Królestwo Libii – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zjednoczone Królestwo Libii
‏المملكة الليبية‎
1951–1969
Flaga
Herb Libii
Flaga Herb
Hymn: ليبيا ليبيا ليبيا
(Libia, Libia, Libia)
Położenie Libii
Język urzędowy

arabski, włoski

Stolica

Bengazi, Trypolis i Al-Bajda

Ustrój polityczny

monarchia absolutna

Typ państwa

królestwo

Głowa państwa

król Libii Idris I (ostatni)

Szef rządu

premier Wanis al-Qaddafi (ostatni)

Powierzchnia
 • całkowita


1 759 530 km²

Liczba ludności (1954)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia


1 091 830
0,62 osób/km²

Waluta

Funt libijski

Deklaracja niepodległości

Francji i Wielkiej Brytanii
24 grudnia 1951

Obalenie monarchii i utworzenie republiki

Muammar al-Kaddafi
1 września 1969

Religia dominująca

islam

Królestwo Libii − państwo w Afryce, istniejące w latach 1951–1969 na terenie obecnego Państwa Libia.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Przed II wojną światową Libia była włoską kolonią, jednak w roku 1943 armia tego kraju zmuszona była opuścić Libię, która dostała się pod okupację aliancką, a formalnie znalazła się pod kontrolą Wielkiej Brytanii i Francji w 1947, gdy Włochy oficjalnie zrzekły się tego terytorium. Dwa państwa dokonały podziału odpowiedzialności za poszczególne części Libii, przy czym Brytyjczycy objęli władzę w Trypolitanii i Cyrenajce, zaś Francuzi w Fazzanie. 21 listopada 1949 roku Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych wydało rezolucję o konieczności nadania Libii niepodległości przed początkiem roku 1952.

Idris, emir Trypolitanii i Cyrenajki, reprezentował Libię w czasie negocjacji z Narodami Zjednoczonymi i 24 grudnia 1951 roku ogłosił deklarację niepodległości Zjednoczonego Królestwa Libii, złożonego z Cyrenajki, Trypolitanii i Fazzanu, którego został królem. Każda z trzech części składowych państwa otrzymała autonomię.

28 marca 1953 roku Libia dołączyła do Ligi Arabskiej. Nowe państwo miało ogromne problemy z kadrą zarządzającą, bowiem Włosi w czasach kolonialnych nie edukowali miejscowych, a wszystkie stanowiska obsadzane były przez nich. Włosi, zarówno przybyli z metropolii, jak i urodzeni w Libii byli właścicielami większości najlepszych gruntów w kraju, a także mieli faktyczny monopol na wykształcenie. Z powodu tych trudności Brytyjczycy prowadzili początkowo znaczną część administracji. W 1955 roku rozpoczęto poszukiwania złóż ropy naftowej, pierwsze pole odkryto w 1959 roku, zaś wydobycie ruszyło w kolejne cztery lata później. Wydobycie ropy stało się jednym z filarów libijskiej gospodarki.

Król Idris zaprowadził w kraju monarchię absolutną i zakazał istnienia partii politycznych[1]. W końcu lat 60. rząd króla był coraz bardziej niepopularny. Scentralizowany system formalnie federalnej Libii pogłębiał tradycyjne podziały regionalne i plemienne[2]. 25 kwietnia 1963 roku zniesiono federalny ustrój kraju, a także zmieniono nazwę kraju na Królestwo Libii.

Monarchia została obalona 1 września 1969 roku przez grupę Wolnych Oficerów, kierowanych przez Muammara Kadafiego. Król, który przebywał na leczeniu w Turcji, nie powrócił już do kraju i do śmierci w 1983 roku przebywał na wygnaniu w Egipcie. Zamachowcy proklamowali utworzenie Libijskiej Republiki Arabskiej.

Włosi w Libii[edytuj | edytuj kod]

Rok Włosi Udział Populacja Źródło
1936 112 600 13,26% 848 600 Enciclopedia Geografica Mondiale K-Z, De Agostini,1996
1939 108 419 12,37% 876 563 Guida Breve d'Italia Vol. III, C.T.I., 1939
1962 35 000 2,1% 1 681 739 Enciclopedia Motta, Vol. VIII, Motta Editore, 1969
1982 1 500 0,05% 2 856 000 Atlante Geografico Universale, Fabbri Editori, 1988
2004 22 530 0,4% 5 631 585 L'Aménagement Linguistique dans le Monde

Przez cały okres obecności kolonialnej Włosi osiedlali się w Libii, głównie na wybrzeżu. Osadnictwo było instytucjonalnie wspierane przez faszystowskie władze i Mussoliniego, który marzył o odbudowie Imperium rzymskiego. W chwili wybuchu II wojny światowej Włosi stanowili 12% populacji kraju. Po kapitulacji Włoch wielu z nich sukcesywnie wyjeżdżało do ojczyzny. Obecnie stanowią w Libii mniej niż 1% populacji.

Trzy prowincje (1951-1963)[edytuj | edytuj kod]

Początkowo Libia składała się z trzech regionów, Fazzanu, Cyrenajki i Trypolitanii, które były historycznymi krainami i cieszyły się w ramach Libii autonomią.

Prowincje do 1963 roku
Prowincja Stolica Powierzchnia km²
Cyrenajka Bengazi 775 000
Fazzan Sabha 725 000
Trypolitania Trypolis 250 000


Reforma w roku 1963[edytuj | edytuj kod]

Po zmianach w konstytucji w 1963 zlikwidowano trzy historyczne prowincje i utworzono nowe regiony, tzw. muhafazah[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Blundy & Lycett 1987, s. 38–39; Kawczynski 2011, s. 7–9, 14; Bruce St. John 2012, s. 108.
  2. Harris 1986, s. 14; Blundy & Lycett 1987, s. 52; Kawczynski 2011, s. 15–16.
  3. "Municipalities of Libya"

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Daniel Kawczynski, Seeking Gaddafi: Libya, the West and the Arab Spring, wyd. Updated ed, London: Biteback, 2011, ISBN 978-1-84954-148-0, OCLC 751807187.
  • St. John, Ronald Bruce, Libya: From Colony to Revolution (revised edition), Oxford: Oneworld, 2012, ISBN 978-1-85168-919-4, OCLC 759585111.
  • Blundy, David; Lycett, Andrew (1987). Qaddafi and the Libyan Revolution. Boston and Toronto: Little Brown & Co. ISBN 978-0-316-10042-7.