Jayaram Jayalalitha – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jayaram Jayalalitha
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

24 lutego 1948
Melukote[1]

Data i miejsce śmierci

5 grudnia 2016
Ćennaj

Premier stanu Tamilnadu
Okres

od 2002
do 2006

Przynależność polityczna

All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam

Poprzednik

O. Panneerselvam

Następca

M. Karunanidhi

Premier stanu Tamilnadu
Okres

od 14 maja 2001
do 14 września 2001

Poprzednik

M. Karunanidhi

Następca

O. Panneerselvam

Premier stanu Tamilnadu
Okres

od 1991
do 1996

Poprzednik

M. Karunanidhi

Następca

M. Karunanidhi

Premier stanu Tamilnadu
Okres

od 2011
do 2016

Poprzednik

M. Karunanidhi

Cytaty w Wikicytatach
Jayalalitha
Ilustracja
Imię i nazwisko

Jayaram Jayalalitha

Data urodzenia

24 lutego 1948

Data śmierci

5 grudnia 2016

Zawód

aktorka, wokalistka, producentka filmowa

Lata aktywności

1961–2010

Jayaram Jayalalitha (tamil. ஜெயலலிதா ஜெயராம்; ur. 24 lutego 1948 w Melukote, zm. 5 grudnia 2016 w Ćennaju) – indyjska aktorka i polityk, także tancerka[2], wokalistka, producentka filmowa, pisarka i publicystka. Czterokrotna premier rządu stanowego Tamilnadu (1991–1996, 2001, 2002–2006 oraz 2011–2016), sekretarz generalny partii All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam 1989-2016.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo i młodość[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się 24 lutego 1948 w Melukote[1]. Pochodziła z bramińskiej rodziny[3].

Działalność artystyczna i publicystyczna[edytuj | edytuj kod]

Zadebiutowała w anglojęzycznym filmie Epistle (1961). W 1964 po raz pierwszy wystąpiła w roli głównej, w stworzonym w kannada obrazie Chinnada Gombe. Rok później, rolą w Vennira Aadai (reżyseria C.V. Sridhar), rozpoczęła karierę w tamilskim przemyśle filmowym. Również w 1965 rozpoczęła pracę w Tollywood (Manushulu Mamathalu)[4][5]. Zdobyła popularność, grając role kobiet wampów[6]. Wielokrotnie partnerowała M.G. Ramachandranowi, wystąpiła z nim w przeszło 25 filmach[7]. Grywała również między innymi z N.T. Rama Rao i Sivaji Ganeshanem[8]. Daivamagan (1969), w którym wystąpiła razem z tym ostatnim, był pierwszym filmem tamilskim, który ubiegał się o nominację do Oscara[9].

Była autorką czterech powieści oraz licznych opowiadań w języku tamilskim[10]. Opublikowała liczne artykuły, zarówno w prasie tamilskojęzycznej, jak i anglojęzycznej[11].

Zyskała szereg przydomków, między innymi: Amma[12], Thangamana thalaivi'[13], Puratchi thalaivi[1], Idhaya Deivam (Bogini naszych serc), Kaaval Deivam, Adi Parasakthi[14].

Działalność polityczna[edytuj | edytuj kod]

W życie publiczne zaangażowała się w czerwcu[15] 1982[16], wstępując do reprezentującej interesy niskich kast drawidyjskiej partii All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam. Dzięki wsparciu M.G. Ramachandrana już w styczniu 1983 została sekretarzem partii odpowiedzialnym za propagandę[17]. W 1984 weszła w skład Rajya Sabhy[18]. Pięć lat później zrezygnowała z mandatu, zostając deputowaną do Zgromadzenia Ustawodawczego Tamil Nadu[19].

W wyborach stanowych z 1991 odnowiła mandat[20] i stanęła na czele stanowego gabinetu[21]. Jako premier rządu zasłynęła budowaniem wokół swojej osoby kultu jednostki (m.in. poprzez ustawienie w Ćennaju ogromnych billboardów promujących własne dokonania)[22]. Na szczeblu ogólnokrajowym wspierała politykę rządu związkowego, zdominowanego przez INC[23]. W czasie jej urzędowania w Tańdźawur odbyła się ósma światowa konferencja Tamilów (1–5 stycznia 1995)[24][25].

Po wyborach stanowych z 1996 utraciła fotel premiera na rzecz swojego głównego politycznego rywala, Muthuvela Karunanidhiego[26]. Nie uzyskała też mandatu. 6 grudnia 1996 została aresztowana w związku z zarzutami korupcyjnymi[27]. W 1998 roku udzieliła poparcia rządowi centralnemu stworzonemu przez koalicję z BJP na czele. Wycofała je jednak już rok później. Doprowadziło to do utraty większości przez gabinet, następnie zaś do przyspieszonych wyborów[23][28]. Na stanowisko powróciła 14 maja 2001, jednak już 14 września tego samego roku została zdymisjonowana po ponownie pojawiających się oskarżeniach o korupcję.

Po raz trzeci premierem tamilskiego rządu stanowego została 2 marca 2002. Piastowała tę funkcję do 12 maja 2006. Następnie była liderką opozycji w Zgromadzeniu Ustawodawczym Tamil Nadu[29].

Zwycięstwo jej partii w wyborach stanowych w 2011 umożliwiło jej ponowne objęcie stanowiska premiera. Została zaprzysiężona 16 maja 2011[30]. Po raz kolejny uzyskała również miejsce w parlamencie[31].

Choroba i śmierć i pogrzeb[edytuj | edytuj kod]

Od kilku miesięcy zmagała się z poważnymi problemami ze zdrowiem. 4 grudnia 2016 doznała zawału serca i była w stanie krytycznym. Zmarła 5 grudnia 2016[32]. Po jej śmierci ogłoszono siedmiodniową żałobę w Tamilnadu[33]. 6 grudnia 2016 jej pogrzeb państwowy odbył się w Ćennaju i została pochowana nadmorskiej kapliczki obok swojego mentora, M.G. Ramachandrana[34].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Była niezamężna[35].

Filmografia[36][5][37][38][39][edytuj | edytuj kod]

Aktorka[edytuj | edytuj kod]

  • Mohini Jaganmohini (2010)
  • Jayammu Nischayammuraa (2010)
  • Key (2010)
  • 10th Class (2006)
  • Veeri Veeri Gummadi Pandu (2005)
  • Grahanam (2004)
  • Njan Thamburan (2002)
  • Hathkadi (1995)
  • Linga Babu Love Story (1995)
  • Allari Premikudu (1994)
  • Detective Naarada (1993)
  • Jamba Lakidi Pamba (1993)
  • Joker (1993)
  • Rajendrudru Gajendrudru (1993)
  • 420 (1992)
  • Appula Appa Rao (1991)
  • April 1st Vidudhala (1991)
  • Kobbari Bondam (1991)
  • Apsarass (1990)
  • Pooram (1989)
  • Karnival (1989)
  • Ivalente Kamuki (1989)
  • Utharam (1989)
  • Aval Oru Sindhu (1989)
  • Oru Vadakkan Veeragatha (1989)
  • Aayiram Chirakulla Moham (1989)
  • Indrudu Chandrudu (1989)
  • Vyshali (1988)
  • Inquilabinte Puthri (1988)
  • Oru Muthassi Katha (1988)
  • Sruthi Layalu (1987)
  • Ithu Oru Thudakkam Mathram (1986)
  • Poovinu Puthiya Poonthennal (1986)
  • Uppu (1986)
  • Nadhiyai Thedi Vandha Kadal (1980)
  • Velankanni Matha (1977)
  • Chitra Pournami (1976)
  • Gurudakshinai (1976)
  • Jai Jagat Janani (1976)
  • Avanthan Manithan (1975)
  • Pattam Bharathamum (1975)
  • Anbai Thedi (1974)
  • Premalu Pellilu (1974)
  • Thayi (1974)
  • Thirumangalyam (1974)
  • Dr. Babu (1973)
  • Ganga Gauri (1973)
  • Jesus (1973)
  • Pattikatu Ponnaiah (1973)
  • Vandhale Magarasi (1973)
  • Annamitta Kai (1972)
  • Eharmam Engay (1972)
  • Neethi (1972)
  • Pattikada Pattanama (1972)
  • Raman Thediya Seethai (1972)
  • Shakti Leela (1972)
  • Bharyabiddalu (1972)
  • Srikrishna Vijayam (1971)
  • Srikrishna Satya (1971)
  • Kumari Kottam (1971)
  • Neerum Neruppum (1971)
  • Oru Thai Makkal (1971)
  • Savale Samali (1971)
  • Sumathi En Sundari (1971)
  • En Annan (1970)
  • Enga Mama (1970)
  • Engiruthu Vandhal (1970)
  • Pathukappu (1970)
  • Thedi Vanda Mappillai (1970)
  • Daivamagan (1969)
  • Adarsha Kutumbam (1968)
  • Gandikota Rahasyam (1969)
  • Gopaludu Bhoopaludu (1969)
  • Kadaladu Vadaladu (1969)
  • Katha Nayakudu (1969)
  • Nam Naadu (1969)[40]
  • Attagaru Kottakodalu (1968)
  • Bagdad Gajadonga (1968)
  • Enga Ooru Raja (1968)
  • Galatta Kalyanam (1968)
  • Izzat (1968)
  • Kannan En Kathalan (1968)
  • Kathal Vaghanam (1968)
  • Kudiruntha Koil (1968)
  • Oli Vilakku (1968)
  • Rahasya Police 115 (1968)
  • Ther Thiruvizha (1968)
  • Apoorva Piravaigal (1967)
  • Arasa Kattali (1967)
  • Kavalkaran (1967)
  • Aastiparulu (1966)
  • Navarathri (1966)
  • Chandorodyam (1966)
  • Muharassi (1966)
  • Thanipiravi (1966)
  • Aame Evaru? (1966)
  • Gudhachari 116 (1966)
  • Kannithai (1965)
  • Vennira Adai (1965)
  • Manashulu Mamatalu (1965)
  • Mane Aliya (1964)
  • Murudan Muthu (1964)
  • Man-Mauji (1962)
  • Shrishaila Mahatme (1961)
  • Epistle (1961)

Śpiew w playbacku w piosenkach filmowych[41][edytuj | edytuj kod]

  • Soorya Kanthi (1977)
  • Anbai Thedi (1974)
  • Thirumangalyam (1974)
  • Vandhale Magarasi (1973)
  • Pattikada Pattanama (1972)
  • Adimai Penn (1969)

Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

  • Nagroda Kalaimamani (1972)[42]
  • Filmfare Award dla najlepszej aktorki tamilskiej za Pattikada Pattanama[43]
  • Filmfare Award dla najlepszej aktorki filmów w telugu za Sri Krishna Satya (1972)[9]
  • Filmfare Award dla najlepszej aktorki tamilskiej za Suryakanthi (1973)[9]
  • Doctor of Literature University of Madras (1991)[42]
  • Doctor of Science Dr MGR Medical University (1992)[42]
  • Doctor of Letters Madurai Kamaraj University (1993)[42]
  • Doctor of Science Tamil Nadu Agricultural University (2003)[42]
  • Doktor honoris causa Bharathidasan University (2003)[42]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Jayalaitha Jayaram the Kannadiga C M of Tamil Nadu. Karnatakaspider.com. [dostęp 2012-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 stycznia 2013)]. (ang.).
  2. ↑ South India. Books.google.pl. s. 439. [dostęp 2013-01-19]. (ang.).
  3. ↑ Cut-outs, Caste and Cines Stars. Books.google.pl. s. 23. [dostęp 2012-12-16]. (ang.).
  4. ↑ Manushulu Mamathalu. Raaga.com. [dostęp 2012-12-14]. (ang.).
  5. ↑ a b Jayalalitha. Mytoday.com. [dostęp 2010-07-21]. (ang.).
  6. ↑ Przemoc, nacjonalizm, tańce i wzruszenia Kollywood – tamilski przemysł filmowy. W: Małgorzata Straszewska: Nie tylko Bollywood. Grażyna Stachówna, Przemysław Piekarski (red.). Warszawa: Korporacja Ha!art, 2009, s. 430, seria: linia filmowa. ISBN 978-83-61407-30-0.
  7. ↑ Jayalalithaa: From Alluring Actress to Powerful Politician. Dbsjeyaraj.com. [dostęp 2012-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 marca 2013)]. (ang.).
  8. ↑ Biography of Jayalalitha. Tollywood.info. [dostęp 2012-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (20 stycznia 2013)]. (ang.).
  9. ↑ a b c Jaya’s Early Life. Jayalalithacm2011.blogspot.com. [dostęp 2012-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)]. (ang.).
  10. ↑ Profile and biography of Chief Minister Jayalalitha, details about Early life & Political career. Tamilspider.com. [dostęp 2012-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 stycznia 2013)]. (ang.).
  11. ↑ Personal Detail of Jayalalitha. Jayalalithacm2011.blogspot.com. [dostęp 2012-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)]. (ang.).
  12. ↑ Kobiety górą!. Polska-azja.pl. [dostęp 2011-05-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2016)]. (ang.).
  13. ↑ Cut-outs, Caste and Cines Stars. Books.google.pl. s. xii. [dostęp 2012-12-16]. (ang.).
  14. ↑ Person, Myth and Icon: The Visual Culture of Charisma in the Transformation of Tamil Nationalism. Lse.ac.uk. s. 6. [dostęp 2013-01-31]. (ang.).
  15. ↑ A Time of Coalitions: Divided We Stand. Books.google.pl. s. 235. [dostęp 2012-12-17]. (ang.).
  16. ↑ Who is J Jayalalithaa?. Ndtv.com. [dostęp 2012-12-13]. (ang.).
  17. ↑ Chief Minister Selvi J. Jayalalithaa. Tamilnadumlas.com. [dostęp 2012-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 grudnia 2012)]. (ang.).
  18. ↑ Alphabetical List Of All Members Of Rajya Sabha Since 1952 – J. Rajyasabha.nic.in. [dostęp 2010-07-21]. (ang.).
  19. ↑ STATISTICAL REPORT ON GENERAL ELECTION, 1989 TO THE LEGISLATIVE ASSEMBLY OF TAMIL NADU. Eci.nic.in. [dostęp 2010-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  20. ↑ STATISTICAL REPORT ON GENERAL ELECTION, 1991 TO THE LEGISLATIVE ASSEMBLY OF TAMIL NADU. Eci.nic.in. s. 5. [dostęp 2012-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 października 2010)]. (ang.).
  21. ↑ Member Profile. Tn.gov.in. [dostęp 2010-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 marca 2011)]. (ang.).
  22. ↑ Index J. Rulers.org. [dostęp 2010-07-21]. (ang.).
  23. ↑ a b Dietmar Rothermund: Indie. Nowa azjatycka potęga. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2010, s. 34. ISBN 978-83-61203-57-5.
  24. ↑ Eight World Tamil Conference Of Cardboard History and Discursive Space. Jstor.org. [dostęp 2012-12-16]. (ang.).
  25. ↑ World Tamil Conference in Coimbatore in Jan 2010. Asiantribune.com. [dostęp 2012-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (9 czerwca 2010)]. (ang.).
  26. ↑ States after 1947 M-W. Rulers.org. [dostęp 2010-07-21]. (ang.).
  27. ↑ Cut-outs, Caste and Cines Stars. Books.google.pl. s. xxvii. [dostęp 2012-12-16]. (ang.).
  28. ↑ India: Government and Politics in a Developing Nation. Books.google.pl. s. 358–359. [dostęp 2012-12-16]. (ang.).
  29. ↑ Dr. J.Jayalalitha. Nilacharal.com. [dostęp 2010-07-21]. (ang.).
  30. ↑ May 2011. Rulers.org. [dostęp 2011-05-17]. (ang.).
  31. ↑ STATISTICAL REPORT ON GENERAL ELECTION, 2011 TO THE LEGISLATIVE ASSEMBLY OF TAMIL NADU. Eci.nic.in. s. 10. [dostęp 2012-12-16]. (ang.).
  32. ↑ Ubóstwiana premier nie żyje. Władze obawiają się histerii i samobójstw, „TVN24.pl” [dostęp 2016-12-06].
  33. ↑ Indie: po śmierci premier Jayalalithy żałoba w Tamilnadu. onet wiadomości. [dostęp 2016-12-06].
  34. ↑ Thousands pay tribute to Jayalalithaa Jayaram in Chennai. the guardian. [dostęp 2016-12-06].
  35. ↑ Jayaram Jayalalitha. Smolec.pl. [dostęp 2012-12-14]. (pol.).
  36. ↑ Jayalalitha. Indcity.com. [dostęp 2012-12-14]. (ang.).
  37. ↑ Jayalalitha – Filmography (Telugu). Jpgudelli.wordpress.com. [dostęp 2012-12-11]. (ang.).
  38. ↑ Jayalalithaa Jayaram. Iloveindia.com. [dostęp 2012-12-12]. (ang.).
  39. ↑ Films of Jayalalitha. Malayalamcinemahistory.com. [dostęp 2012-12-14]. (ang.).
  40. ↑ Watch Nam Naadu (1969) Free Online. Ovguide.com. [dostęp 2012-12-13]. (ang.).
  41. ↑ Filmography. Imdb.com. [dostęp 2012-12-12]. (ang.).
  42. ↑ a b c d e f Dr. J. Jayalalithaa. Nilacharal.com. [dostęp 2012-12-12]. (ang.).
  43. ↑ Actors, who turned politicians over the time.. Generalwebsite.com. [dostęp 2012-12-12]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jayaram_Jayalalitha&oldid=71663858”