Jerzy Toeplitz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jerzy Toeplitz
Ilustracja
Imię i nazwisko

Jerzy Bonawentura Toeplitz

Data i miejsce urodzenia

24 listopada 1909
Charków

Data i miejsce śmierci

24 lipca 1995
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

filmoznawstwo

Ważne dzieła

Historia sztuki filmowej

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons
Barbara Drapińska i Jerzy Toeplitz podczas premiery filmu Ostatni etap w Paryżu
Gwiazda Toeplitza w Alei Gwiazd w Łodzi

Jerzy Bonawentura Toeplitz (ur. 11 listopada?/24 listopada 1909 w Charkowie, zm. 24 lipca 1995 w Warszawie) – polski historyk filmu, krytyk filmowy, współtwórca i w latach 1944–1952 i 1957–1968 rektor Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi[1], w latach 1960–1968 dyrektor Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk; redaktor naczelny „Kwartalnika Filmowego” (1951–1965) i miesięcznika „Kino” (1966–1968), autor monumentalnych monografii Historia sztuki filmowej (1955–1990) i Historia filmu polskiego (1966–1994).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Należał do zasłużonego warszawskiego rodu Toeplitzów żydowskiego pochodzenia. Syn Teodora i Haliny z Odrzywolskich[2]. Jego bratankiem był znany publicysta, medioznawca i krytyk filmowy Krzysztof Teodor Toeplitz. Ojciec Zuzanny Toeplitz.

Ukończył gimnazjum w Warszawie i wydział prawa Uniwersytetu Warszawskiego (1933). Przed wojną związany z grupą lewicujących filmowców „Start”. Zasłynął po wojnie przede wszystkim jako autor pionierskiego dzieła – sześciotomowej Historii sztuki filmowej obejmującej lata 1895–1953; kolejne tomy ukazywały się w latach 1955–1990. Po wojnie, 18 listopada 1948 przed Sądem Okręgowym w Warszawie Toeplitz występował jako biegły razem z Dobiesławem Damięckim (ówczesny przewodniczący ZASP) w trwającym procesie przeciwko polskim aktorom występującym w filmie Heimkehr.

Od 1948 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[3][4]. Po wydarzeniach marcowych 1968 roku został pozbawiony stanowiska w łódzkiej uczelni filmowej. W 1970 wyjechał do Australii, gdzie współtworzył Australijską Szkołę Filmową, Telewizyjną i Radiową (Australian Film, Television and Radio School) w Sydney. Był konsultantem Interim Council for the National Film & Television Training School. W latach 1972–1973 był profesorem na La Trobe University w Melbourne, a od 1973 do 1979 – dyrektorem Australian Film, Television and Radio School w Sydney[5] (jego imieniem nazwano bibliotekę szkoły[6]).

Zasiadał w jury konkursu głównego na 21. (1960) i 25. MFF w Wenecji (1964), 18. MFF w Cannes (1965) oraz na 36. MFF w Berlinie (1986).

3 marca 1993 otrzymał tytuł doktora honoris causa PWSFTviT w Łodzi. 16 października 1998 na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi odsłonięto jego gwiazdę w nowo powstałej Alei Gwiazd (w okolicach Hotelu Grand i kina „Polonia”).

Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A3 tuje-2-37)[7].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ O nas. Szkoła Filmowa w Łodzi. [dostęp 2016-06-26].
  2. ↑ Steve Ahern: Toeplitz, Jerzy Bonawentura. W: Australian Dictionary of Biography, Volume 19: 1991–1995 (A–Z). Melanie Nolan (red.). Australian National University, 2021, s. 828. ISBN 978-17-60464-12-7. (ang.).
  3. ↑ Tadeusz Kisielewski, Październik 1956: punkt odniesienia, Wydawnictwo Neriton, 2001.
  4. ↑ a b Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 998. ISBN 83-223-2073-6.
  5. ↑ Historia AFTRS. aftrs.edu.au. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-04-03)]. (ang.).
  6. ↑ Biblioteka AFTRS. aftrs.edu.au. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-04)]. (ang.).
  7. ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
  8. ↑ M.P. z 1953 r. nr 90, poz. 1142 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  9. ↑ M.P. z 1946 r. nr 29, poz. 56 „w uznaniu zasług, położonych dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej w dziedzinie odbudowy przemysłu filmowego w m. Łodzi”.
  10. ↑ Uchwała Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi w sprawie wyróżnienia Odznaką Honorową m. Łodzi. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m. Łodzi”. 6, s. 6–8, 31 sierpnia 1964. Łódź: Prezydium Rady Narodowej w Łodzi. 

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jerzy_Toeplitz&oldid=72816301”