Korczew (województwo mazowieckie) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Korczew
wieś
Ilustracja
Pałac w Korczewie (po renowacji, przed pożarem)
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

siedlecki

Gmina

Korczew

Liczba ludności (2011)

694[2][3]

Strefa numeracyjna

25

Kod pocztowy

08-108[4]

Tablice rejestracyjne

WSI

SIMC

0675146[5]

Położenie na mapie gminy Korczew
Mapa konturowa gminy Korczew, w centrum znajduje się punkt z opisem „Korczew”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Korczew”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Korczew”
Położenie na mapie powiatu siedleckiego
Mapa konturowa powiatu siedleckiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Korczew”
Ziemia52°21′15″N 22°36′41″E/52,354167 22,611389[1]
Pałac w Korczewie przed renowacją
Studnia z Nepomukiem w parku pałacowym nad bijącym źródłem (tzw. Zdrój)
Kaplica (dawna oranżeria)

Korczewwieś w Polsce, w województwie mazowieckim, w powiecie siedleckim, siedziba gminy Korczew[5][6].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Korczew. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Wieś istniała już w I poł. XV wieku, przez kilkaset lat była ośrodkiem dużych dóbr prywatnych[7].

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Stanisława Biskupa Męczennika i św. Anny w Knychówku[8].

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Historia Korczewa związana jest z historycznym Podlasiem, choć administracyjnie należy do województwa mazowieckiego. Z punktu widzenia geograficznego znajduje się na granicy Wysoczyzny Siedleckiej i Podlaskiego Przełomu Bugu. Wieś wchodzi również w skład Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego.

Korczew położony jest mniej więcej w równej odległości do najbliższych miast powiatowych (Łosice 19 km, Siemiatycze 30 km, Siedlce 33 km, Sokołów Podlaski 35 km), jak i miast wojewódzkich (Warszawa około 130 km, Białystok około 130 km, Lublin około 150 km).

Historia[edytuj | edytuj kod]

Najstarszym zabytkiem materialnym w Korczewie jest znajdujący się w pałacowym parku menhir, który stanowił prawdopodobnie obiekt kultu w czasach przedchrześcijańskich[9]. Pierwsza pisana wzmianka o Korczewie pochodzi z roku 1401, kiedy to książę mazowiecki Janusz I nadał wieś Prejtorowi z Brześca. W owym okresie były to tereny sporne między Mazowszem a Litwą, co tłumaczy istnienie drugiego aktu nadania wsi przez wielkiego księcia litewskiego Witolda pochodzącego z 1416 roku[10].

W następnych latach dobra korczewskie przechodziły w ręce rodzin Hlebowiczów, Chaleckich oraz Lewickich[9]. Z tego okresu nie zachowały się żadne elementy architektury, choć według lokalnych podań położony w parku dziewiętnastowieczny pałacyk „Syberia” leży na podwalinach starszej budowli[9]. Punktem zwrotnym w dziejach Korczewa był zakup wsi z przyległościami przez kasztelana podlaskiego Wiktoryna Kuczyńskiego w 1712 roku[11]. W 1734 zlecił on budowę murowanego pałacu Konceniemu Boniemu, który projektował wówczas dla Radziwiłłów[12]. Budynek wzniesiony przez Boniego w stylu barokowym stoi do dziś, choć przebył liczne przebudowy.

Po trzecim rozbiorze Polski Korczew wszedł w skład monarchii habsburskiej. Natomiast po Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku stał się częścią Królestwa Kongresowego.

Na początku XIX wieku Aleksander Kuczyński zlecił Franciszkowi Jaszczołdowi przeprojektowanie założenia pałacowego[9]. Przebudował on pałac, rozplanował park angielski, wzniósł pałacyk letni zwany Syberią, oranżerię oraz studnię św. Jana. Wszystkie realizacje wykonał w typowej dla siebie stylistyce neogotyckiej. Żona Aleksandra Kuczyńskiego, Joanna z Wulfersów Kuczyńska, była adresatką obfitej korespondencji Cypriana Norwida, który dedykował jej wiersz „Do Pani na Korczewie”[13].[1] Dziś w Korczewie znajduje się ulica oraz zespół szkół jego imienia.

Według niektórych źródeł podczas powstania styczniowego w dobrach korczewskich ukrywał się ks. Stanisław Brzóska, który wygłaszał również kazania w kościele parafialnym w Knychówku.

Pałac doznał szkód podczas pierwszej wojny światowej. Podczas remontu budynku przeprojektowano fasadę według szkiców Stanisława Noakowskiego, dawnego nauczyciela Wandy z Krafftów Ostrowskiej, żony Krystyna, właściciela pałacu. Jest to jeden z niewielu wykonanych projektów architektonicznych Noakowskiego, który słynął przede wszystkim jako teoretyk. Kierownikiem remontu został Marian Walentynowicz, słynący jako ilustrator książek o Koziołku Matołku[9].

Po upadku kampanii wrześniowej, Korczew wszedł w skład Generalnego Gubernatorstwa pod zarządem III Rzeszy. W pałacu zorganizowano wówczas najpierw jednostkę Grenzschutzkommando, czyli straży granicznej, a następnie Ernteschutzkommando, czyli jednostki, która zarządzała upaństwowionymi dobrami Krystyna Ostrowskiego[14]. Podczas drugiej wojny światowej wojska niemieckie wyniszczyły korczewską społeczność żydowską w obozie pracy w Szczeglacinie oraz getcie w Sokołowie Podlaskim[15]. Budynek pałacu doznał największych szkód w okresie powojennym, po objęciu reformą rolną. W 1989 zespół parkowo-pałacowy odkupiły córki Krystyna Ostrowskiego, Renata Ostrowska oraz Beata Ostrowska-Harris[16]. 10 listopada 2021 pałac doznał poważnych uszkodzeń w wyniku pożaru (m.in. spłonął dach)[17][18][19].

Atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]

W XVII wieku dla tutejszej społeczności wzniesiono prawosławną parafialną cerkiew[21] w Korczewie, o której losach wiadomo niewiele i która nie zachowała się do dnia dzisiejszego. W następstwie unii brzeskiej cerkiew przekazana została unitom dzieląc ruską społeczność na unitów i dyzunitów.

We wsi wytwarzane są tradycyjne wyroby młynarskie Eko-Mega Młyny Wodne, które w 2006 wyróżniono perłą w konkursie „Nasze Kulinarne Dziedzictwo”[22].

Transport[edytuj | edytuj kod]

Drogi[edytuj | edytuj kod]

W Korczewie zbiega się 5 dróg powiatowych:

9 km od miejscowości przebiega droga krajowa 62 WłocławekWyszkówWęgrów – Siemiatycze.

Kolej[edytuj | edytuj kod]

Najbliższa stacja kolejowa – Niemojki (linia kolejowa nr 31) – znajduje się w odległości 13 km.

Komunikacja dalekobieżna[edytuj | edytuj kod]

Połączenia autobusowe zapewniają następujący przewoźnicy:

Kultura i edukacja[edytuj | edytuj kod]

  • Pałac w Korczewie wraz z parkiem angielskim
  • Gminna Biblioteka Publiczna
  • Zespół Placówek Oświatowych

Inne obiekty użyteczności publicznej[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 58250
  2. Wieś Korczew w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-02-24] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 507 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński "Mazowsze, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 140
  8. Opis parafii na stronie diecezji
  9. a b c d e Renata Ostrowska, Mój Dom, wyd. II, Warszawa 2019.
  10. Tomasz Jaszczołt, Korczewscy z rodu Prusów w ziemi drohickiej, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, IX, 2012.
  11. Wiktoryn Kuczyński, Pamiętniki, Józef Maroszek (red.), Białystok 1999.
  12. Anna Leśniczuk, Kuczyńscy na Korczewie (1712–1858), [w:] Wielkie rody na ziemiach polsko-litewskich w XVI–XX wieku: wielkie rody, procesy, Olsztyn 2017, s. 3.
  13. Cyprian Norwid, Do Pani na Korczewie: wiersze, listy, małe utwory prozą, Juliusz Gomulicki (red.), Warszawa 1963.
  14. Zbigniew Florysiak, Korczew lat okupacji niemieckiej: Okruchy wspomnień, Siedlce 2009.
  15. Edward Kopówka, Getto w Sokołowie Podlaskim [online], Gazeta Podlasia [dostęp 2020-04-09] (pol.).
  16. Historia – Pałac w Korczewie [online] [dostęp 2020-04-09] (pol.).
  17. Pożar pałacu w Korczewie! Płonie zabytkowy budynek. Radio ESKA, 2021-11-10. [dostęp 2021-11-10]. (pol.).
  18. Pożar pałacu z XVIII wieku. Strażacy ratują cenne zabytki. TVN Warszawa, 2021-11-10. [dostęp 2021-11-10]. (pol.).
  19. Pałac w Korczewie - kiedy odbudowa po pożarze?. podlasie24.pl, 2022-07-29. [dostęp 2023-07-26]. (pol.).
  20. Tygodnik, W wakacje to już będzie nowy pałac! [online], Tygodnik Siedlecki, 6 kwietnia 2018 [dostęp 2024-02-05] (pol.).
  21. Jerzy Hawryluk. Cerkiew prawosławna na Podlasiu przed unią Brzeską. „Над Бугом і Нарвою”. 2 (6), 1993. Związek Ukraińców Podlasia. ISSN 1230-2759. [dostęp 2016-01-09]. 
  22. Smaki Mazowsza, Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego, Warszawa, 2018, s.51, ISBN 978-83-62082-94-0

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jaszczołt Tomasz, Korczewscy z rodu Prusów w ziemi drohickiej, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego” 2012, tom IX, s. 19–32.
  • Kuczyński Wiktoryn, Pamiętnik, oprac. Józef Maroszek, Białystok 1999.
  • Leśniczuk, Anna, Kuczyńscy na Korczewie (1712-1858), Wielkie rody na ziemiach polsko-litewskich w XVI-XX wieku: wielkie rody, procesy, Olsztyn 2017.
  • Leśniczyk, Anna, Korczew w Prasie, Prasa Podlaska w XIX i XX wieku, red. Jarosław Cabaj, Siedlce 2016.
  • Norwid Cyprian, Do Pani na Korczewie: wiersze, listy, małe utwory prozą, oprac.Juliusz Gomulicki, Warszawa 1963.
  • Ostrowska Renata, Mój Dom, wyd. II, Warszawa 2019.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]