Iwan V Romanow – Wikipedia, wolna encyklopedia

Iwan V Romanow
Ilustracja
Car Rosji
(razem z Piotrem I)
Okres

od 7 maja 1682
do 8 lutego 1696

Koronacja

25 czerwca 1682

Poprzednik

Fiodor III Romanow

Następca

Piotr I Wielki

Dane biograficzne
Dynastia

Romanowowie

Data i miejsce urodzenia

27 sierpnia?/6 września 1666
Moskwa

Data i miejsce śmierci

29 stycznia?/8 lutego 1696
Moskwa

Ojciec

Aleksy Romanow

Matka

Maria Miłosławska

Rodzeństwo

m.in. Zofia
Fiodor III Romanow
Piotr Wielki, Aleksy

Żona

Praskowia Sałtykowa
od 19 stycznia 1684
do 8 lutego 1696

Dzieci

Maria
Teodozja
Katarzyna
Anna
Praskowia

Iwan V Aleksiejewicz (ros. Иван V Алексеевич) (ur. 27 sierpnia?/6 września 1666[1], zm. 29 stycznia?/8 lutego 1696[1]) – car rosyjski od 1682 r., najmłodszy syn cara Aleksego Michajłowicza i Marii Miłosławskiej, ojciec cesarzowej Anny.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodzenie i rodzina

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 27 sierpnia?/6 września 1666 jako dwunaste dziecko Aleksego I Romanowa i Marii Miłosławskiej[2]. Jego ojciec był carem Rosji od 1645 r.[3] Dziadkami ojczystymi Iwana byli Michał I, który wyniósł na tron dynastię Romanowów i Eudoksja Strieszniewa, pochodząca z ubogiego rodu dworian[4].

Iwan miał dwanaścioro rodzeństwa (m.in. Zofię), lecz pięcioro z nich nie przeżyło dzieciństwa[5]. W 1674 r. Aleksy ogłosił oficjalnie, że jego dziedzicem jest Fiodor, jedyny pozostały przy życiu brat Iwana[5]. W 1669 r. w połogu zmarła caryca Maria; dwa lata później Aleksy poślubił Natalię Naryszkinę, z którą doczekał się trójki dzieci[6].

Zdrowie

[edytuj | edytuj kod]

Iwan, podobnie jak reszta swego rodzeństwa (w odróżnieniu od dzieci urodzonych przez macochę, zwłaszcza Piotra) był chorowity i nieatrakcyjny[7][8]. Najprawdopodobniej był upośledzony umysłowo[8]. Miał słaby wzrok[9].

Car Rosji

[edytuj | edytuj kod]

Iwan Aleksiejewicz Romanow został wyniesiony na tron w 1682 po śmierci Fiodora III przez powstanie strzelców moskiewskich inspirowane polityką dynastyczną jego starszej siostry Zofii Romanowej. Od początku panował wspólnie z młodszym bratem Piotrem I. W diarchii tej nie odgrywał jednak żadnej roli. Ograniczony umysłowo, przez całe życie pozostawał na uboczu życia politycznego w Rosji. Poświęcał się życiu rodzinnemu.

Małżeństwo i potomstwo

[edytuj | edytuj kod]

W styczniu 1684 r. Zofia i Iwan Miłosławski[10] zorganizowali casting na carycę[11]. Wybór padł na 20-letnią Praskowię Sałtykową, którą odrzucono 3 lata wcześniej, gdy poszukiwano drugiej żony dla Fiodora[11]. Praskowia była córką bojara[9]. Nie chciała ślubu z Iwanem, jednak została do niego zmuszona[11]. Małżeństwo zostało zawarte 9 stycznia?/19 stycznia 1684 r. w Moskwie[12].

Praskowia urodziła pięć córek, z których trzy przeżyły dzieciństwo:

  • Maria[2] (ur. 21 marca 1689[11], zm. 13 lutego 1692)
  • Teodozja[2] (ur. 4 czerwca 1690, zm. 12 maja 1691).
  • Katarzyna (ur. 29 października 1691, zm. 14 czerwca 1733), matka regentki Anny Leopoldowny, babka cesarza Iwana VI,
  • Anna (ur. 28 stycznia 1693, zm. 17 października 1740), od 1730 cesarzowa Rosji[11],
  • Praskowia[2] (ur. 24 września 1694, zm. 8 października 1731).

Z uwagi na stan zdrowia Iwana na dworze carskim pojawiły się plotki, jakoby biologicznym ojcem dzieci urodzonych przez carycę był jej kochanek Wasilij Juszkowow[11].

Śmierć i dziedzictwo

[edytuj | edytuj kod]

Iwan pod koniec życia nie mógł samodzielnie się poruszać i był prawie niewidomy[9]. Zmarł 29 stycznia?/8 lutego 1696[1] Jego śmierć przyjęto obojętnie[9]. Piotr wyprawił mu tradycyjny pogrzeb i nakazał pochować w Soborze Archangielskim[9].

Wdowa po Iwanie żyła jeszcze 27 lat i pozostawała w poprawnych relacjach z Piotrem Wielkim[11]. Czwarta z córek Iwana w 1730 r. została cesarzową Rosji. Po jej śmierci w 1740 r. jedyny prawnuk Iwana - Iwan VI - został cesarzem, ale jego losy były tragiczne: został obalony przez córkę Piotra Wielkiego Elżbietę i został zamordowany jako więzień twierdzy w Szlisselburgu za rządów Katarzyny II.

Genealogia

[edytuj | edytuj kod]
Michał I Romanow
ur. 1596
zm. 1645
Eudoksja Streszniew
ur. 1608
zm. 1645
Ilja Miłosławski
ur. ?
zm. ?
Katarzyna Fiodorowna Narbekowa
ur. ?
zm. ?
         
     
  Aleksy I
ur. 19 III 1629
zm. 29 lub 30 I 1678
Maria
ur. 1 IV 1624
zm. 3 III 1669
     
   
Praskowia Fiodorowna Sałtykowa
ur. 12 X 1664
zm. 14 / 13 X 1723
OO   9 / 19 I 1684
Iwan V
ur. 27 VIII / 6 IX 1666
zm. 29 I / 8 II 1696
                   
                   
                   
Maria
 ur. 20 / 31 III 1689
 zm. 13 / 23 II 1692
 
Fedozja
 ur. 4 / 14 VI 1690
 zm. 12 / 22 V 1691
 
Katarzyna 1)
 ur. 15 / 25 VII 1692
 zm. 15 / 25 VI 1733
 
Anna
 ur. 28 I / 7 II 1693
 zm. 17 / 28 X 1740
 
Praskowia
 ur. 4 /14 X 1694
 zm. 9 / 19 X 1731
 
  1. małż. Karol Lepold ks. von Mecklemburg-Schwerin

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Andrzej Andrusiewicz, Romanowowie, 2014, s. 121, ISBN 978-83-08-05394-2.
  2. a b c d Andrzej Andruszkiewicz, Romanowowie, 2014, s. 597, ISBN 978-83-08-05394-2.
  3. Andrzej Andrusiewicz, Romanowowie, 2014, s. 80, ISBN 978-83-08-05394-2.
  4. Andrzej Andrusiewicz, Romanowowie, 2014, s. 76, ISBN 978-83-08-05394-2.
  5. a b Andrzej Andrusiewicz, Romanowowie, 2014, s. 85, ISBN 978-83-08-05394-2.
  6. Andrzej Andruszkiewicz, Romanowowie, 2014, s. 104, ISBN 978-83-08-05394-2.
  7. Henri Troyat, Piotr Wielki. Geniusz i szaleństwo, 2022, s. 11, ISBN 978-83-241-8118-8.
  8. a b Andrzej Andrusiewicz, Romanowowie, 2014, s. 122-123, ISBN 978-83-08-05394-2.
  9. a b c d e Andrzej Andrusiewicz, Romanowowie, 2014, s. 139-141, ISBN 978-83-08-05394-2.
  10. Iwan Miłosławski był bratem zmarłej carycy Marii Miłosławskiej, więc wujem Zofii i Iwana.
  11. a b c d e f g Simon Sebag Montefiore i inni, Romanowowie 1613-1918, 2017, s. 85-86, ISBN 978-83-65257-13-0.
  12. Государи из рода Романовых и ключевые события их жизни. [dostęp: 2010-08-17].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]