Komunistyczna Partia Chin – Wikipedia, wolna encyklopedia

Komunistyczna Partia Chin
中国共产党
Ilustracja
Państwo

 Chiny

Skrót

KPCh

Lider

Xi Jinping

Data założenia

1 lipca 1921

Adres siedziby

Pekin

Ideologia polityczna

maoizm,
socjalizm o chińskiej specyfice, socjalistyczny patriotyzm[1]

Poglądy gospodarcze

socjalistyczna gospodarka rynkowa, socjalizm rynkowy[2]

Liczba członków

95 148 000[3][4] (2021)

Członkostwo
międzynarodowe

Komintern (1921–1943),
Międzynarodowe Seminarium Komunistyczne,
Międzynarodowe Zgromadzenie Partii Komunistycznych i Robotniczych

Młodzieżówka

Liga Młodzieży Komunistycznej

Barwy

     czerwony

Obecni posłowie
2119/2980
Strona internetowa
Godło ChRL
Ten artykuł jest częścią serii
Ustrój i polityka Chińskiej Republiki Ludowej
Organy polityczne
Przewodniczący ChRL:
Xi Jinping
Wiceprzewodniczący ChRL:
Wang Qishan
Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych:
Stały Komitet OZPL
Przewodniczący Stałego Komitetu OZPL: Li Zhanshu
Rada Państwa:
Premier ChRL: Li Keqiang
Centralna Komisja Wojskowa
Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza
Najwyższy Sąd Ludowy
Przewodniczący: Zhou Qiang
Najwyższa Prokuratura Ludowa
Prokurator Generalny: Zhang Jun
Ludowa Polityczna Konferencja Konsultatywna Chin
System prawny
System prawny
Konstytucja
Podział administracyjny
Podział administracyjny
Partie polityczne
Komunistyczna Partia Chin
Chińskie partie demokratyczne
Logo wypuszczone z okazji 100 lecia partii

Komunistyczna Partia Chin (chiń. upr. 中国共产党; chiń. trad. 中國共産黨; pinyin Zhōngguó Gòngchǎndǎng [ʈʂʊ́ŋ.kwǒ kʊ̂ŋ.ʈʂʰàn.tàŋ]) – rządząca partia polityczna w Chińskiej Republice Ludowej, założona w 1921. Do 1927 współpracowała z Kuomintangiem, następnie toczyła z nim wojnę domową do 1949 z przerwą w latach 1937–1945, kiedy to obie partie zawarły taktyczny sojusz przeciwko japońskim najeźdźcom.

Partia na przestrzeni lat przeszła ewolucję ideową z radykalnego maoizmu do socjalizmu o chińskiej specyfice. Obecnie utrzymuje ożywione kontakty z partiami z zagranicy, szczególnie z tymi o profilu komunistycznym i socjaldemokratycznym.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Utworzenie KPCh i wczesna historia[edytuj | edytuj kod]

KPCh ma swoje korzenie w Ruchu 4 Maja 1919, w trakcie którego wśród chińskich intelektualistów poklask zyskały radykalne ideologie takie jak marksizm i anarchizm[5]. Pierwszym wiodącym chińskim intelektualistą który publicznie poparł leninizm i rewolucję światową był Li Dazhao[6]. Kolejnym czołowym chińskim leninistą był Chen Duxiu. Li był mniej radykalny od Chena i nie odrzucił udziału w życiu politycznym ówczesnej Republiki Chińskiej[7]. Obaj działacze uważali że rewolucja październikowa w Rosji jest przełomowa i zwiastuje nową erę dla uciskanych narodów na całym świecie[7]. Struktury KPCh były wzorowane na opracowanej przez Włodzimierza Lenina teorii partii awangardowej[8]. Ideowe zalążki programu partii opracowali działacze kulturalni okresu Ruchu Nowej Kultury w tym Cai Hesen[9][10].

Krajowy Kongres Założycielski partii odbył się w dniach 23–31 lipca 1921[11]. Kongres miał początkowo odbyć się jeszcze 3 lipca w Szanghaju, jednak spotkanie zakłóciła policja[11]. Z obawy przed kolejnymi próbami rozbicia wiecu uczestnicy kongresu spotkali się w łodzi na środku jeziora w Jiaxing, znajdującego się prowincji Zhejiang[11]. W kongresie udział wzięło tylko 12 delegatów. Udziału w spotkaniu nie wzięli ani Li, ani Chen (który wysłał swojego przedstawiciela). Na kongresie podjęto decyzję o utworzeniu partii komunistycznej będącej filią Międzynarodówki Komunistycznej. Przewodniczącym partii został wybrany przez delegatów Chen[11].

Komuniści zdominowali lewe skrzydło Kuomintangu, będącego partią zorganizowaną na wzór leninowski. Komuniści o władzę w partii walczyli z przedstawicielami prawicowej frakcji. Gdy lider KMT Sun Jat-sen zmarł w marcu 1925, jego następcą został prawicowiec Czang Kaj-szek, który zainicjował marginalizację komunistów[12]. Świeżo po sukcesie ekspedycji północnej, w trakcie której udało mu się pokonać lokalnych watażków, Czang rozpoczął akcje przeciwko komunistom[13]. Ignorując rozkazy rządu KMT w Wuhanie pomaszerował na Szanghaj kontrolowany przez komunistyczne bojówki. Komuniści z zadowoleniem przyjęli przybycie Czanga, nie wiedzieli jednak że wkrótce po przybyciu obróci się on przeciwko nim. Z pomocą miejscowej organizacji przestępczej, Zielonego Gangu, prawica KMT dokonała w mieście masakry 5000 zwolenników KPCh[13][14][15]. Armia Czanga powędrowała następnie na Wuhan, jednak została odparta przez dowódcę wojskowego z KPCh, generała Ye Tinga[16]. Sojusznicy Czanga zaatakowali również komunistów w Pekinie, gdzie 19 czołowych komunistów zostało zabitych przez watażkę Zhang Zuolina, a w mieście Changsha oddziały He Jiana zmasakrowały setki chłopskich milicjantów sprzyjających KPCh[17]. W wyniku czystek z rąk nacjonalistów zginęły dziesiątki tysięcy komunistów i ich sympatyków. KPCh utraciło 15 tysięcy spośród 25 tysięcy członków[18]. KPCh nadał popierała rząd KMT w Wuhanie, jednak 15 lipca 1927 niespodziewanie rząd ten wydalił z partii wszystkich komunistów[18]. Komuniści zareagowali na woltę tworząc Robotniczo-Chłopską Armię Czerwoną Chin do walki z Kuomintangiem. Batalion pod dowództwem Zhu De 1 sierpnia 1927 zaatakował miasto Nanchang, rozpoczynając powstanie. Początkowo powstanie odniosło sukces, jednak stopniowo komunistyczne oddziały zmuszono do odwrotu na południe do Shantou, a następnie na pustynię Fujian. Mao Zedong mianowany został dowódcą naczelnym Armii Czerwonej i poprowadził cztery pułki do Changsha celem wywołania powstania chłopskiego w całym Hunan[19]. Po wkroczeniu Mao do Hunan wiosną 1928 sytuację wykorzystał Kuomintang, który najechał obszary kontrolowane przez komunistów w Jiangxi, co zmusiło Mao do wycofania się tam w celu obrony[20].

Wojna domowa i wojna z Japonią[edytuj | edytuj kod]

 Osobne artykuły: chińska wojna domowa i Wojna chińsko-japońska (1937–1945).

Zniszczenie aparatu organizacyjnego miejskiej KPCh doprowadziło do zmian instytucjonalnych w partii. Partia przyjęła zasadę centralizmu demokratycznego i ustanowiła Biuro Polityczne. Wszystkie te działania zwiększyły centralizację partii. Po dymisji Chen Duxiu de facto władzę w partii na lata 1919–1930 przejął Li Lisan. Li pogłębił kryzys w partii, co spotkało się z działaniem Kominternu, który pod koniec 1930 wpłynął na odebranie mu uprawnień. W 1935 nieformalnym przywódcą partii stał się Mao, którego nieformalnymi zastępcami stali się Zhou Enlai i Zhang Wentian (będący sekretarzem generalnym). Wojna z KMT przyśpieszyła proces upolitycznienia i scentralizowania Armii Czerwonej, utworzone zostały wydziały polityczne KPCh odpowiedzialne za nadzór nad armią[21].

Wybuch II wojny chińsko-japońskiej spowodował przerwę w konflikcie między KPCh i KMT[22]. Między KPCh i KMT utworzono kolejny sojusz mający na celu wspólną walkę z inwazją. Sojusz istniał formalnie do 1945, jednak współpraca między partiami de facto zakończyła się w 1940[23]. Pomimo formalnego sojuszu KPCh wykorzystało okazję do poszerzenia swoich obszarów i przygotowań do nadchodzącej walki z Kuomintangiem. W 1939 KMT zaczął ograniczać ekspansję KPCh, co doprowadziło do częstych starć między KPCh a KMT. Starcia te nie trwały długo, ponieważ żadna ze stron nie była wówczas zdolna prowadzić wojny na dwóch frontach. W 1943 KPCh ponownie aktywnie rozpoczął poszerzanie obszarów kosztem KMT[24].

Po klęsce Japonii w 1945 ponownie wybuchła wojna domowa między KMT a KPCh. Dzięki pomocy ze strony Amerykanów (i jeszcze w czasie wojny Japończyków) KMT było w stanie odzyskać znaczną część kraju z rąk komunistów. KMT pomimo zyskania wielu obszarów musiało liczyć się z tym, że było bardzo niepopularne w społeczeństwie z powodu m.in. powszechnej w partii korupcji. W tym samym czasie KPCh dzięki pomocy ZSRR przejęło kontrolę nad Mandżurią[25]. KMT osłabione zostało też przez masowe protesty studentów i intelektualistów, na które odpowiadało zresztą brutalnymi represjami. Inną przyczyną kryzysu KMT były wewnętrzne walki frakcyjne. Chaos w KMT spowodował masowe dezercje, w wyniku których z dwumilionowej armii uciekło aż milion żołnierzy. W rezultacie komuniści odnosili zwycięstwo za zwycięstwem. 1 października 1949 Mao proklamował utworzenie Chińskiej Republiki Ludowej, co oznaczało zakończenie wojny domowej[26].

Partia rządząca[edytuj | edytuj kod]

ChRL powstała na zasadach marksizmu-leninizmu, a precyzyjnie na zasadach sinizacji leninizmu, nazwanego później jako maoizm[27]. W latach 60. doszło do rozłamu radziecko-chińskiego, który oddzielił KPCh ideologicznie od Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego[28]. W kolejnych latach odbyła się rewolucja kulturalna[29]. Po śmierci Mao w 1976 wybuchła walka o władzę między Deng Xiaopingiem a Hua Guofengiem. Walkę o władzę wygrał Deng. Deng wraz z Chen Yunem i Li Xiannianem przeprowadzili szereg reform i wdrażali politykę otwarcia na świat. Wówczas powstało pojęcie socjalizmu o chińskiej specyfice[30][31]. Deng odrzucił niektóre z lewicowych elementów polityki Mao, twierdząc że państwo socjalistyczne może wykorzystywać elementy gospodarki rynkowej nie stając się przy tym kapitalistycznym państwem[32]. Polityka ta przyczyniła się do gigantycznego wzrostu gospodarczego. Nowa ideologia była kwestionowana w partii zarówno przez maoistów, jak i zwolenników głębszej liberalizacji. Kulminacją sytuacji były protesty na placu Tian’anmen w 1989[33]. Wizja ekonomii Denga zwyciężyła i w ciągu lat 90. wprowadzony został socjalizm rynkowy[34], a w 1997 przekonania Denga (Teoria Denga Xiaopinga) została umiejscowiona w konstytucji KPCh[35].

Władzę po Dengu w 1989 przejął Jiang Zemin, który nazwał Denga najważniejszym liderem i kontynuował większość elementów jego polityki[36]. W 2003 w ramach konstytucji partii ratyfikowano zasadę trzech reprezentacji Zemina, która była jeszcze głębszym odejściem od maoizmu[37]. Następca Mao, Hu Jintao, objął urząd w 2002[38]. W odróżnieniu od poprzedników Jintao położył większy nacisk na wspólne przywództwo aniżeli jednoosobowe rządy. Hu Jintao rozwinął koncepcje zwaną jako harmonijne społeczeństwo. W 2012 zrezygnował z urzędu, a władzę po nim objął Xi Jinping. Według komentatorów zagranicznych działania Xi, takie jak zwiększenie centralizacji i walka z korupcją, mają upodobnić go do postaci Mao Zedonga[39].

Deng Xiaoping z Jimmym Carterem, 1979

Organizacja[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Komitet Centralny Komunistycznej Partii Chin.

Teoretycznie najwyższym organem władzy jest obradujący przynajmniej raz na 5 lat Komitet Centralny. Inne ważne organy władzy zostały wymienione w konstytucji partyjnej i są to[40]:

  • Stały Komitet Biura Politycznego KC, składający się obecnie z 7 członków;
  • Biuro Polityczne KC, które składa się z 25 członków (włączając skład Stałego Komitetu Biura Politycznego KC);
  • Sekretariat KC, czyli czołowe ciało administrujące KPCh rządzone przez Sekretarza Generalnego KPCh i siedmiu sekretarzy;
  • Centralna Komisja Wojskowa;
  • Centralna Komisja Kontroli Dyscyplinarnej, nadzorująca działalność kadr partyjnych oraz zwalczająca korupcję.

Co 5 lat odbywa się zjazd krajowy Komunistycznej Partii Chin. Formalnie zjazd ten pełni 2 funkcje: zatwierdza zmiany w konstytucji partyjnej oraz wybiera Komitet Centralny, liczący 376 członków (205 członków + 171 zastępców). Następnie, KC wybiera Biuro Polityczne. W praktyce stanowiska w Komitecie Centralnym i Biurze Politycznym obsadzone są na długo przed zjazdem, a głównym jego zadaniem jest ogłoszenie celów politycznych partii i określenie kierunku rozwoju Chin na kolejne lata[41].

Główną władzę w państwie sprawuje Stały Komitet Biura Politycznego KC. Procedura wyboru członków Stałego Komitetu jest zbliżona do procedury wyboru Biura Politycznego i również odbywa się za kulisami oficjalnych zjazdów. Nowa struktura władzy jest ogłaszana pośrednio poprzez graficzny układ portretów nowo wybranych dygnitarzy na stronach oficjalnej gazety partyjnej Renmin Ribao. Liczba członków Stałego Komitetu zmieniała się na przestrzeni lat; obecnie, zgodnie z ustaleniami XVIII Krajowego Zjazdu Partii w 2012 liczy on 7 członków.

Liga Młodzieży Komunistycznej[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Liga Młodzieży Komunistycznej.

Skrzydłem młodzieżowym partii jest Liga Młodzieży Komunistycznej, będąca największą organizacją młodzieżową Chin. Do organizacji mogą dołączać osoby od 14 do 28 roku życia. Dzieci poniżej 14 roku życia mogą z kolei wstępować do kontrolowanej przez Ligę organizacji Młodzi Pionierzy. Komitet Centralny (i wszystkie organy centralne) Ligi znajdują się pod kierownictwem KPCh. W chwili 17. Kongresu Narodowego Ligi w 2013 liczyła ona 89 milionów członków[42][43][44].

Symbole partyjne[edytuj | edytuj kod]

Flaga Komunistycznej Partii Chin

Zgodnie z artykułem 53 konstytucji KPCh symbolem partii jest flaga. Na początku swojej historii KPCh nie miała oficjalnych standardów flagi, a poszczególnym komitetom pozwolono na kopiowanie flagi WKP(b). Proporcje flagi unormowano 28 kwietnia 1942 z inicjatywy Centralnego Biura Politycznego. Kolor czerwony partyjnej flagi symbolizuje rewolucję, sierp i młot – robotników i chłopów, co oznacza że KPCh reprezentuje interesy społeczeństwa, a kolor żółty – czystość[45].

Ideologia[edytuj | edytuj kod]

Oficjalną ideologią KPCh jest marksizm-leninizm[46]. Choć według wielu analityków chińskiego systemu obecnie partia komunistyczna jest daleka od ortodoksyjnego marksizmu-leninizmu i częściowo od myśli Mao (przynajmniej odrzuca podstawy jego ortodoksyjnego myślenia), to KPCh odrzuca te oskarżenia, przedstawiając się jako siłę konsekwentnie komunistyczną[47]. Tezy o socjalistycznej gospodarce rynkowej z chińskimi cechami są przez Partię argumentowane tym, że w teorii marksizmu kapitalizm był pierwszym stopniem w osiągnięciu komunizmu, a Chiny współczesne znajdują się jeszcze we wczesnym stadium socjalizmu[48]. Teorie Denga Xiaopinga, które zastąpiły maoizm w tradycyjnym wydaniu, zostały dodane do konstytucji Partii na 14. Kongresie Narodowym Partii[35]. Na tym samym kongresie podtrzymano tezę Denga o tym, że nie ważne jest to, czy coś było dotychczas uznawane za socjalistyczne czy kapitalistyczne, a jedynym ważnym czynnikiem jest skuteczność danego rozwiązania[49].

Zasada Trzech Reprezentacji, która została przyjęta na 16. Kongresie Narodowym, stanowi według partii dostosowanie marksizmu do chińskich warunków[50]. Część działaczy partii skrytykowała teorię jako niemarksistowską, jej zwolennicy utrzymują jednak że zasada jest dalszym uzupełnieniem socjalizmu poprzez nadanie mu chińskich cech[51]. Na tym samym kongresie przyjęta została Koncepcja Naukowego Rozwoju[52].

Od czasu globalnego kryzysu, który rozpoczął się w 2008 roku, partia przesunęła się ponownie na pozycje bardziej lewicowe. Współcześnie partia jest krytyczna wobec zjawiska globalizacji, które uważa za zjawisko czysto kapitalistyczne i ponownie odwołuje się do pism Karola Marksa. Partia postrzega świat jako zorganizowany na dwa przeciwne sobie obozy: socjalistyczny i kapitalistyczny. Komuniści podkreślają, że socjalizm na podstawie materializmu historycznego w końcu zatriumfuje nad kapitalizmem[53].

Portret Mao na Bramie Niebiańskiego Spokoju na placu Tian’anmen w Pekinie

Współpraca z innymi partiami[edytuj | edytuj kod]

Partie komunistyczne[edytuj | edytuj kod]

Komunistyczna Partia Chin utrzymuje żywe relacje z partiami komunistycznymi z całego świata i uczestniczy w międzynarodowych konferencjach organizowanych przez ten ruch, z których największą jest Międzynarodowe Spotkanie Partii Komunistycznych i Robotniczych (International Meeting of Communist and Workers’ Parties). Chiny stale odwiedzane są przez delegatów zagranicznych partii komunistycznych. Na przykład w 2013 sekretarz generalny Portugalskiej Partii Komunistycznej Jerónimo de Sousa spotkał się z członkiem Politbiura KPCh Liu Qibao[54], a Pierre Laurent z Francuskiej Partii Komunistycznej spotkał się z Liu Yunshanem[55]. W 2014 sekretarz generalny partii Xi Jinping osobiście spotkał się z pierwszym sekretarzem Komunistycznej Partii Federacji Rosyjskiej Giennadijem Ziuganowem celem omówienia wzajemnych relacji partii[56]. Oprócz wymienionych chińska partia utrzymuje kontakt głównie z partiami takimi jak Komunistyczna Partia Czech i Moraw[57], Komunistyczna Partia Brazylii[58], Komunistyczna Partia Nepalu (Zjednoczenie Marksistowsko-Leninowskie)[59] i Komunistyczna Partia Hiszpanii[60]. KPCh utrzymuje też kontakty z mniejszymi partiami komunistycznymi i robotniczymi, takimi tak Komunistyczna Partia Australii, Partia Pracowników Bangladeszu, Komunistyczna Partia Bangladeszu (marksistowsko-leninowska), Komunistyczna Partia Sri Lanki, Partia Pracujących Belgii, Węgierska Partia Pracujących, Partia Transformacji Hondurasu czy Dominikańska Partia Robotnicza[61].

Partie rządzące w państwach socjalistycznych[edytuj | edytuj kod]

Partia utrzymuje bliskie stosunki z pozostałymi partiami rządzącymi w państwach socjalistycznych wiernych idei komunizmu[62]. KPCh uważa, że ruch państw socjalistycznych będzie w przyszłości ulegał poszerzeniu. Partia najbardziej zainteresowana jest Komunistyczną Partią Wietnamu, którą uważa za model przykładnego rozwoju socjalistycznego w erze postradzieckiej. Według chińskich analityków głównym powodem obecnego sukcesu Wietnamu jest polityka reform Doi Moi, zainicjowana na 6. Kongresie Narodowym KPW[63].

Bardziej specyficzne relacje łączą KPCh z Partią Pracy Korei. Chińscy analitycy mówią o Korei Północnej raczej pozytywnie, jednak potępiają tamtejszy kult jednostki czy system gospodarczy[63]. Sama partia uważa, że w przyszłości Korea Północna będzie negatywnym przykładem ukazania rządów partii komunistycznej i państwa socjalistycznego. KPCh obecnie próbuje przekonać Partię Pracy Korei do wprowadzenia reform gospodarczych, a w 2006 zaprosiła sekretarza generalnego Kim Dzong Ila do odwiedzenia Chin w celu przyjrzeniu się sukcesowi chińskich reform gospodarczych[64].

Partia komunistyczna przejawia zainteresowanie także Komunistyczną Partią Kuby. Były sekretarz kubańskiej partii, Fidel Castro, jest w Chinach bardzo podziwiany, stale ukazują się tam liczne książki opisujące sukcesy rewolucji kubańskiej. Kontakty między partiami znacznie wzrosły po 1990. W 2007 Wu Guanzheng, członek Centralnego Biura Politycznego, spotkał się osobiście z Fidelem Castro i przekazał mu list napisany przez Hu Jintao[65].

Partie niekomunistyczne[edytuj | edytuj kod]

Od początku lat 80. szczególnie interesujące dla KPCh były partie socjaldemokratyczne Europy (szczególnie Socjaldemokratyczna Partia Niemiec i brytyjska Partia Pracy, ze względu na poparcie przez nie prywatyzacji i odrzucenie idei państwa opiekuńczego), od których partia starała się adaptować część zasad. Z wyjątkiem krótkiego okresu lat 70., gdy KPCh nawiązało relacje z partiami skrajnej prawicy w celu powstrzymania radzieckiego ekspansjonizmu, współpraca z socjaldemokratami była pierwszą poważną próbą nawiązania lepszych stosunków z podmiotami niekomunistycznymi. Według chińskich komunistów europejscy socjaldemokraci utworzyli kapitalizm z ludzką twarzą[66]. Polityka ta była dość dużą zmianą, ponieważ jeszcze przed latami 80. KPCh zgodnie z tezami leninizmu była niechętna i lekceważąca względem socjaldemokracji[66].

Od schyłku i rozpadu bloku socjalistycznego w Europie Środkowo-Wschodniej partia rozpoczęła tworzenie relacji z partiami niepowiązanymi z komunizmem[67]. Partia uczy się od niekomunistycznych partii modelu prowadzenia polityki[68], w tym celu nawiązała współpracę m.in. z Partią Akcji Ludowej z Singapuru, Partią Liberalno-Demokratyczną z Japonii, syryjską partią Baas[69] czy Narodową Organizacją Wielkich Malajów z Malezji[70]. Od czasów Jiang Zemina KPCh wykonała nawet przyjazne gesty wobec długoletniego wroga, Kuomintangu z Tajwanu, licząc na wzmocnienie prawdopodobieństwa zjednoczenia Tajwanu z Chinami kontynentalnymi[71].

W ostatnich latach partia szczególne zainteresowanie wykazywała regionem Ameryki Łacińskiej, na co wskazuje rosnąca liczba delegatów wysyłanych do tego regionu i przybywających do Chin. KPCh znajduje się szczególnie blisko Partii Rewolucyjno-Instytucjonalnej w Meksyku, która zresztą przeszła podobną do KPCh ścieżkę rozwoju – postawy nacjonalistyczne, ścisłą identyfikację z wiejską ludnością, wdrożenie nacjonalizacji, a następnie urynkowienie gospodarki. Jeszcze bliższe relacje łączą ją z socjalistycznymi i antyamerykańskimi partiami, które wyrosły do władzy na fali różowej fali. Partia, choć jest niekiedy podrażniona antykapitalistycznymi i antyamerykańskimi sentymentami spadkobierców wenezuelskiego prezydenta Hugo Cháveza, w 2013 podpisała porozumienie ze Zjednoczoną Partią Socjalistyczną Wenezueli i zobowiązała się do edukowania kadr PSUV w dziedzinach politycznych i społecznych[72]. Już w 2008 KPCh potwierdziła, że nawiązała stosunki z 99 partiami politycznymi z 29 krajów Ameryki Łacińskiej[66].

Lista Sekretarzy Generalnych Komunistycznej Partii Chin[73][edytuj | edytuj kod]

Lp. Fotografia Imię i nazwisko Okres urzędowania
1 Chen Duxiu 23 lipca 1921 – 7 listopada 1927
2 Qu Qiubai 7 listopada 1927 – 12 lipca 1928
3 Xiang Zhongfa 12 lipca 1928 – stycznia 1931
4 Wang Ming stycznia 1931 – września 1931
5 Bo Gu września 1931- 24 czerwca 1935
6 Zhang Wentian 24 czerwca 1935 – 20 marca 1943
7 Mao Zedong 20 marca 1943 – 9 września 1976
8 Hua Guofeng 7 października 1976 – 28 czerwca 1981
9 Hu Yaobang 29 czerwca 1981 – 15 stycznia 1987
10 Zhao Ziyang 15 stycznia 1987 – 24 czerwca 1989
11 Jiang Zemin 24 czerwca 1989 – 15 listopada 2002
12 Hu Jintao 15 listopada 2002 – 15 listopada 2012
13 Xi Jinping od 15 listopada 2012

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Suisheng Zhao. A nation-state by construction: dynamics of modern Chinese nationalism. Stanford, California, USA: Stanford University Press, 2004. str. 28.
  2. ↑ Oi Jean C. The China Quarterly: The Role of the Local State in China's Transitional Economy. tom 144, grudzień 1995. str. 1132-1149.
  3. ↑ "最新！中国共产党党员总数为9514.8万名" [online] [dostęp 2021-07-20].
  4. ↑ Beijing Braces For Centenary as Ruling Party Hits 95 Million Members [online] [dostęp 2021-07-20] (ang.).
  5. ↑ „History of the Communist Party of China”. Xinhua.
  6. ↑ Van de Ven 1991, s. 26.
  7. ↑ a b Van de Ven 1991, s. 27.
  8. ↑ Van de Ven 1991, s. 34–38.
  9. ↑ Van de Ven 1991, s. 38.
  10. ↑ Van de Ven 1991, s. 44.
  11. ↑ a b c d Gao 2009, s. 119.
  12. ↑ Schram 1966, s. 84, 89.
  13. ↑ a b Feigon 2002, s. 42.
  14. ↑ Schram 1966, s. 106.
  15. ↑ Carter 1976, s. 61–62.
  16. ↑ Schram 1966, s. 112.
  17. ↑ Schram 1966, s. 106–109, 112–113.
  18. ↑ a b Carter 1976, s. 62.
  19. ↑ Carter 1976, s. 64.
  20. ↑ Schram 1966, s. 131; Carter 1976, s. 68–69.
  21. ↑ Leung 1992, s. 72.
  22. ↑ Leung 1992, s. 370.
  23. ↑ Leung 1992, s. 354.
  24. ↑ Leung 1992, s. 355.
  25. ↑ Leung 1992, s. 95,96.
  26. ↑ Leung 1996, s. 96.
  27. ↑ Leung 1992, s. 407.
  28. ↑ Kornberg & Faust 2005, s. 103.
  29. ↑ Wong 2005, s. 131.
  30. ↑ Wong 2005, s. 47.
  31. ↑ Sullivan 2012, s. 254.
  32. ↑ Deng, Xiaoping (1984). „Building a Socialism with a specifically Chinese character”. People’s Daily. Central Committee of the Communist Party of China.
  33. ↑ Sullivan 2012, s. 25.
  34. ↑ Vogel 2011, s. 682.
  35. ↑ a b Vogel 2011, s. 684.
  36. ↑ Sullivan 2012, s. 100.
  37. ↑ Sullivan 2012, s. 238.
  38. ↑ Sullivan 2012, s. 317.
  39. ↑ Staff writer (2014). „The Rise and Rise of Xi Jinping: Xi who must be obeyed”. The Economist.
  40. ↑ Mackerras, McMillen & Watson 2001, s. 228–229.
  41. ↑ Mackerras, McMillen & Watson 2001, s. 229.
  42. ↑ Hui, Lu (2013). „Communist Youth League convenes national congress”. Xinhua.
  43. ↑ „Constitution of the Communist Party of China”. People’s Daily. Communist Party of China.. [dostęp 2015-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-24)].
  44. ↑ Sullivan 2007, s. 582.
  45. ↑ „Flag and emblem of Communist Party of China”. People’s Daily. Central Committee of the Communist Party of China.. [dostęp 2015-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-27)].
  46. ↑ „Ideological Foundation of the CPC”. People’s Daily. Central Committee of the Communist Party of China.
  47. ↑ Shambaugh 2008, s. 104.
  48. ↑ Kuhn 2011, s. 99.
  49. ↑ Vogel 2011, s. 685.
  50. ↑ Chan 2003, s. 201.
  51. ↑ Kuhn 2011, s. 108–109.
  52. ↑ Guo & Guo 2008, s. 121.
  53. ↑ Heazle & Knight 2007, s. 62.
  54. ↑ „Senior CPC official meets Portuguese Communist Party leader”. People’s Daily. Central Committee of the Communist Party of China.. [dostęp 2015-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-05)].
  55. ↑ „Senior CPC official vows to develop friendly cooperation with French Communist Party”. People’s Daily. Central Committee of the Communist Party of China.
  56. ↑ „Chinese president meets Russian Communist Party delegation”. China Daily.
  57. ↑ „CPC to institutionalize talks with European parties”. People’s Daily. Central Committee of the Communist Party of China. 19 May 2011. Retrieved 4 January 2014.
  58. ↑ „Senior CPC leader meets chairman of Communist Party of Brazil”. People’s Daily. Central Committee of the Communist Party of China.
  59. ↑ „A Leadership Delegation of The Communist Party of Nepal (unified Marxist–Leninist)”.. [dostęp 2015-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-14)].
  60. ↑ „CPC leader pledges exchanges with Communist Party of Spain”. People’s Daily. Central Committee of the Communist Party of China.
  61. ↑ „More foreign party leaders congratulate CPC on National Congress”. Xinhua.
  62. ↑ Shambaugh 2008, s. 81.
  63. ↑ a b Shambaugh 2008, s. 82.
  64. ↑ Shambaugh 2008, s. 85.
  65. ↑ Shambaugh 2008, s. 84–86.
  66. ↑ a b c Shambaugh 2008, s. 98.
  67. ↑ West & Smith 2012, s. 127.
  68. ↑ Shambaugh 2008, s. 86–92.
  69. ↑ Shambaugh 2008, s. 97.
  70. ↑ Shambaugh 2008, s. 94–96.
  71. ↑ Shambaugh 2008, s. 96.
  72. ↑ „Chinese Communist Party to train chavista leaders”. El Universal.. [dostęp 2015-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-01)].
  73. ↑ Od 12 września 1982 sekretarz generalny Komunistycznej Partii Chin.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Baum, Richard: Burying Mao: Chinese Politics in the Age of Deng Xiaoping, Princeton University Press 1996, ISBN 0-691-03637-3.
  • Thomas A Baylis, Governing by Committee: Collegial Leadership in Advanced Societies, Albany: State University of New York Press, 1989, ISBN 978-0-88706-944-4, OCLC 17981143.
  • Richard C. Bush, Untying the Knot: Making Peace in the Taiwan Strait, Washington, D.C.: Brookings Institution Press, 2005, ISBN 0-8157-9781-8, OCLC 61366551.
  • Broodsgaard, Kjeld Erik; Yongnian, Zheng: The Chinese Communist Party in Reform, Routledge 2006, ISBN 0-203-09928-1.
  • Peter Carter, Mao, London: Oxford University Press, 1976, ISBN 0-19-273140-8, OCLC 2837323.
  • Adrian Chan, Chinese Marxism, London: Continuum Publishing, 2003, ISBN 0-8264-7307-5, OCLC 50285374.
  • Coase, Ronald; Wang, Ling: How China Became Capitalist, Palgrave Macmillan 2012, ISBN 1-137-01936-0.
  • Ding, X.L.: The Decline of Communism in China: Legitimacy Crisis, 1977–1989, Cambridge University Press 2006, ISBN 0-521-02623-7.
  • Lee Feigon, Mao: A Reinterpretation, Chicago: Ivan R. Dee, 2002, ISBN 1-56663-522-5, OCLC 49872290.
  • Finer, Catherine Jones: Social Policy Reform in China: Views from Home and Abroad, Ashgate Publishing 2003, ISBN 0-7546-3175-3.
  • Zhengyuan Fu, Autocratic Tradition and Chinese Politics, Cambridge [England]: Cambridge University Press, 1993, ISBN 0-521-44228-1, OCLC 27811688.
  • James Z. Gao, Historical Dictionary of Modern China (1800–1949), Lanham, Md.: Scarecrow Press, 2009, ISBN 0-8108-6308-1, OCLC 592756156.
  • Gregor, A. James: Marxism, China & Development: Reflections on Theory and Reality, Transaction Publishers 1999, ISBN 1-4128-2815-5.
  • Gucheng, Li: A Glossary of Political Terms of the People’s Republic of China, Chinese University Press 1995, ISBN 962-201-615-4.
  • Sujian Guo, Chinese Politics and Government: Power, Ideology and Organization, New York: Routledge, 2012, ISBN 0-415-55138-2, OCLC 606776225.
  • Guo, Sujian; Guo, Baogang: China in Search of a Harmonious Society, Rowman & Littlefield|Lexington Books 2008, ISBN 0-7391-2624-5.
  • Heath, Timothy R.: China’s New Governing Party Paradigm: Political Renewal and the Pursuit of National Rejuvenation, Ashgate Publishing Ltd. 2014, ISBN 1-4094-6201-3.
  • Heazle, Michael; Knight, Nick: China–Japan Relations in the Twenty-first Century: Creating a Future Past?, Edward Elgar Publishing 2007, ISBN 1-78195-623-5.
  • Izuhara, Misa: Handbook on East Asian Social Policy, Edward Elgar Publishing 2013, ISBN 0-85793-029-X.
  • Keping, Yu: Democracy and the Rule of Law in China, Brill Publishers 2010, ISBN 90-04-18212-8.
  • Kornberg, Judith; Faust, John: China in World Politics: Policies, Processes, Prospects, University of British Columbia Press 2005, ISBN 1-58826-248-0.
  • Kuhn, Robert Lawrence: How China’s Leaders Think: The Inside Story of China’s Past, Current and Future Leaders, John Wiley & Sons 2011, ISBN 1-118-10425-0.
  • Kevin Latham, Pop Culture China!: Media, Arts, and Lifestyle, Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO, 2007, ISBN 1-85109-582-9, OCLC 299474300.
  • Leung, Edwin Pak-wah (ed.): Historical Dictionary of Revolutionary China, 1839–1976, Greenwood Publishing Group 1992, ISBN 0-313-26457-0.
  • Li, Cheng: China’s Changing Political Landscape: Prospects for Democracy, Brookings Institution Press 2009, ISBN 0-8157-5208-3.
  • Guoli Liu, Politics and Government in China, Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO, 2011, ISBN 0-313-35731-5, OCLC 756897604.
  • Politics in China: an Introduction, William A Joseph, Oxford: Oxford University Press, 2010, ISBN 0-19-533530-9, OCLC 423389355.
  • Mackerras, Colin; McMillen, Donald; Watson, Andrew: Dictionary of the Politics of the People’s Republic of China, Routledge 2001, ISBN 0-415-25067-6.
  • McGregor, Richard: The Party: The Secret World of China’s Communist Rulers (2nd ed.), Harper Perennial 2012, ISBN 0-06-170876-3.
  • Musto, Marcello: Karl Marx’s Grundrisse: Foundations of the Critique of Political Economy 150 Years Later, Routledge 2008, ISBN 1-134-07382-8.
  • Smith, Ivian; West, Nigel: Historical Dictionary of Chinese Intelligence, Scarecrow Press 2012, ISBN 0-8108-7174-2.
  • Ogden, Chris: Handbook of China s Governance and Domestic Politics, Routledge 2013, ISBN 1-136-57953-2.
  • Organisation for Economic Co-operation and Development: Governance in China, OECD Publishing 2005, ISBN 92-64-00844-6.
  • Saich, Tony; Yang, Benjamin: The Rise to Power of the Chinese Communist Party: Documents and Analysis. M.E. Sharpe 1995, ISBN 1-56324-155-2.
  • Schram, Stuart: Mao Tse-Tung, Simon & Schuster 1966, ISBN 0-14-020840-2.
  • Shambaugh, David: China’s Communist Party: Atrophy and Adaptation, University of California Press 2008, ISBN 0-520-25492-9.
  • Shambaugh, David: China Goes Global: The Partial Power, Oxford University Press 2013, ISBN 0-19-932369-0.
  • Sullivan, Lawrence: Historical Dictionary of the People’s Republic of China, Scarecrow Press 2007, ISBN 0-8108-6443-6.
  • Lawrence R Sullivan, Historical Dictionary of the Chinese Communist Party, Lanham, Md.: Scarecrow Press, 2012, ISBN 0-8108-7225-0, OCLC 769189740.
  • Unger, Jonathan: The Nature of Chinese Politics: From Mao to Jiang, M.E. Sharpe 2002, ISBN 0-7656-4115-1.
  • Van de Ven, Hans J, From Friend to Comrade: The Founding of the Chinese Communist Party, 1920–1927, University of California, Berkeley. Center for Chinese Studies, Berkeley: University of California Press, 1991, ISBN 0-520-91087-7, OCLC 47007964.
  • Vogel, Ezra: Deng Xiaoping and the Transformation of China, Harvard University Press 2011, ISBN 0-674-05544-6.
  • Wen-hsin Yeh, Provincial Passages: Culture, Space, and the Origins of Chinese Communism, Berkeley: University of California Press, 1996, ISBN 0-520-91632-8, OCLC 42922666.
  • Wang, Gunwu; Zheng, Yongian: China: Development and Governance, World Scientific Publishing Company 2012, ISBN 981-4425-83-4.
  • White, Stephen: Russia’s New Politics: The Management of a Postcommunist Society, Cambridge University Press 2000, ISBN 0-521-58737-9.
  • Wong, Yiu-chung: From Deng Xiaoping to Jiang Zemin: Two Decades of Political Reform in the People’s Republic of China, University Press of America 2005, ISBN 0-7618-3074-X.
  • Zheng, Suisheng: A Nation-state by Construction: Dynamics of Modern Chinese Nationalism, Stanford University Press 2004, ISBN 0-8047-5001-7.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Komunistyczna_Partia_Chin&oldid=73527505”