Koninklijke Marine – Wikipedia, wolna encyklopedia

Koninklijke Marine
Państwo

 Holandia

Siły zbrojne

Holenderskie Siły Zbrojne

Data utworzenia

8 stycznia 1488

Prefiks

Hr.Ms./Zr.Ms. (niderl.)
HNLMS (ang.)

Bandera

Proporzec

Najwyższe dowództwa
Cywilne

Ministerstwo Obrony

Wojskowe

Den Helder

Koninklijke Marine (Królewska Holenderska Marynarka Wojenna) – marynarka wojenna Holandii, będąca częścią Holenderskich Sił Zbrojnych. Banderę okrętów stanowi flaga narodowa. Personel liczy 10 000 ludzi, a główna flota składa się z czterech dużych fregat typu De Zeven Provinciën i dwóch małych typu Karel Doorman oraz czterech okrętów podwodnych typu Walrus i dwóch dużych ekspedycyjnych okrętów desantowych-doków typu Rotterdam, do służby wchodzą także cztery oceaniczne okręty patrolowe typu Holland. Marynarka holenderska patroluje wody dawnych Antyli Holenderskich, w marcu 2013 roku patrolowiec typu Holland, Zr.Ms. „Friesland” (P842), w trakcie 4-miesięcznego pobytu na Karaibach zatrzymał przemytników narkotyków[1]. Trzy fregaty typu De Zeven Provinciën oraz okręty wsparcia Zr.Ms. „Amsterdam” i Zr.Ms. „Johan De Witt” brały udział w operacji „Atalanta” u wybrzeży Półwyspu Somalijskiego między 2009 i 2013.

Historia najnowsza[edytuj | edytuj kod]

Od połowy XIX wieku[edytuj | edytuj kod]

W epoce pary marynarka holenderska została zredukowana z pozycji dawnej potęgi morskiej. Jej głównymi zadaniami stała się ochrona posiadłości kolonialnych w Holenderskich Indiach Wschodnich oraz Gujanie[2]. Od połowy XIX wieku zbudowano w tym celu ponad 20 nieopancerzonych krążowników (fregat lub korwet)[2]. Z kolei dla obrony wybrzeża kraju do początku lat 90. flota wzbogaciła się o 18 niewielkich monitorów i trzy większe okręty pancerne oraz mniejsze okręty[2]. Większość okrętów budowano w Holandii, z wyjątkiem pierwszych okrętów pancernych i torpedowców[2]. Od lat 90. do początku XX wieku zbudowano dziewięć pancerników obrony wybrzeża, z tego sześć większych, zdolnych także do służby w koloniach oraz sześć krążowników[2][3]. Ostatnim i największym pancernikiem obrony wybrzeża był „De Zeven Provinciën”, ukończony w 1910 roku[3].

Od początku XX wieku pojawiło się widmo zagrożenia kolonii w Indiach Wschodnich przez rozwijającą swoją marynarkę Japonię, a w Europie zagrożenie lądowe dla Holandii ze strony Cesarstwa Niemieckiego[3]. Projekt budowy dalszych trzech pancerników obrony wybrzeża został jednak zarzucony z powodu przestarzałości tej klasy, a projekt z 1913 roku budowy aż dziewięciu pełnowartościowych pancerników – z powodów finansowych[3]. Zbudowano jednak od 1900 roku osiem niszczycieli (typu Fret), liczne torpedowce i pierwsze okręty podwodne (oznaczane dla floty metropolii literą O, a dla kolonii literą K)[3]. Oprócz sił morskich stacjonujących w Holandii, marynarka holenderska wydzielała dywizjon okrętów stacjonujących rotacyjnie w Indiach Wschodnich oraz siły stacjonujące tam na stałe[3]. Poza Królewską Marynarką były niewielkie okręty, głównie patrolowce, podporządkowane gubernatorowi Indii Wschodnich[3]. Podczas I wojny światowej Holandia zdołała zachować neutralność. Jedynie podjęto wówczas budowę nowoczesnych krążowników lekkich typu Java, z pomocą niemiecką, lecz ograniczenia materiałowe spowodowały, że ukończono tylko dwa, dopiero w połowie lat 20[3].

W okresie międzywojennym marynarka Holandii borykała się z niedostatecznym finansowaniem, przez co ambitne plany stworzenia marynarki realnie chroniącej Indie Wschodnie nie były realizowane w wystarczającym stopniu[4]. Od połowy lat 20. zbudowano serię ośmiu niszczycieli grupy typów Admiralen i trzech dużych kanonierek; rozwijano też liczną flotę podwodną[4]. Dopiero w drugiej połowie lat 30. marynarka otrzymała trzeci krążownik lekki „De Ruyter”, a następnie przyjęto program większej rozbudowy floty, lecz niewiele okrętów zostało ukończonych przed zajęciem kraju przez Niemcy w 1940 roku[4]. Z budowanych czterech krążowników ukończono tylko jeden mały krążownik „Tromp”, a drugi „Jacob van Heemskerck” został ewakuowany i ukończony w Wielkiej Brytanii[4]. Z czterech nowo budowanych niszczycieli, tylko jeden „Isaac Sweers” został ukończony w Wielkiej Brytanii, a drugi zdobyli Niemcy (ZH1)[4]. Nie rozpoczęto w ogóle budowy trzech zaaprobowanych już wielkich krążowników z artylerią kalibru 28 cm[4].

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

Na początku 1940 roku Holandia miała w służbie cztery krążowniki lekkie, osiem niszczycieli, 27 okrętów podwodnych, siedem kanonierek, ponadto liczne trałowce i okręty minowe oraz przestarzałe torpedowce i okręty obrony wybrzeża[4]. W czasie ataku niemieckiego w kwietniu 1940 roku zatopione zostało kilka okrętów, w tym jeden niszczyciel („Van Galen”) i duża kanonierka („Johan Maurits van Nassau”), lecz większość zdołała ewakuować się do Wielkiej Brytanii, skąd kontynuowała służbę przy boku Royal Navy, podporządkowana rządowi na uchodźstwie, razem z okrętami znajdującymi się w Indiach Wschodnich[4]. W Wielkiej Brytanii ukończono też jeden krążownik i niszczyciel, a nadto marynarka holenderska otrzymała szereg okrętów od Brytyjczyków, przede wszystkim dwa niszczyciele typu N i cztery okręty podwodne[4].

Holenderskie okręty brały udział w działaniach wojennych na europejskim teatrze działań, jednak przede wszystkim zostały użyte do obrony Holenderskich Indii Wschodnich po ataku japońskim na przełomie 1941/42 roku, w składzie międzynarodowego alianckiego dowództwa ABDA. Holenderski admirał Karel Doorman został dowódcą zespołu uderzeniowego sił ABDA. Kampania w Indiach Holenderskich okazała się katastrofalna dla holenderskiej marynarki, która straciła dwa krążowniki, siedem niszczycieli i osiem okrętów podwodnych, zaś w największej bitwie na Morzu Jawajskim zginął adm. Doorman[4]. Pozostałe oraz nowo otrzymane holenderskie okręty walczyły do końca wojny, głównie na teatrze europejskim, a pod koniec wojny także w Brytyjskiej Flocie Pacyfiku. Z większych okrętów stracono jeszcze w 1942 roku na Morzu Śródziemnym niszczyciel „Isaac Sweers”[4].

Czasy powojenne[edytuj | edytuj kod]

Tuż po wyzwoleniu kraju i zakończeniu II wojny światowej Holandia przystąpiła do odbudowy marynarki, w możliwie najszerszym stopniu w oparciu o własny odbudowany przemysł stoczniowy, w tym własne wyposażenie radioelektroniczne[5]. Z większych okrętów pozostały jej tylko dwa małe krążowniki, dwie kanonierki i dwa niszczyciele typu N zakupione od Brytyjczyków podczas wojny[5]. W latach 1945–47 Holandia pozyskała dalsze cztery niszczyciele i inne okręty z brytyjskiego demobilu[5]. W 1946 roku otrzymała pierwszy w swojej historii okręt lotniczy (wypożyczony lotniskowiec eskortowy „Karel Doorman”), po czym w 1948 roku zastąpiła go przez zakupiony lekki lotniskowiec „Karel Doorman”, pozostający w służbie do 1968 roku[5]. W 1949 roku Holandia przystąpiła do NATO i równocześnie pozbyła się większości kolonii w Indiach Wschodnich, co spowodowało przeorientowanie marynarki na zadania w ramach sojuszu na Atlantyku i Morzu Północnym, skupiające się głównie na zwalczaniu okrętów podwodnych i działaniach przeciwminowych[5].

W latach 50. Holandia przystąpiła do wyposażania marynarki w nowe okręty własnej budowy, kończąc budowę dwóch zaczętych jeszcze przed wojną krążowników typu De Ruyter oraz budując serię dwunastu niszczycieli typów Holland i Friesland[6]. Podjęto też budowę okrętów podwodnych, aczkolwiek nie były one liczną klasą w powojennej marynarce holenderskiej[7]. Dla celów przeciwpodwodnych pozyskano liczne fregaty, początkowo z amerykańskiego programu pomocy wojskowej MDAP, a od lat 60. budowane w kraju[6]. Zmianę jakościową stanowiła budowa w latach 70. dwóch dużych fregat rakietowych własnego projektu typu Tromp, a następnie dziesięciu średniej wielkości typu Kortenaer[6]. Na przełomie lat 80/90. Holandia zbudowała dla swojej marynarki dalsze dwie fregaty rakietowe typu Jacob van Heemskerck i osiem typu Karel Doorman[6].

Wraz z odprężeniem po zakończeniu zimnej wojny, na przełomie XX i XXI wieku marynarka Holandii została zredukowana, a część nowoczesnych wciąż fregat sprzedano za granicę. Wcielono jednak również w tym okresie cztery nowoczesne duże fregaty rakietowe typu De Zeven Provinciën, o zwiększonych w stosunku do poprzednich okrętów możliwościach przeciwlotniczych[8]. W latach 90. wcielono też pierwszy duży uniwersalny okręt desantowy-dok typu Rotterdam, mogący służyć do zamorskich operacji humanitarnych, a w kolejnych dwóch dekadach drugi „Johan de Witt” i jeszcze większy uniwersalny okręt wsparcia logistycznego „Karel Doorman[9]. Zmiana charakteru działania marynarki na zwalczanie przestępczości morskiej i operacje humanitarne spowodowała także budowę na początku XXI wieku czterech dużych oceanicznych okrętów patrolowych typu Holland[10]. Liczebność personelu marynarki spadła z 8438 w 2002 roku do 6850 w 2015 roku (nie licząc 2800 piechoty morskiej)[11][12].

Wyposażenie[edytuj | edytuj kod]

Typ Zdjęcie Okręty Znak W służbie Producent Wyporność (t) Długość (m)
Fregaty (6)
De Zeven Provinciën Evertsen (F805) De Zeven Provinciën
Tromp
De Ruyter
Evertsen
F802
F803
F804
F805
2002
2003
2004
2005
Royal Schelde (Damen), Vlissingen 6050 144
Karel Doorman (M) Van Amstel (F831) Van Amstel
Van Speijk
F831
F828
1993
1995
Royal Schelde (Damen), Vlissingen 3373 114
Okręty desantowe-doki (2)
Rotterdam Rotterdam (L800) Rotterdam
Johan de Witt
L800
L801
1998
2007
Royal Schelde (Damen), Vlissingen 12 500
16 500
176
Okręty podwodne (4)
Walrus Zeeleeuw Walrus
Zeeleeuw
Dolfijn
Bruinvis
S802
S803
S808
S810
1992
1990
1993
1994
Rotterdamsche Droogdok Maatschappij, Rotterdam 2800 68
Niszczyciele min (6)
Alkmaar Schiedam (M860) Makkum
Schiedam
Urk
Zierikzee
Vlaardingen
Willemstad
M857
M860
M861
M862
M863
M864
1985
1986
1986
1987
1989
1989
Van der Giessen de Noord 605 51
Oceaniczne okręty patrolowe (4)
Holland Holland (P840) Holland
Zeeland
Friesland
Groningen
P840
P841
P842
P843
2012
2013
2013
2014
Royal Schelde (Damen), Vlissingen 3750 108
Okręty wsparcia logistycznego (1)
Rotterdam Karel Doorman A833 2015 Damen Shipyards Galați, Gałacz / Damen Schelde, Vlissingen 27 800 205
Statki-bazy nurków (4)
Cerberus Argus (A852) Cerberus
Argus
Nautilus
Hydra
A851
A852
A853
A854
1991


1993
- - -
Okręty zaopatrzeniowe (1)
Amsterdam (A836) Amsterdam A836 1995 Royal Schelde (Damen), Vlissingen 17 040 166
Okręty hydrograficzne (2)
„Snellius” Snellius (A802) Snellius
Luymes
A802
A803
2004
2004
Damen Shipyard Galati, Gałacz 1800 75
Okręty pomocnicze (2)
Okręty szkolne (2)
Holowniki (12)
Łodzie desantowe (17) (Piechota morska)

Insygnia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Conway’s All the world’s fighting ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene Kolesnik (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 0-85177-133-5. (ang.).
  • Conway's All the world’s fighting ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • Conway’s All the world’s fighting ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
  • IHS Jane’s Fighting Ships 2015–2016. Stephen Saunders (red.). IHS, 2015. ISBN 978-0-7106-3143-5. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]