Jan I Dobry – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jan I Dobry
Ilustracja
ilustracja herbu
podpis
Król Portugalii
Okres

od 6 kwietnia 1385
do 14 sierpnia 1433

Poprzednik

Ferdynand I Burgundzki

Następca

Edward I Aviz

Dane biograficzne
Dynastia

Aviz

Data i miejsce urodzenia

11 kwietnia 1357
Lizbona

Data i miejsce śmierci

14 sierpnia 1433
Lizbona

Ojciec

Piotr I Sprawiedliwy

Matka

Teresa Gille Lourenço

Żona

Filipa Lancaster

Dzieci

Edward I Aviz
Piotr de Coimbra
Henryk Żeglarz
Izabela Aviz
Jan Aviz
Ferdynand Aviz
Alfons Braganza

Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Avis (Portugalia) Order Podwiązki (Wielka Brytania)

Jan I Dobry lub Wielki, port. João I (ur. 11 kwietnia 1357 w Lizbonie, zm. 14 sierpnia 1433 tamże) – król Portugalii od 1385 roku.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Jan był nieślubnym synem króla Piotra I i Teresy Lourenço. W 1364 został wielkim mistrzem zakonu Avis. Po śmierci brata, Ferdynanda (1383) w Portugalii zapanował krótki okres interregnum, gdyż Ferdynand nie miał męskiego potomka. Ślub jego jedynej córki, Beatrycze, z Janem I, królem Kastylii sprawiłby, że Portugalia zostałaby podporządkowana Kastylii, na co miejscowa ludność nie chciała się zgodzić.

Początek rządów

[edytuj | edytuj kod]

Wreszcie, po dwóch latach anarchii, 6 kwietnia 1385 r. cortes (kortezy), czyli rada królestwa podjęła decyzję o ogłoszeniu królem przyrodniego brata zmarłego monarchy, Jana d'Aviz. Doprowadziło to do wojny z Kastylią. Latem 1385 roku armia kastylijska, wspierana przez kawalerie francuską i prowadzona przez Jana I, wkroczyła do Portugalii z zamiarem zdobycia Lizbony i odebrania tronu Janowi I d'Aviz. Ponieważ działo się to podczas wojny stuletniej, z pomocą Portugalii przeciw Francji i Kastylii stanęła Anglia. Wojska kastylijskie zostały rozgromione m.in. bitwie pod Atoleiros i w decydującej bitwie pod Aljubarrotą, przez znacznie mniejsze siły pod dowództwem Jana I Dobrego i Nuno Alvaresa Pereirę. Wojna z Kastylią została wygrana i nowy król został uznany przez pozostałe państwa. Kastylia zrezygnowała z roszczeń po śmierci swojego króla, w 1390 r. W 1415 zajął Ceutę, miasto w północnym Maroku. Był to pierwszy krok do przejęcia handlu morskiego z Maghrebem.

Bitwa pod Aljubarottą – zwycięscy Portugalczycy są po prawej

Małżeństwo i potomstwo

[edytuj | edytuj kod]

W 1387, w dowód przyjaźni z Anglią, Jan poślubił córkę Jana z Gandawy, księcia LancasterFilipę Lancaster. Para miała kilkoro dzieci:

Ponadto, Jan miał jeszcze dwoje dzieci z Inês Pires:

  • Alfonsa – Alfonso (1377-1461), księcia Braganza, którego potomkowie w prostej linii od 1640 zasiadali na portugalskim tronie,
  • Beatrycze – Beatrice (1386-1447).

Janowi udało się nie dopuścić do walk bratobójczych pomiędzy synami o koronę Portugalii. Jego najbardziej znanym synem jest trzeci z kolei, Henryk Żeglarz, który wyprowadził ten mały kraj ku mocarstwowości.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]