Julian Pulikowski (muzykolog) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Julian Pulikowski (ur. 24 maja 1908 w Zgorzelcu, zm. 14 września 1944 w Warszawie[1][2]) – polski muzykolog, założyciel Centralnego Archiwum Fonograficznego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Romana Junoszy Pulikowskiego i Zofii z Siemianowskich[3]. W latach 1926–1930 studiował muzykologię w Wiedniu. Uczęszczał również na wykłady z historii sztuki, psychologii i filozofii. W latach 1929–1930 pracował jako wolontariusz w dziale muzycznym Austriackiej Biblioteki Narodowej. Odkrył tam pieśni ludowe z polskim tekstem, zapisane podczas pierwszej ogólnoaustriackiej akcji zbierania folkloru w 1819. Od kwietnia do lipca 1932 pracował w Bibliotece Państwowej w Berlinie w celu pogłębienia badań nad pieśnią ludową. W 1932 uzyskał tytuł doktora na Uniwersytecie Wiedeńskim na podstawie pracy Geschichte des Begriffs Volkslied im musikalischen Schrifttum. Ein Stück deutscher Geistesgeschichte, opublikowanej w 1933. Od października 1932 do maja 1933 pracował naukowo w Laboratorium Fonetycznym Uniwersytetu w Hamburgu[4].

Pulikowski przyjechał do Polski w marcu 1934. Na decyzję wyjazdu z Niemiec wpłynęła przynależność Pulikowskiego do socjaldemokratycznego ruchu Vorwärts[1]. Polskie obywatelstwo otrzymał 30 maja 1934. Na początku lipca 1933 rozpoczął pracę w Bibliotece Narodowej jako kierownik Działu Muzycznego. Od lipca 1933 brał udział w dyskusjach dotyczących powstania Instytutu Badania Pieśni Ludowych w Warszawie. Zaowocowały one powstaniem Centralnego Archiwum Fonograficznego[2]. Najwięcej czasu poświęcał tam organizowaniu akcji zbierania polskich pieśni ludowych. Wypożyczał współpracownikom Centralnego Archiwum Fonograficznego, działaczom ludowym oraz studentom fonografy. W ten sposób zebrano 12 tys. nagrań. Był członkiem Towarzystwa Wydawniczego Muzyki Polskiej, gdzie od 1935 pełnił role zastępcy członka zarządu[4]. Jesienią 1934 zaczął wykładać teorię muzyki, muzykologię porównawczą oraz paleografię muzyczną w Konserwatorium Muzycznym w Warszawie. W 1935 otrzymał venia legendi na Wydziale Humanistycznym UW. Habilitował się rok później u prof. Adolfa Chybińskiego pracą Historia pieśni ludowej w piśmiennictwie[4]. Pulikowski planował także utworzenie na Uniwersytecie Warszawskim Instytutu Muzykologii. Udało się to w roku akademickim 1938/1939[3].

W 1940 podjął starania u władz okupacyjnych o uruchomienie w PWSM średniej szkoły muzycznej[4]. Podczas okupacji niemieckiej pracował w Staatsbibliothek Warschau jako kierownik działu muzycznego, współpracując z niemieckim kierownictwem. Próbował zabezpieczyć zbiory biblioteki. Będąc świadomym planów zastosowania przez Niemców taktyki "spalonej ziemi" podczas odwrotu, w czerwcu 194, ukrył zbiory w piwnicy budynku przy ulicy Okólnik, jednak Brandkommando w listopadzie 1944 znalazło skrytkę i spaliło jaj zawartość[3].

Został zastrzelony 14 września 1944 w czasie powstania warszawskiego, podczas pomagania w kopaniu rowów strzeleckich na Żoliborzu[2]. Jego ostatnim znanym adresem zamieszkania jest ul. Sierpecka 6 w Warszawie[4].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

(opracowano na podstawie materiału źródłowego[2][1])

Książki[edytuj | edytuj kod]

  • Geschichte des Begriffs Volkslied im musikalischen Schrifttum. Ein Stück deutscher Geistesgeschichte, Heidelberg 1933

Artykuły[edytuj | edytuj kod]

  • Sześć polskich pieśni ludowych z roku 1819, "Kwartalnik Muzyczny" 1933 z. 17/18
  • Zwei siebenbürgische Tänze aus dem Jahre 1613, "Siebenbürgische Vierteljahrsschrift" 1933 t. LVII
  • Muzykologia – L’art pour l’art?, "Muzyka Polska" 1934 z. 3
  • Zagadnienie historii muzyki narodowej, "Życie Sztuki"1935 t. II
  • Pieśń ludowa a muzykologia, "Polski Rocznik Muzykologiczny " 1936 t. II
  • O przyszłości opery, "Scena Polska" 1936 (tom specjalny)
  • Dlaczego zajmujemy się muzyką ludową?, "Gazetka Muzyczna" 1937 nr 5
  • Ratujmy pieśń i muzykę ludową, "Tygodnik Ilustrowany" 1937 nr 10
  • Organizacja kongresów naukowych, "Organon" 1938 t. II
  • Organizacja opery za granicą, "Przegląd Współczesny" LXI, 1938 nr 190

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Dahlig 2004 ↓, s. 242.
  2. ↑ a b c d Julian Pulikowski [online], Polmic.pl, 2015 [dostęp 2023-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-24].
  3. ↑ a b c Piotr Dahlig, Julian Pulikowski (1908–1944) — the Polish Leader in Comparative Musicology and Enthusiast of Folk Song Research, „Musicology Today”, 2012, OCLC 999046063.
  4. ↑ a b c d e Zdzisław Jan Targowski, Wokół postaci dr. Juliana Pulikowskiego – docenta Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, „Kronika Warszawy”, 1–2, 1985.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Julian_Pulikowski_(muzykolog)&oldid=72037662”