Kaplica Świętego Krzyża w Landsbergu – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kaplica Świętego Krzyża
Ilustracja
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Saksonia-Anhalt

Miejscowość

Landsberg

Wyznanie

protestantyzm

Kościół

protestancki

Położenie na mapie Saksonii-Anhaltu
Mapa konturowa Saksonii-Anhaltu, na dole znajduje się punkt z opisem „Kaplica Świętego Krzyża”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kaplica Świętego Krzyża”
Ziemia51°31′32,8″N 12°09′50,3″E/51,525778 12,163972
Multimedia w Wikimedia Commons
Główny portal wejściowy do kaplicy Św. Krzyża

Kaplica Świętego Krzyża (łac. Sanctae Crucis) – romańska kaplica dwupoziomowa z XII w., znajdująca się w Landsbergu w Niemczech, w kraju związkowym Saksonia-Anhalt; jedyny pozostały budynek dawnego zamku Landsberg.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W 1136 margrabia Miśni Konrad Wielki został także margrabią Łużyc i rozpoczął fundację klasztoru augustianów, w ramach której wybudowano niewielką trójnawową bazylikę. Fundacja ta została z czasem porzucona, a augustianie trafili do innej fundacji pierwszych Wettynów – Petersbergu. Syn Konrada, Dytryk II, na miejscu klasztoru zbudował zamek[1][2], który stał się siedzibą margrabiów Łużyc[3].

Następca Dytryka, jego młodszy brat Dedo, a następnie syn Dedona Konrad II, przebudowali dawną bazylikę w dwupoziomową kaplicę pod wezwaniem Świętego Krzyża. Prace ukończono prawdopodobnie ok. 1200[1][3][2].

Z czasem zamek stracił na znaczeniu i został przez Wettynów sprzedany[1][3]. Około 1514 został zniszczony podczas walk Wettynów przeciwko ówczesnym właścicielom zamku. Jedyną ocalałą z zamku budowlą była kaplica[1][3][2].

24 stycznia 1546 miał zatrzymać się tutaj na noc Marcin Luter zmierzający z Wittenbergi do Eisleben[1][4] (trzeci poziom kaplicy służył jako pomieszczenie mieszkalne[5]). Według legendy miał wyryć na istniejącej do dziś kolumnie w kaplicy czterowiersz ze swym imieniem i nazwiskiem[4].

W 1659 kaplica straciła dach, który został przywrócony w 1662. Po 1815 znalazła się w granicach państwa pruskiego[2]. W XVIII była remontowana, a w XIX i XX w. przeprowadzano w niej prace restauracyjne[1].

Opis[edytuj | edytuj kod]

Kaplica ma wyjątkowy charakter kaplicy dwupoziomowej. Jej obecny kształt pochodzi z końca XII w. W wyniku ówczesnej przebudowy zmieniono wcześniej istniejącą bazylikę i starano się budowli nadać typowy dla kaplic dwupoziomowych plan centralny[1]. Czczono przechowywane tutaj relikwie Krzyża Świętego, przywiezione zapewne z Italii przez Dytryka z Landsbergu[3][2] (wraz z tzw. „krwawiącą” marmurową kolumną[6]).

Nietypowa forma kaplicy dwupoziomowej wynikała zapewne z wzorowania się przez fundatorów zamku na królewskich siedzibach Hohenstaufów, szczególnie na kaplicy z Egeru. Takim nawiązaniem były także trzy portale kaplicy, przez które prowadziły wejścia przeznaczone dla trzech różnych grup osób: dwa prowadzące na dolny poziom dla rycerstwa i służby oraz jeden prowadzący na górny poziom dla rodziny książęcej. Podobieństwa miały z jednej strony symbolizować wierność Wettynów wobec władców Rzeszy, a z drugiej podkreślać ich własne znaczenie[1].

Kaplica zbudowana jest w stylu romańskim[1][2]. Chrystus przedstawiony w tympanonie głównego portalu zapewne pochodzi z najwcześniejszej budowli na tym miejscu i jest inspirowany sztuką z Apulii[1]. Wnętrze podzielone jest romańskimi filarami z ozdobnymi kapitelami[1][2]. W XVIII w. umieszczono tutaj renesansowy ołtarz pochodzący z początku XVI w.[2][6]

Kaplica jest jedną z nielicznych zachowanych kaplic dwupoziomowych i jedną z największych spośród nich. Obecnie służy wielu celom: muzeum w Landsbergu przedstawia tu ekspozycje związane z tym miejscem, odbywają się tu odczyty i koncerty, a miejscowa gmina protestancka urządza tu nabożeństwa[7][8][9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k Pietsch Jürgen M., Uwe Grüning: Doppelkapelle St. Crucis Landsberg. Schwarz Weiss, 2002, s. 4, 6–10, Zeittafel. ISBN 3-00-009297-8.
  2. ↑ a b c d e f g h Inge Fricke: Die romanische Doppelkapelle "Sanctae Crucis". [w:] Landsberg-Lese [on-line]. Bertuch Verlag Weimar. [dostęp 2018-07-31].
  3. ↑ a b c d e Michael Lindner: Aachen – Dobrilugk – Płock: Markgraf Dietrich von der Ostmark, Bischof Werner von Płock und die Anfänge des Zisterzienserkloster Dobrilugk. W: Die Nider- und Oberlausitz – Konturen einer Integrationslandschaft. Heinz-Dieter Heimann, Klaus Neitmann, Uwe Tresp (hrsg.). T. I: Mittelalter. Berlin: Lukas Verlag, 2013, s. 152–154, 164. ISBN 978-3-86732-160-0.
  4. ↑ a b Claudia Crodel: Archäologie an Doppelkapelle: War Martin Luther in Landsberg?. [w:] Mitteldeutsche Zeitung [on-line]. 2016-01-29. [dostęp 2018-07-31].
  5. ↑ Mittelalterliche Herrschaftsburg. [w:] Stadt Landsberg [on-line]. [dostęp 2018-08-02].
  6. ↑ a b Doppelkapelle und Museum Landsberg. [w:] Museum.de [on-line]. [dostęp 2018-07-31].
  7. ↑ Romanische Doppelkapelle Sanctae Crucis. [w:] Stadt Landsberg [on-line]. [dostęp 2018-07-31].
  8. ↑ Doppelkapelle Landsberg. [w:] Saalekreis [on-line]. [dostęp 2019-06-29].
  9. ↑ Doppelkapelle Landsberg. [w:] Saale-Unstrut: Land aus Wein und Stein [on-line]. [dostęp 2021-06-14].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kaplica_Świętego_Krzyża_w_Landsbergu&oldid=73606520”