Joanna Pacuła – Wikipedia, wolna encyklopedia

Joanna Pacuła
Data i miejsce urodzenia

2 stycznia 1957
Tomaszów Lubelski, Polska

Zawód

aktorka, modelka

Współmałżonek

Hawk Koch
(rozwód)

Lata aktywności

od 1977

Joanna Pacuła (ur. 2 stycznia 1957 w Tomaszowie Lubelskim) − polska aktorka filmowa, telewizyjna i teatralna, modelka[1], która od lat osiemdziesiątych XX wieku mieszka i pracuje w Stanach Zjednoczonych.

Za występ w dramacie kryminalnym Michaela Apteda Park Gorkiego (1983) była nominowana do Złotego Globu dla najlepszej aktorki drugoplanowej. Została wymieniona jako jedna z 12 „Obiecujących nowych aktorów z 1984” (tom 36), którą co roku ogłasza w „Screen World” krytyk amerykański John Willis[2]. Anglojęzyczna prasa rozpisywała się o jej kocim wdzięku, porównywano ją do młodej Lauren Bacall[3]. Zachwycał się jej wdziękiem Giorgio Armani[4]. Polacy widzieli w niej następczynię Poli Negri[5]. W 1990 znalazła się na liście 50. najpiękniejszych ludzi na świecie wg amerykańskiego magazynu „People[2]. Zajęła 9. miejsce na liście „100 najseksowniejszych kobietach wszech czasów” magazynu „FHM (For Him Magazine)”[2]. Jako jedna z nielicznych pojawiła się dwukrotnie na okładce magazynu „Vogue[2]. Zajęła 36. miejsce na Channel 5 „Największa supermodelka świata”[6].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w Tomaszowie Lubelskim[7][8] jako córka inżyniera i farmaceutki[9]. Wychowywała się z dwiema siostrami, w tym młodszą Ewą (ur. 16 grudnia 1971), która została modelką i prezenterką. Zainteresowanie aktorstwem przejawiała już w miejscowym Liceum Ogólnokształcącym im. Bartosza Głowackiego, gdzie wystąpiła w przedstawieniu Motyle są wolne (Butterflies Are Free) Leonarda Gershawa.

Początki kariery[edytuj | edytuj kod]

Po ukończeniu Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie[7], w latach 1979−81 występowała na scenie warszawskiego Teatru Dramatycznego w spektaklach: Ćwiczenia z romantyzmu w reżyserii Gustawa Holoubka, Bałałajkin i spółka, Operetka Gombrowicza, gdzie wyciągnięto ją nagą z trumny i Jak wam się podoba (As You Like It) Williama Szekspira[10]. W Teatrze Telewizji wcieliła się w postać Desdemony w tragedii szekspirowskich Otello (Othello, 1984) z Danielem Olbrychskim w roli tytułowej.

W kinie zadebiutowała rolą studentki, uczestniczki letniego obozu językoznawczych kół naukowych, w filmie kina moralnego niepokoju pt. Barwy ochronne (1976) Krzysztofa Zanussiego. W telewizji zagrała w dwóch filmach Jana ŁomnickiegoAkcja pod Arsenałem (1977), jako Duśka Bytnarówna, siostra „Rudego” i Dom (1980), w roli Ewy Szymosiuk. Trafiła na okładkę tygodnika „Film” (z 26 września 1978 i 6 stycznia 1980)[11] i miesięcznika „Kino” (w lutym 1978, w lipcu 1979)[12]. Jej pierwszą większą rolą była postać rozmarzonej praktykantki pielęgniarki Joli „Sarny”, skłóconej z rodzicami, bezradnej wobec rodzącej się miłości, w trzyodcinkowym dramacie telewizyjnym Zielona miłość (1980).

Kariera międzynarodowa[edytuj | edytuj kod]

W grudniu 1981, kiedy w Polsce wprowadzono stan wojenny, przebywała w Paryżu[13] i związała się z Romanem Polańskim[14], który pomógł jej zdobyć pracę modelki, a jej twarz zdobiła okładki magazynów mody, takich jak „Vogue” (w niemieckiej edycji w maju 1984, we wrześniu 1985 i w październiku 1986, we francuskiej edycji w kwietniu 1987), „Mirabella”, „Cosmopolitan” (w kwietniu 1984, w lipcu 1985, w marcu 1986), „Harper’s Bazaar”, „Redbook”, „Woman” (w styczniu 1984), „European Travel & Life” (we wrześniu 1987), „New Woman” (w listopadzie 1987) czy „Riva” (w październiku 1988).

W 1982 postanowiła zostać w Stanach Zjednoczonych po tym, jak dwa tygodnie przed powrotem ukradziono jej wszystkie dokumenty, bilety i paszport, o czym opowiadała potem w wywiadach udzielanych w polskich magazynach, takich jak „Twój Styl” czy „Pani” (w styczniu 2006)[5]. Zamieszkała początkowo u przebywającej za oceanem aktorki Elżbiety Czyżewskiej[6], rozpoczynając karierę aktorską i współpracę z reżyserami hollywoodzkimi. Relacje z Czyżewską stały się podstawą dla filmu Anna wg scenariusza Agnieszki Holland.

Jej pierwsza przełomowa rola Iriny, otrzymana za rekomendacją Polańskiego[6] w filmie amerykańskim Park Gorkiego (Gorky Park, 1983), wg powieści Martina Cruza Smitha z Lee Marvinem, doczekała się nominacji do nagrody Złotego Globu w kategorii najlepszej kobiecej roli drugoplanowej i zajęła 57. miejsce w rankingu magazynu „Premiere” na 100. najwspanialszych kreacji wszech czasów[6].

Jej pozycję umocniła rola Żydówki Luki w uhonorowanym prestiżowym Złotym Globem filmie wojennym CBS Ucieczka z Sobiboru (1987). Aktorskim osiągnięciem była nominowana do nagrody Saturna rola modelki żyjącej pod wpływem kapłanki voodoo w horrorze Pocałunek (The Kiss, 1988)[15]. Była na okładce tygodnika „Ekran” (w marcu 1988). W adaptacji powieści Alberto Moravii Mężowie i kochankowie (La Villa del venerdì, 1992) zagrała kochankę pianisty, znudzoną swoim bezbarwnym, pozbawionym erotyki małżeństwem.

Na ekranie m.in. partnerowała Stevenowi Seagalowi w filmie Wybraniec śmierci (1990), była obiektem seryjnego mordercy w thrillerze Zagadka osobowości (Body Puzzle, 1993), kochanką Doca Hollidaya (Val Kilmer) – Kate w westernie Tombstone (1993), futurystyczną femme fatale w psychologicznym filmie sci-fi Głęboka czerwień (Deep Red, 1994) i rosyjskim naukowcem w dreszczowcu Wirus (Virus, 1999)[16].

Występowała jednak przede wszystkim w filmach klasy B. Grywała w produkcjach włoskich, francuskich, hiszpańskich, izraelskich, fińskich i nowozelandzkich.

Dwukrotnie wręczała nagrodę Amerykańskiej Akademii Filmowej: w 1983 roku w kategorii najlepszego filmu zagranicznego, a w 1984 roku za najlepsze zdjęcia.

Jej mąż nie chciał, aby rozbierała się w filmach, dlatego odrzuciła propozycje ról w erotycznych przebojach: jako Elizabeth McGraw w 9 1/2 tygodnia (1986) i jako Roxy w dreszczowcu Nagi instynkt (1992)[6]. Była też brana pod uwagę do ról w filmach: Wybór Zofii (1982)[6], Motylek (Butterfly, 1982), Łowca androidów (1982), Więzienie kobiet (Chained Heat, 1983), Świadek mimo woli (1984), Brazil (1985), Dzika namiętność (1986), Żądza władzy (1986), Telepasja (1987), Czarna wdowa (1987), Fatalne zauroczenie (1987)[2], Pozytywka (1989), Showgirls (1995) i Striptiz (1996)[6]. W 1989 zrezygnowała z zagrania w Batmanie Tima Burtona i z roli dziewczyny Bonda w Licencji na zabijanie[17].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

W 1980 była w związku z aktorem Piotrem Fronczewskim[18]. Przez pewien czas mieszkała w domu należącym do Rudolfa Valentino[2]. Jej mężem był starszy o 12 lat producent filmowy Hawk Winchel Koch Jr.[19]

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Filmy kinowe[edytuj | edytuj kod]

Rok Tytuł Rola Reżyser
1976 Barwy ochronne studentka, uczestniczka obozu Krzysztof Zanussi
1977 Akcja pod Arsenałem Duśka Bytnarówna, siostra „Rudego” Jan Łomnicki
Nie zaznasz spokoju Bożena Kaczmarek Mieczysław Waśkowski
1979 Zerwane cumy Maryśka Jastrzębska w młodości / wnuczka Maryśki Sylwester Szyszko
1980 Czułe miejsca pielęgniarka Piotr Andrejew
Ostatnia noc miłości, pierwsza noc wojny (Ultima noapte de dragoste) Lena, żona Tudora Sergiu Nicolaescu
1983 Park Gorkiego (Gorky Park)[20] Irina Asanova Michael Apted
1985 Nie całkiem w raju (Not Quite Paradise)[21] Gila Lewis Gilbert
1987 Umrzeć z honorem (Death Before Dishonor)[22] Elli Terry Leonard
Słodkie kłamstwa (Sweet Lies)[23] Joëlle Nathalie Delon
1988 Pocałunek (The Kiss)[24] Felice Pen Densham
Options[25] Księżniczka Nicole Camilo Vila
1990 Wybraniec śmierci (Marked for Death)[26] Leslie Dwight H. Little
1991 Dobry glina (The Good Policeman) ukochana Isaaca Seidela Peter Werner
Mężowie i kochankowie (La Villa del venerdi)[27] Alina Mauro Bolognini
1992 Oczy obserwatora (Eyes of the Beholder) Diana Carlyle Lawrence L. Simeone
Pasja zabijania (Black Ice)[28] Vanessa Neill Fearnley
Zagadka osobowości (Body Puzzle)[29] Tracy Lamberto Bava
1993 Prywatne lekcje II (Private Lessons II) Sophie Morgan Akiyoshi Kimata
Czarnoksiężnik 2 (Warlock II: The Armageddon)[30] Paula Dare Anthony Hickox
Zawiłe śledztwo (Under Investigation)[31] Abbey Jane Strong Kevin Meyer
Tombstone[32] Kate George P. Cosmatos, Kevin Jarre
1994 Milczenie Baranów (Il silenzio dei prosciutti)[33] Lily Wine Ezio Greggio
Potrójna gra (Every Breath) Lauren Steve Bing
Kim Novak przy telefonie (C’e Kim Novak al telefono)[34] Emilia Riki Roseo
1995 Chłopcy bombowcy (Captain Nuke and the Bomber Boys)[35] Brenda Franelli Charles Gale
Nie tacy jak my (Not Like Us)[36] Anita Clark Dave Payne
Timemaster Evelyn Parker James Glickenhaus
Ostatnie tchnienie (Last Gasp)[37] Nora Weeks Scott McGinnis
1997 Krok w stronę raju (Heaven Before I Die) Selma Izidore K. Musallam
Przeklęty okręt (Haunted Sea) Pierwszy oficer Mate Bergren Dan Golden, Daniel Patrick
W ramionach dojrzałej kobiety (En brazos de la mujer madura)[38] Marta Manuel Lombardero
1998 Biały kruk (The White Raven) Julia Konnenman Andrew Stevens
Mój przyjaciel olbrzym (My Giant)[39] Lilliana Rotaru Michael Lehmann
1999 Błąd w sztuce (Error in Judgment)[40] Liz Hurper Scott P. Levy
Wirus (Virus)[41] Nadia Vinogradiya John Bruno
Sztuka zabijania (The Art of Murder)[42] Elizabeth Sheridan Ruben Preuss
2000 Crash and Byrnes[43] Lissette Jon Hess
2001 The Hit Sonia Vincent Monton
2002 Nie ma jak w domu (No Place Like Home) Gretchen Klein Craig Clyde
Wojownicy (Warrior Angels)[44] Elizabeth Byron W. Thompson
2003 Ofiara Amora (Cupid’s Prey)[45] Iris Wetherton Dale G. Bradley
2004 DinoCroc Paula Kennedy Kevin O’Neill
Moskiewska gorączka (Moscow Heat) Sascha Jeff Celentano
Łatwa śmierć (Dead Easy) Teresa Storm Neal Sundstrom
El Padrino[46] Jessica Lancaster Damian Chapa
2005 Zadanie specjalne (The Cutter) Elizabeth Teller William Tannen
2006 4 miliony do szczęścia (Forget About It) Talia Nitti BJ Davis
Honor Rose Tyrell David Worth
2007 When Nietzsche Wept Mathilda Pinchas Perry
2008 Chicago Blood sędzia Damian Chapa
2009 Wyścig po szczęście (Shannon's Rainbow) Emily Blair Frank E. Johnson
2010 Black Widow Olivia Mark Roemmich
2011 Good God Bad Dog (film krótkometrażowy) Ruth Averill Beni Atoori
2013 Madoff: Made Off with America Ruth Madoff Edmund Druilhet
ICE Agent Sheila Hayman Ray O’Neill
Kill Her, Not Me Judith George Francisco
2020 Break Even Agent Crowe Shane Stanley

Filmy TV[edytuj | edytuj kod]

Rok Tytuł Rola Reżyser
1979 Córka albo syn Irena, siostra Piotra Radosław Piwowarski
1981 Yokohama znajoma pisarza Paweł Kuczyński
1987 Ucieczka z Sobiboru (Escape from Sobibor)[47] Luka Jack Gold
1989 Punkt krytyczny (Breaking Point) Anna / Diana Peter Markle
1992 Stan krytyczny (Condition: Critical)[48] dr Lena Poole Jerrold Freedman
1994 Normandy: The Great Crusade Ursula von Kardoff (głos) Christopher Koch
Głęboka czerwień (Deep Red)[49] Monica Quik Craig R. Baxley
1997 Rozkoszne interesy (Business for Pleasure) Anna Rafael Eisenman
1998 Zabójczy podstęp (Sweet Deception)[50] Risa Gallagher Timothy Bond
2003 Siła rażenia (Lightning: Bolts of Destruction) dr Valery Landis Brenton Spencer
2012 Stolen Child Tatiana Michael Feifer

Seriale TV[edytuj | edytuj kod]

Rok Film Rola Reżyser
1978 Zielona miłość Jola „Sarna” Stanisław Jędryka
1980 Kto za? Alina Cisz Stefan Szlachtycz
1980 Dom Ewa Szymosiuk Jan Łomnicki
1981 07 zgłoś się odc. 14 Hieny prostytutka pracująca dla Walaska Krzysztof Szmagier
1981 Przyjaciele odc. 4 Nauka Krystyna, studentka politechniki Andrzej Kostenko
1981 Jan Serce Gabriela „Gabi” Metelska, siostrzenica Małgosi Kurowskiej Radosław Piwowarski
1982 Życie Kamila Kuranta Elwira Grzegorz Warchoł
1986 Przeprawy (Crossings)[51] Marissa Freilich Karen Arthur
1990 Elita (E.A.R.T.H. Force)[52] Diana Randall Bill Dial
1999 Fatalny rewolwer (Dead Man’s Gun) Yvonne Ballinger Ed Spielman, Howard Spielman
2000 Brutally Normal Gogi
2002 Niesamowite opowieści (Night Visions) przywódczyni imigrantów Tobe Hooper
2002 Wydział kryminalny (Robbery Homicide Division) Trisha Sandifer Paul Michael Glaser
2005 Jake in Progress Elsa Winters Michael Alan Spiller
2008 Detektyw Monk (Monk)[53] – odc. Mr. Monk Falls in Love Leyla Zlatavich Arlene Sanford
2014 Kości (Bones) – sezon 9 odc. 19 The Turn in the Urn Drina Mirga Tim Southam

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Joanna Pacuła. Listal. [dostęp 2016-07-20]. (ang.).
  2. a b c d e f Joanna Pacuła Trivia. FamousFix. [dostęp 2016-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-30)]. (ang.).
  3. Vernon Scott (1983-09-26): Joanna Pacuła: Roundabout from Warsaw to Hollywood. UPI.com. [dostęp 2016-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-30)]. (ang.).
  4. Joanna Pacuła, beauty actress and model. Vena Poetica. [dostęp 2012-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-30)]. (pol.).
  5. a b Marta Górna (2018-08-14): Joanna Pacuła. Jedyna Polka, która podbiła Hollywood. „Gazeta Wyborcza”. [dostęp 2016-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-30)]. (pol.).
  6. a b c d e f g Joanna Pacuła Trivia 2. FamousFix. [dostęp 2016-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-30)]. (ang.).
  7. a b Joanna Pacula Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2018-10-15]. (ang.).
  8. Joanna Pacuła. AlloCiné. [dostęp 2016-07-20]. (fr.).
  9. Joanna Pacula Biography (1957-). Film Reference. [dostęp 2016-07-20]. (ang.).
  10. Joanna Pacuła. TV.com. [dostęp 2016-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-15)]. (ang.).
  11. Joanna Pacuła Magazines. FamousFix. [dostęp 2022-07-13]. (ang.).
  12. 2 x „Kino” (Joanna Pacuła). Allegro. [dostęp 2022-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-02)]. (pol.).
  13. Joanna Pacuła. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-07-20]. (ang.).
  14. Joanna Pacula (2 de Janeiro de 1957). Filmow. [dostęp 2017-07-13]. (port.).
  15. Hal Erickson: Joanna Pacuła Biography. AllMovie. [dostęp 2022-07-13]. (ang.).
  16. Joanna Pacuła. MYmovies. [dostęp 2016-07-20]. (wł.).
  17. Marta Górna (2016-04-13): 20 aktorów i aktorek, którzy mogli zrobić wielką karierę. Ale się nie udało. „Gazeta Wyborcza”. [dostęp 2016-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-02)]. (pol.).
  18. Piotr Fronczewski skończył 74 lata. Nie potrafił ukryć prawdy o romansie [online], Wirtualna Polska [dostęp 2021-08-23] (pol.).
  19. Joanna Pacuła Dating History. FamousFix. [dostęp 2016-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-30)]. (ang.).
  20. Park Gorkiego (1983) w bazie filmpolski.pl
  21. Nie całkiem w raju (1985) w bazie filmpolski.pl
  22. Death Before Dishonor (1987) w bazie filmpolski.pl
  23. Słodkie kłamstwa (1987) w bazie filmpolski.pl
  24. Pocałunek (1988) w bazie filmpolski.pl
  25. Options (1988) w bazie filmpolski.pl
  26. Wybraniec śmierci w bazie filmpolski.pl
  27. Mężowie i kochankowie (1991) w bazie filmpolski.pl
  28. Black Ice (1992) w bazie filmpolski.pl
  29. Zagadka osobowości (1992) w bazie filmpolski.pl
  30. Czarnoksiężnik 2 (1993) w bazie filmpolski.pl
  31. Zawiłe śledztwo (1993) w bazie filmpolski.pl
  32. Tombstone (1993) w bazie filmpolski.pl
  33. Milczenie baranów (1994) w bazie filmpolski.pl
  34. Kim Novak przy telefonie (1994) w bazie filmpolski.pl
  35. Chłopcy bombowcy (1995) w bazie filmpolski.pl
  36. Nie tacy jak my (1995) w bazie filmpolski.pl
  37. Ostatnie tchnienie (1995) w bazie filmpolski.pl
  38. W ramionach dojrzałej kobiety (1997) w bazie filmpolski.pl
  39. Mój przyjaciel olbrzym (1998) w bazie filmpolski.pl
  40. Błąd w sztuce (1998) w bazie filmpolski.pl
  41. Wirus (1999) w bazie filmpolski.pl
  42. Sztuka zabijania (1999) w bazie filmpolski.pl
  43. Crash and Byrnes (2000) w bazie filmpolski.pl
  44. Wojownicy (2002) w bazie filmpolski.pl
  45. Ofiara Amora (2003) w bazie filmpolski.pl
  46. El Padrino (2004) w bazie filmpolski.pl
  47. Ucieczka z Sobiboru (1987) w bazie filmpolski.pl
  48. Stan krytyczny (1992) w bazie filmpolski.pl
  49. Głęboka czerwień (1994) w bazie filmpolski.pl
  50. Zabójczy podstęp (1998) w bazie filmpolski.pl
  51. Przeprawy (1986) w bazie filmpolski.pl
  52. E.A.R.T.H. Force (1990) w bazie filmpolski.pl
  53. Detektyw Monk (2008) w bazie filmpolski.pl

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]