miał wówczas osiem lat i nosił imię Risuke. Później nosił jeszcze wiele innych imion, m.in. Shunsuke, a imieniem Hirobumi zaczął się posługiwać od września 1868.

W 1854 roku ubogi samuraj o nazwisku Naoemon Itō, nie mając naturalnego dziedzica usynowił Hayashiego, który dzięki temu mógł zostać adiutantem Takayoshiego Kido, studentem Shōina Yoshidy i przez kilka miesięcy (1863–1864) studiować także na University College London w Anglii. Wykazywał wyraźne tendencje ksenofobiczne – w 1863 roku uczestniczył w ataku na brytyjską placówkę w Japonii^[2]. Na wieść o blokadzie cieśniny Shimonoseki Itō wrócił do Japonii i w dowód uznania za prowadzoną wówczas działalność dyplomatyczną znalazł się w nowym rządzie centralnym po przywróceniu władzy cesarskiej 3 stycznia 1868 w okresie restauracji Meiji.

Hirobumi Itō był gubernatorem prefektury Hyōgo (1868–1869), posłem podczas misji Iwakury do USA i Europy (1872–1873), radcą stanu (1873–1885) i ministrem przemysłu (1873–1878). Był także przeciwnikiem inwazji na Koreę w 1873 roku i Formozę w 1875 roku. Popierał teorię głoszącą, że Japończycy powinni przez mieszane małżeństwa zapewnić swojej rasie dopływ nowej, wyższej jakościowo, krwi z Zachodu^[3]. Jako zaufany Toshimichiego Ōkubo został ministrem spraw wewnętrznych (1878–1882). Był twórcą japońskiego systemu gabinetowego i w 1885 roku został pierwszym premierem Japonii. Funkcję tę pełnił czterokrotnie:

od 22 grudnia 1885 do 30 kwietnia 1888;
od 8 sierpnia 1892 do 31 sierpnia 1896;
od 12 stycznia 1898 do 30 czerwca 1898;
od 19 października 1900 do 10 maja 1901.

Pełnił również funkcję przewodniczącego Tajnej Rady (Sūmitsu-in) w latach: 1888–1890, 1891–1892, 1903–1905 oraz 1909. Był głównym autorem konstytucji Meiji, przewodniczącym Izby Arystokracji (Kizoku-in, inaczej Izba Parów) w latach 1890–1891, genrō, organizatorem i pierwszym przewodniczącym partii Rikken Seiyūkai (1900–1903)^[4].

Hirobumi Itō usiłował zapobiec wojnie japońsko-rosyjskiej, jednak po jej zakończeniu został pierwszym gubernatorem generalnym Korei (1905–1909). W 1907 roku otrzymał tytuł książęcy. Zginął w Harbinie zastrzelony przez koreańskiego działacza niepodległościowego, An Jung-geuna. Wraz z jego śmiercią przestała istnieć w najwyższych sferach rządowych Japonii jakakolwiek opozycja wobec planów aneksji Korei. Pół roku później gubernatorem generalnym Korei został protegowany Aritomo Yamagaty, minister sił lądowych Masatake Terauchi, który 22 sierpnia 1910 zmusił rząd koreański do podpisania traktatu o aneksji Korei przez Japonię.

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Hirobumi Itō, ok. 1905 r.
Hirobumi Itō jako gubernator Korei (w środku, żona Umeko druga od lewej)
Itō tuż przed zamachem na dworcu w Harbinie

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Palmer 1998 ↓, s. 195.
↑ John Whitney Hall: Japonia od czasów najdawniejszych do dzisiaj. Warszawa: PIW, 1979, s. 223. ISBN 83-06-00205-9.
↑ John Whitney Hall: Japonia od czasów najdawniejszych do dzisiaj. Warszawa: PIW, 1979, s. 239. ISBN 83-06-00205-9.
↑ Ewa Pałasz-Rutkowska, Katarzyna Starecka: Japonia. Warszawa: TRIO, 2004, s. 428. ISBN 83-88542-84-2.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Mirosław Łuczko: Itō Hirobumi i Yamagata Aritomo – Czołowi politycy Japonii okresu Meiji (1868–1912). Warszawa: Wydawnictwo TRIO Biblioteka Fundacji im. Takashimy, 2006. ISBN 83-7436-051-8.
Alan Palmer: Kto jest kim w polityce. Świat od roku 1860. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Magnum, 1998. ISBN 83-85852-28-X.

[CITEREFPalmer1998195-1] Palmer 1998 ↓, s. 195.

[2] John Whitney Hall: Japonia od czasów najdawniejszych do dzisiaj. Warszawa: PIW, 1979, s. 223. ISBN 83-06-00205-9.

[3] John Whitney Hall: Japonia od czasów najdawniejszych do dzisiaj. Warszawa: PIW, 1979, s. 239. ISBN 83-06-00205-9.

[4] Ewa Pałasz-Rutkowska, Katarzyna Starecka: Japonia. Warszawa: TRIO, 2004, s. 428. ISBN 83-88542-84-2.

[1]

[2]

[3]

[4]