French
DeutschJan Lorentowicz – Wikipedia, wolna encyklopedia
.jpg) Jan Lorentowicz | |
| Data i miejsce urodzenia | 14 marca 1868 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 15 stycznia 1940 |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | krytyk teatralny, |
| Odznaczenia | |
  | |
Jan Lorentowicz, ps. M. Chropieński, Zdzisław[1] (ur. 14 marca 1868 w Pabianicach[2], zm. 15 stycznia 1940 w Warszawie) – polski krytyk teatralny, publicysta, dyrektor teatrów, prezes Polskiego Pen Clubu[3], członek Polskiej Akademii Literatury.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W latach 1890-1903 przebywał w Paryżu, gdzie studiował w Szkole Antropologicznej (Ecole d'Anthropologie) i w Sorbonie. Mieszkał wraz z Kazimierzem Kelles-Krauzem, w jednym budynku, który mieścił się w XIII dzielnicy Paryża przy rue de la Glacière Nr 20[4].
Od 1891 redaktor gazety Pobudka, zamieszkały w Warszawie od 1903 roku. Uczestnik zjazdu socjalistów polskich w Paryżu w końcu listopada 1892 roku z ramienia Gminy Narodowo-Socjalistycznej[1]. W redakcji Kuriera Codziennego, w latach 1906–1918 w Nowej Gazecie. Współzałożyciel i prezes Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy (1916–1918).
W latach 1918–1922 dyrektor Teatrów Miejskich w Warszawie (Teatr Rozmaitości, Teatr Wielki i Teatr Letni, a okresowo Teatr Reduta, Teatr im. Bogusławskiego, Teatr Praski). Pomoc w założeniu eksperymentalnego Teatru Reduta i patronat nad jego początkami to jego największa zasługa w tym okresie.
Na przełomie lat 1926–1928 był dyrektorem Teatru Narodowego.
Delegat na zjazd Związku Zawodowego Literatów Polskich 4 lutego 1922 w Warszawie[5]. Od 1938 w Polskiej Akademii Literatury. Związany z ruchem socjalistycznym[6].
Od 1904 ogłaszał recenzje teatralne, kolejno w „Gazecie Polskiej” (1904–06), „Nowej Gazecie” (1906–08), „Expresie Porannym” (1922–26, 1931–39), „Dniu Polskim” (1928–31). Wybór ok. 480 artykułów o teatrze opublikował w pięciotomowym zbiorze: Dwadzieścia lat teatru (Warszawa 1929–35). Z prac historyczno-teatralnych wydał Dzieje teatru w Polsce (Warszawa 1933), monografię jubileuszową Teatr Polski w Warszawie (Warszawa 1938), oraz monografie aktorskie Mieczysława Ćwiklińska (Warszawa 1936) i Józef Śliwicki (Warszawa 1938). Ważniejsze artykuły historyczne, teoretyczne i krytyczne na tematy teatralne zostały przedrukowane w tomie Teatry w stolicy i inne artykuły (Warszawa 1969)[7].
Był także encyklopedystą. Został wymieniony w gronie 180 edytorów pięciotomowej Ilustrowanej encyklopedii Trzaski, Everta i Michalskiego wydanej w latach 1926–1928 gdzie zredagował hasła związane z teatrem[8][9].
W 1903 ożenił się z malarką Ewą Rościszewską, z którą miał córkę Irenę (1908–1985), malarkę i scenografkę.
Zmarł w Warszawie. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 119-2-21)[10].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1925)[11]
- Złoty Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)[12]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Leon Wasilewski, Dzieje zjazdu paryskiego 1892 roku : przyczynek do historji polskiego ruchu socjalistycznego, Warszawa 1934, s. 15.
- ↑ Jan Lorentowicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-02-16].
- ↑ Polish PEN Club. Brief history. International P.E.N. Association, 2010. [dostęp 2011-12-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 kwietnia 2012)].
- ↑ Kazimierz Kelles-Krauz. Listy tom I 1890-1897. List nr 35 do Marii Goldsteynówny w Radomiu. Paryż, 29 XIII 1891.
- ↑ Wiadomości bieżące. Z miasta. O byt literatów. „Kurjer Warszawski”, s. 4, Nr 39 z 8 lutego 1922.
- ↑ Lorentowicz Jan. onet.pl. [dostęp 2013-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-14)].
- ↑ Jan Lorentowicz: Teatry w stolicy i inne artykuły. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1969.
- ↑ Trzaska 1939 ↓.
- ↑ Lam 1926 ↓.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: JAN LORENTOWICZ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 435 „za krytykę literacką i organizację życia artystycznego”.
- ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 305 „za wybitną twórczość krytyczno-literacką, naukową i publicystyczną w dziedzinie literatury pięknej”.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Katalog wydawnictw Trzaski, Everta i Michalskiego. Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski, 1939.
- Stanisław Lam: Ilustrowana encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego, t.I (A-E). Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski, 1926.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Publikacje Jana Lorentowicza w bibliotece Polona
- Jan Lorentowicz, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-04-08].
- Jan Lorentowicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2024-01-23].