Kronika wczesnych królów – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kronika wczesnych królów (Grayson)[a], też Kronika starożytnych królów (Glassner)[b] – historiograficzny tekst babiloński opisujący wydarzenia z czasów panowania różnych mezopotamskich władców, począwszy od rządów akadyjskiego króla Sargona Wielkiego (ok. 2334-2279 p.n.e.) aż do rządów kasyckiego króla Aguma III (ok. 1450 p.n.e.)[1]. Treść tej kroniki zachowana jest na dwóch tabliczkach glinianych, tabliczce A i tabliczce B, przy czym tekst na tabliczce A zachowany jest niemal w całości, podczas gdy tekst na tabliczce B jest mocno uszkodzony[1]. Poziome linie dzielą kronikę na sekcje nierównej długości, z których każda poświęcona jest rządom innego władcy[1].

Tabliczka A[edytuj | edytuj kod]

Kronika wczesnych królów (tabliczka A); zbiory Muzeum Brytyjskiego (nr inwent. BM 26472)

Tabliczka A ma szerokość 5,8 centymetra i długość 8,5 centymetra[2]. Poza uszkodzonym dolnym prawym rogiem jest w bardzo dobrym stanie zachowania[2]. Tekst, zapisany językiem babilońskim[3] i datowany na okres późnobabiloński[3], przetrwał niemal w całości[1]. Pochodzenie tabliczki jest nieznane[3]. Obecnie przechowywana jest ona w zbiorach Muzeum Brytyjskiego (nr inwent. BM 26472)[2][4].

Tekst na tabliczce A rozpoczyna długa sekcja (A 1-23) poświęcona akadyjskiemu królowi Sargonowi Wielkiemu[5]. Opisane są w niej jego liczne osiągnięcia, jak na przykład zwycięskie wyprawy wojenne w kierunku wschodnim i zachodnim, zdobycie krainy Kazalla czy ustanowienie sprawnej administracji[5]. Zgodnie z kroniką miał on też stłumić wielką rebelię i przy użyciu podstępu odeprzeć atak barbarzyńskich Subartejczyków[5]. Końcowy fragment poświęconej mu sekcji stwierdza, iż wzniósł on miasto w pobliżu swej stolicy Agade, które miało być kopią Babilonu[5]. To rozgniewało jednak boga Marduka, który spowodował w kraju głód i bunty, a na samego Sargona sprowadził bezsenność[5].

Druga sekcja (A 24-27) dotyczy akadyjskiego króla Naram-Sina, jednego z potomków Sargona Wielkiego[5]. Opisuje ona jego podbój miasta Apiszal i zamorskiej krainy Magan[5]. Tematem trzeciej sekcji (A 28-30) są rządy króla Szulgiego z III dynastii z Ur, który z jednej strony miał zapewnić dostawy żywności dla miasta Eridu, ale z drugiej splądrować świątynię E-sagilę i Babilon[5]. Ostatnie zdanie w tej sekcji, które bez wątpienia opisywało karę nałożoną na niego przez boga Marduka, jest mało czytelne[5]. Kolejna sekcja (A 31-36), którą zawiera również tekst na tabliczce B (B awers 1-7), dotyczy rządów króla Erra-imitti z I dynastii z Isin[5]. Zgodnie z kroniką król ten osadził na swym tronie ogrodnika o imieniu Enlil-bani jako „króla zastępczego”, po czym niespodziewanie zmarł po wypiciu gorącego rosołu, co sprawiło, że Enlil-bani pozostał na tronie, ale już jako prawowity władca[5]. Ostatnia, krótka sekcja (A 37), stwierdza jedynie, że Ilu-szuma był królem Asyrii za czasów niejakiego Su-abu[5].

Tabliczka B[edytuj | edytuj kod]

Tabliczka B ma szerokość 5,5 centymetra i długość 6,5 centymetra[2]. Nie jest ona zachowana w całości, jej dolnej części brakuje, a w lewym górnym rogu jest duże wgłębienie[2]. Sama powierzchnia tabliczki jest też w wielu miejscach mocno zatarta[2]. Zachowany tekst - analogicznie do tekstu z tabliczki A - jest zapisany językiem babilońskim i datowany na okres późnobabiloński[6]. Pochodzenie tabliczki jest nieznane[6]. Obecnie przechowywana jest ona w zbiorach Muzeum Brytyjskiego (nr inwent. BM 96152)[2][7].

Tekst na tabliczce B zaczyna sekcja poświęcona królowi Erra-imitti (B awers 1-7), znana już z tekstu na tabliczce A[5]. Kolejna sekcja (B awers 8-12) opisuje rządy Hammurabiego: zdobycie przez niego miast Ur i Larsa oraz sprowadzenie pojmanego króla Rim-Sina I do Babilonu[5]. Dalej następuje mocno uszkodzona sekcja (B awers 13 - rewers 7) dotycząca rządów Samsu-iluny, syna Hammurabiego, w której wymieniane są imiona Rim-Sina II z Larsy i Ili-ma-ilum z Kraju Nadmorskiego[5]. Następna sekcja (B rewers 8-10) poświęcona jest Abi-eszuhowi, synowi Samsu-iluny[8]. Zgodnie z kroniką król ten próbował pokonać Ili-ma-ilum budując tamę na rzece Tygrys (fakt opisany również w jednej z nazw rocznych tego władcy), ale nie udało mu się pojmać swego przeciwnika[8]. Dalej (B rewers 11) w tekście znajduje się krótki, późniejszy dopisek wykonany mniejszym pismem, mówiący o ataku Hetytów na Babilon za rządów Samsu-ditany (1595 r. p.n.e.)[8]. Kolejna sekcja (B rewers 12-14) mówi o Ea-gamilu, królu Kraju Nadmorskiego, który uciekł do Elamu i zastąpiony został na tronie przez Kasytę o imieniu Ulam-Buriasz[8]. Ostatnia sekcja (B rewers 15-18) opisuje zwycięską wyprawę wojenną kasyckiego króla Aguma III do Kraju Nadmorskiego[8].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Kronika wczesnych królów (ang. Chronicle of Early Kings) to nazwa tego tekstu używana przez Graysona w jego opracowaniu asyryjskich i babilońskich kronik (Grayson Albert Kirk, Assyrian and Babylonian Chronicles, 2000, s. 45-49, 152-156.). Jako że jest to dwudziesta z omawianych tam przez niego kronik, uczeni nazywają ją też czasem Kroniką ABC 20 (ABC = Assyrian and Babylonian Chronicles); ABC 20 (Chronicle of Early Kings). livius.org. [dostęp 2022-08-10]. (ang.).
  2. ↑ Kronika starożytnych królów (ang. Chronicle of Ancient Kings) to nazwa tego tekstu używana przez Glassnera w jego opracowaniu mezopotamskich kronik (Glassner Jean-Jacques, Mesopotamian Chronicles, 2004, s. 268–273.). Badacz ten traktuje tabliczkę A i tabliczkę B osobno, jako dwie oddzielne kroniki - na liście jego kronik zajmują one odpowiednio trzydzieste dziewiąte i czterdzieste miejsce. Z tego też powodu nazywane są też czasem Kroniką CM 39 i Kroniką CM 40 (CM = Glassner Jean-Jacques, Chroniques Mésopotamiennes, 1993, pierwsze wydanie w języku francuskim); Mesopotamian Chronicles. livius.org. [dostęp 2022-08-10]. (ang.).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Grayson Albert Kirk, Assyrian ..., s. 45.
  2. ↑ a b c d e f g Grayson Albert Kirk, Assyrian ..., s. 152.
  3. ↑ a b c Glassner Jean-Jacques, Mesopotamian ..., s. 268.
  4. ↑ Tablet BM 26472. britishmuseum.org. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Grayson Albert Kirk, Assyrian ..., s. 48.
  6. ↑ a b Glassner Jean-Jacques, Mesopotamian ..., s. 270.
  7. ↑ Tablet BM 96152. britishmuseum.org. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
  8. ↑ a b c d e Grayson Albert Kirk, Assyrian ..., s. 49.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Glassner Jean-Jacques, Mesopotamian Chronicles, Society of Biblical Literature, Atlanta 2004.
  • Grayson Albert Kirk, Assyrian and Babylonian Chronicles, Eisenbrauns, 2000.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kronika_wczesnych_królów&oldid=72264099”