Józef Gabowicz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Józef Mojżesz Gabowicz
Data i miejsce urodzenia

14 lipca 1862
Kolno

Data i miejsce śmierci

14 marca 1939
Warszawa

Zawód, zajęcie

rzeźbiarz

Józef Mojżesz Gabowicz (ur. 14 lipca 1862 w Kolnie[1], zm. 14 marca 1939 w Warszawie) – polski rzeźbiarz żydowskiego pochodzenia.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Henryka i Debory z Weinbergów[1]. Urodził się w Kolnie, ale po śmierci ojca w 1864 razem matką i rodzeństwem zamieszkał w Łomży, a następnie w Tykocinie, gdzie uczył się w żydowskiej szkole dla chłopców. W rodzinie panowała bieda, za namową nauczyciela z gimnazjum, któremu pokazał swoje pierwsze rzeźby, wyruszył pieszo do Warszawy, aby uczyć się sztuki[2]. W stolicy nie znał nikogo, gdy zemdlał w Ogrodzie Saskim zaopiekował się nim lekarz o nazwisku Frenkiel. Zwrócił uwagę na wyrzeźbione figurki, które miał przy sobie chłopak i polecił go znajomemu artyście, który został opiekunem artystycznym Józefa Gabowicza. W tym czasie znalazł się w towarzystwie młodej inteligencji żydowskiej, uzupełniał braki w wykształceniu i uczył się poprawnej polszczyzny, w rodzinnym domu posługiwano się jidysz. Pod wpływem otoczenia stał się zasymilowanym Żydem, obciął pejsy i zmienił sposób ubierania. Nie zaniedbywał ćwiczeń z rzeźby, od lutego 1884 uczęszczał na lekcje do Ludwika Kucharzewskiego, naukę kontynuował u Wojciecha Gersona.

W 1885 wyjechał do Petersburga, gdzie początkowo był wolnym słuchaczem na Akademii Sztuk Pięknych, a następnie studentem. W 1895 ukończył studia, za wybitne osiągnięcia podczas nauki otrzymał srebrny medal. Z Petersburga wyjechał do Paryża, gdzie pobierał lekcje rzeźby u Gabiela-Jules'a Thomasa i Auguste'a Rodina[3]. W 1901 powrócił do Warszawy i podjął pracę rytownika w odlewni Bracia Łopieńscy, równocześnie rozpoczął współpracę z Żydowskim Towarzystwem Krzewienia Sztuk Pięknych.

W 1910 rząd Francji odznaczył artystę L'Ordre des Palmes Académiques, była to nagroda za całokształt twórczości. Do 1914 żył dostatnio, aktywnie uczestniczył w życiu artystycznym, wystawiał prace stworzone w czasach paryskich i należał do Warszawskiego Towarzystwa Artystycznego. W 1915 wyjechał do Moskwy, ale po wybuchu rewolucji październikowej powrócił do Warszawy. W tym okresie twórczość Józefa Gabowicza była już niemodna i artysta zaczął żyć w ubóstwie. W 1923 po raz ostatni wystawił swoje prace w jednym z warszawskich antykwariatów.

Zmarł w zapomnieniu[2]. Duża część prac Józefa Gabowicza uległa zniszczeniu podczas II wojny światowej.

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Józef Gabowicz tworzył rzeźby realistyczne odwołujące się modnego w XIX wieku naturalizmu, były to popiersia i sceny rodzajowe, których sentymentalny charakter przyniósł ich twórcy splendor i międzynarodową sławę. W opiniach krytyków powtarzały się pochwały dla realizmu, nastrojowość i precyzja w oddaniu kształtów.

Wystawy (wybrane)[edytuj | edytuj kod]

Prace Józefa Gabowicza brały udział w wielu wystawach m.in. 1898 w Paryżu (otrzymał odznaczenie Mention honorable), wystawa międzynarodowa w 1900 w Paryżu (brązowy medal), wystawa indywidualna w 1903 w warszawskim Salonie Krywulta, 1905 w Petersburgu, 1907 udział w Salonie Jesiennym na Polach Elizejskich w Paryżu, w 1908 i 1909 w Walker Art Gallery w Liverpoolu), wystawa międzynarodowa w 1910 w Brukseli, 1913 w Kijowie, wystawa w moskiewskim gimnazjum żydowskim w 1915.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 187.
  2. ↑ a b Monika Żmijewska, Pieszo z Tykocina do Warszawy... [online], bialystok.wyborcza.pl, 11 kwietnia 2023 [dostęp 2023-05-15].
  3. ↑ Rzeźba Józefa Gabowicza "Macierzyńska troska" – 1500 PLN | Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie [online], www.polin.pl [dostęp 2023-05-15].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • "Czy wiesz kto to jest?", praca zbiorowa pod redakcją Stanisława Łozy, Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej Warszawa 1938, s. 187
  • Renata Piątkowska, „Szczęśliwy artysta Gabowicz…” Józef (Mojżesz) Gabowicz (1862-1939) – rzeźbiarz w: Rzeźba polska przełomu XIX i XX wieku, red. Jerzy Malinowski, Warszawa 2007, s. 11-76.
  • Renata Piątkowska, „Szczęśliwy artysta Gabowicz…”. Rozterki artysty zasymilowanego w: Sława i zapomnienie. Studia z historii sztuki XVIII –XX w. red. Dariusz Konstantynów, Warszawa 2008, s. 205-218.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Gabowicz&oldid=71774555”