French
DeutschJózef Kobiałko – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| sierżant | |
| Data i miejsce urodzenia | 20 października 1884 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 12 listopada 1941 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | od 1915 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
    | |
.png){kind=small}
Józef Kobiałko ps. Franciszek, Kazimierz, Walek (ur. 20 października 1884 w Goryniu, zm. 12 listopada 1941 w KL Auschwitz[1]) – działacz socjalistyczny i niepodległościowy, członek Organizacji Bojowej PPS, kawaler Orderu Virtuti Militari, zastępca senatora wybrany w 1935 w województwie lubelskim[2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W Organizacji Bojowej PPS[edytuj | edytuj kod]
Po ukończeniu trzech klas szkoły rzemieślniczej w Radomiu, pracował jako szewc. W 1904 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. Uczestniczył w demonstracjach PPS przeciw mobilizacji w związku z wojną rosyjsko–japońską.
Od połowy 1905, był członkiem Organizacji Bojowej PPS, uczestniczył w zamachach na szczególnie okrutnych strażników więziennych. Od 1906, był instruktorem bojowym w Kielcach, Siedlcach, Lublinie i Puławach. Na początku 1907 aresztowany w trakcie odwrotu z akcji w Puławach[3], pod nazwiskiem „Stanisław Sawicki”. Zbiegł z aresztu po czterech miesiącach. Nadal działał w OB PPS, uczestniczył m.in. w odbiciu Bolesławy Nawrot skazanej na katorgę. W 1908, został instruktorem bojowym w Zagłębiu Dąbrowskim, gdzie uczestniczył w kilkudziesięciu akcjach ekspropriacyjnych na pociągi, poczty i urzędy gminne, oraz akcjach przeciw agentom i prowokatorom. Zagrożony po zdradzie prowokatora Taranowicza, opuścił Królestwo i wyjechał do Krakowa.
Z terenu Galicji, uczestniczył w wypadach do Królestwa. M.in. brał udział w napadzie na furgon pocztowy pod Cekowem (18 lipca 1908) oraz wraz z Józefem Piłsudskim, Walerym Sławkiem, Tomaszem Arciszewskim i Aleksandrem Prystorem w słynnej akcji pod Bezdanami (26 września 1908 r.).
W 1909 ukończył w Krakowie „szkołę bombistów”, zaś w 1910 znów brał udział w akcjach Organizacji Bojowej PPS na terenie Królestwa. Uczestniczył m.in. wraz Władysławem Bartniakiem w zamachu na naczelnika straży ziemskiej powiatu błońskiego kapitana Iwana Aleksandrowa słynącego od trzech lat z okrucieństwa i stosowania tortur wobec aresztowanych. Ranny w czasie zamachu, uciekł do Galicji. W 1910 uczestniczy w ostatniej akcji OB PPS na pocztę pod Turkiem, gdzie skonfiskowano 40 tys. rubli[4].
Aleksy Rżewski charakteryzuje go jako:
Niskiego wzrostu, o twarzy bladej, uduchowionej. Cichy, skromny, małomówny, nie znający potrzeb osobistych, gdyż życie całe wypełniała mu Sprawa, jest jak gdyby uosobieniem dobroci i pogody charakteru. W ciągu całej swojej działalności nie splamił się nigdy żadnym czynem nieszlachetnym. Etycznie czysty, był surowym dla tych, którzy postępowaniem plamili honor i godność bojowca[5]
W Legionach i POW[edytuj | edytuj kod]
Po kuracji w Zakopanem, powrócił do Krakowa, gdzie pracował jako elektromonter. Wstąpił do Sekcji Robotniczej Związku Walki Czynnej, oraz uczestniczył w organizacji drużyn strzeleckich. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do 1 pułku piechoty Legionów Polskich. W listopadzie 1914, wraz z Janem Bielawskim „Mikitą”, został przydzielony do "oddziału beków" porucznika Tomasza Arciszewskiego przeznaczonego do prac wywiadowczo-konspiracyjnych. Wraz z Tomaszem Arciszewskim i Janem Bielawskim został następnie odkomenderowany na początku listopada 1914 do tworzenia wyodrębnionego z POW Oddziału Lotnego Wojsk Polskich do Warszawy. Początkowo jako zastępca, zaś od lutego 1915, dowódca Centralnego Oddziału Lotnego, przeprowadził szereg akcji bojowych.
W drugiej połowie 1915, powrócił do Legionów, gdzie służył do kryzysu przysięgowego w 1917. Następnie działał w POW i Pogotowiu Bojowym PPS. W styczniu 1918, został członkiem Centralnego Wydziału Pogotowia Bojowego PPS.
W niepodległej Polsce[edytuj | edytuj kod]
W listopadzie 1918 organizował Milicję Ludową PPS w Lublinie i uczestniczył w akcji rozbrajania okupantów. Po upaństwowieniu Milicji był szefem jej Oddziału Wywiadowczego. We współpracy z Marianem Malinowskim i Marianem Buczkiem zaopatrywał milicjantów w broń ze składów wojskowych w Lublinie. W wyborach parlamentarnych w 1919, bezskutecznie kandydował z listy PPS do Sejmu Ustawodawczego. Był wówczas członkiem Okręgowego Komitetu Robotniczego Polskiej Partii Socjalistycznej w Lublinie.
Władysław Uziembło ówczesny przewodniczący OKR PPS w Lublinie i wiceprezydent Lublina, w swoich wspomnieniach, określał Kobiałkę, jako prawą rękę lidera lubelskiej PPS, Mariana Malinowskiego „Wojtka”. Według tej relacji o czasach wojennych:
Z zawodu szewc, bez elementarnych umiejętności pisania lub czytania, był jednak Kobiałko sprytnym konspiratorem oraz organizatorem i wykonawcą napadów zbrojnych zleconych mu przez Wojtka. Miał też stale do dyspozycji chłopców z gorącym temperamentem, nie rozstających się z rewolwerem"[6].
Uziembło oskarżał Kobiałkę o organizowanie napadów już po 1919, m.in. na kasjera fabryki w Niekłaniu prawdopodobnie na polecenie Malinowskiego[7]. Informacja ta jednak nie została nigdzie potwierdzona.
Po likwidacji Milicji Ludowej przeszedł do wojska. W czasie wojny polsko–bolszewickiej organizował oddziały dywersyjne na froncie. Od jesieni 1920 szkolił ochotników do udziału do walk na Śląsku. Po wybuchu III powstania śląskiego w 1921. trafił do jednostki dywersyjnej „Wawelberg”, jako zastępca por. Tadeusza Puszczyńskiego „Konrada Wawelberga”.
Po wojnie pracował jako kontroler w Kasie Chorych w Lublinie. Był członkiem PPS oraz członkiem Zarządu lubelskiego koła Stowarzyszenia b. Więźniów Politycznych. W 1937 był I wiceprezesem Zarządu Oddziału Lubelskiego Związku Legionistów Polskich[8].
Tuż przed wybuchem wojny 1939, uczestniczył w kursach dywersyjnych dla byłych działaczy OB PPS organizowanych przez Oddział II Sztabu Generalnego WP.
Wojna i konspiracja[edytuj | edytuj kod]
Po rozpoczęciu okupacji niemieckiej czynny w PPS–WRN oraz Gwardii Ludowej WRN. Aresztowany wraz z grupą byłych członków POW wskutek donosu w czerwcu 1941. Po dwóch tygodniach śledztwa na Zamku w Lublinie, został przewieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie 12 listopada 1941 został rozstrzelany.
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7222 (17 maja 1922)[9]
- Krzyż Niepodległości z Mieczami (19 grudnia 1930)[10]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[11]
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie: po raz trzeci za służbę w POW w b. zaborze austriackim i b. okupacji austriackiej[12])
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Informacja o więźniach / Muzeum / Auschwitz-Birkenau [online], auschwitz.org [dostęp 2019-09-25].
- ↑ Album-skorowidz Senatu i Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Sejmu Śląskiego. Kadencja 1935/1940, 1936, s. 199.
- ↑ Rżewski 1931 ↓, s. 89.
- ↑ Rżewski 1931 ↓, s. 92.
- ↑ Rżewski 1931 ↓, s. 85.
- ↑ Władysław Uziembło, Wspomnienia 1900-1939, Warszawa 1965, s. 238
- ↑ Władysław Uziembło, op.cit., s. 241.
- ↑ Sprawozdanie z Działalności Zarządu Oddziału Związku Legionistów Polskich w Lublinie za Rok 1937–38, s. 15.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 4 stycznia 1923, s. 6.
- ↑ M.P. z 1930 r. nr 300, poz. 423 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu pracy niepodległościowej”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 26 września 1922, s. 736.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
- Artur Leinwand, Kobiałka (Kobiałko) Józef, [w:] Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego. Tom 3, Warszawa 1992 ISBN 83-900412-7-8.
- Pobóg-Malinowski W., Akcja bojowa pod Bezdanami 23 IX 1908, Warszawa 1933.
- Aleksy Rżewski: W walce z trójzaborcami o Polskę Niepodległą. Wspomnienia. Łódź: 1931.
- Uziembło W., Wspomnienia 1900–1939, Warszawa 1965.