Jawnostka – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jawnostka
	; Odmiany ozdobne jawnostki powabnej
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	trędownikowate
Rodzaj	jawnostka
	Nazwa systematyczna
	Nemesia Ventenat; Jard. Malm. ad t. 41. Apr 1804 ('1803')
	Typ nomenklatoryczny
	N. foetans Ventenat
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jawnostka, nemezja^[4] (Nemesia) – rodzaj roślin z rodziny trędownikowatych. Obejmuje 58^[5]–60^[6] gatunków. Występują one w południowej Afryce, głównie w Prowincji Przylądkowej Zachodniej, nieliczne sięgają dalej na północ do Gór Smoczych^[7] i tropikalnej Afryki^[6]. Rośliny te rosną w miejscach wilgotnych – nad strumieniami i na źródliskach, wśród skał oraz w miejscach piaszczystych mokrych w okresie zimowym^[7]. Kilka gatunków i mieszańców międzygatunkowych uprawianych jest jako rośliny ozdobne, zwykle jednoroczne lub krótkotrwałe byliny^[7]. Popularne w uprawie są zwłaszcza jawnostka powabna N. strumosa, N. versicolor^[6], jawnostka ząbkowana (N. denticulata) i N. coerulea oraz mieszańce między nimi^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Byliny, rośliny jednoroczne oraz półkrzewy osiągające zwykle do 30 cm wysokości^[7].
Liście: Naprzeciwległe, pojedyncze, całobrzegie lub ząbkowane^[7].
Kwiaty: Wyrastają w szczytowych, krótkich gronach. Działek kielicha jest pięć i zrośnięte są tylko u nasady. Płatki korony zrośnięte są u nasady w krótką rurkę. Cztery płatki tworzą górną wargę, dolny płatek czasem podzielony na dwie łatki, tworzy dolną wargę, czasem z ostrogą. Płatki mają barwę białą, różową, czerwoną, fioletową, niebieską, pomarańczową lub żółtą, często też są dwubarwne. Pręciki są cztery, w dwóch parach. Zalążnia górna, dwukomorowa, z dużą liczbą zalążków i pojedynczą szyjką słupka zakończoną drobnym znamieniem^[7].
Owoce: Spłaszczone torebki otwierające się od szczytu, zawierające liczne, spłaszczone i oskrzydlone nasiona^[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Jeden z rodzajów z rodziny trędownikowatych Scrophulariaceae w jej wąskim ujęciu^[2].

Wykaz gatunków^[5]^[4]

Nemesia acornis K.E. Steiner
Nemesia acuminata Benth.
Nemesia affinis Benth.
Nemesia albiflora N.E. Br.
Nemesia anfracta Hiern
Nemesia anisocarpa E. Mey. ex Benth.
Nemesia azurea Diels
Nemesia barbata (Thunb.) Benth.
Nemesia bicornis Pers.
Nemesia bodkinii Bolus
Nemesia brevicalcarata Schltr.
Nemesia calcarata E. Mey. ex Benth.
Nemesia cheiranthus E. Mey. ex Benth.
Nemesia chrysolopha Diels
Nemesia coerulea Hiern
Nemesia cynanchifolia Benth.
Nemesia deflexa A.L. Grant ex K.E. Steiner
Nemesia denticulata Fourc. – jawnostka ząbkowana
Nemesia diffusa Benth.
Nemesia euryceras Schltr.
Nemesia flanaganii Hiern
Nemesia fleckii Thell.
Nemesia floribunda Lehm. – jawnostka kwiecista
Nemesia fruticans Benth. – jawnostka cuchnąca
Nemesia glaucescens Hiern
Nemesia gracilis Benth.
Nemesia grandiflora Diels
Nemesia hanoverica Hiern
Nemesia ionantha Diels
Nemesia karasbergensis L. Bolus
Nemesia karroensis Bond
Nemesia lanceolata Hiern
Nemesia leipoldtii Hiern
Nemesia ligulata E. Mey. ex Benth.
Nemesia lilacina N.E. Br.
Nemesia linearis Vent.
Nemesia lucida Benth.
Nemesia macrocarpa Druce
Nemesia macroceras Schltr.
Nemesia maxii Hiern
Nemesia melissifolia Benth. – jawnostka melisolistna
Nemesia micrantha Hiern
Nemesia pageae L. Bolus
Nemesia pallida Hiern
Nemesia parviflora Benth.
Nemesia petiolina Hiern
Nemesia picta Schltr.
Nemesia pinnata E. Mey. ex Benth.
Nemesia platysepala Diels
Nemesia psammophila Schltr.
Nemesia pubescens Benth.
Nemesia pulchella Schltr. ex Hiern
Nemesia saccata E. Mey. ex Benth.
Nemesia strumosa Benth. – jawnostka powabna, nemezja powabna
Nemesia versicolor E. Mey. ex Benth.
Nemesia violiflora Roessler
Nemesia viscosa E. Mey. ex Benth.
Nemesia zimbabwensis Rendle

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-01-27] (ang.).
↑ ^a ^b Nemesia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-01-27].
↑ ^a ^b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 128. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ ^a ^b Nemesia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-27].
↑ ^a ^b ^c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 619, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 259. ISBN 0-333-74890-5.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-01-27] (ang.).

[ing-3] Nemesia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-01-27].

[gawrys-4] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 128. ISBN 978-83-925110-5-2.

[tpl-5] Nemesia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-27].

[mabb-6] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 619, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[philips-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 259. ISBN 0-333-74890-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]