Krynica Morska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Krynica Morska
miasto i gmina
Ilustracja
Przystań pasażerska w porcie nad Zalewem Wiślanym
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

nowodworski

Prawa miejskie

1991

Burmistrz

Adam Ostrowski

Powierzchnia

118 km²

Populacja (30.06.2023)
• liczba ludności
• gęstość


1 172[1]
9,93 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 55

Kod pocztowy

82-120

Tablice rejestracyjne

GND

Położenie na mapie powiatu nowodworskiego
Mapa konturowa powiatu nowodworskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Krynica Morska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Krynica Morska”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko prawej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Krynica Morska”
Ziemia54°22′57″N 19°26′40″E/54,382500 19,444444
TERC (TERYT)

2210011

SIMC

0932755

Urząd miejski
ul. Górników 15
82-120 Krynica Morska
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Krynica Morska (niem. Kahlberg, 1947–58 Łysica) – miasto w województwie pomorskim, w powiecie nowodworskim, na Mierzei Wiślanej, między Zatoką Gdańską a Zalewem Wiślanym, przy drodze wojewódzkiej nr 501[2]. Miejscowość turystyczna z portem morskim, czterema przystaniami morskimi i letnim kąpieliskiem.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Według danych z 1 stycznia 2011 roku, powierzchnia gminy miejskiej wynosiła 116,01 km²[3]. Krynica Morska stanowi 15,63% powierzchni powiatu.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego.

Według danych z 2005 roku, Krynica Morska miała obszar 102,04 km², w tym: użytki rolne 1%, użytki leśne 16%[4].

  • Plaża
    Plaża
  • Bałtyk w Krynicy
    Bałtyk w Krynicy
  • Widok z plaży
    Widok z plaży

Przyroda[edytuj | edytuj kod]

Obszar lądowy Krynicy Morskiej znajduje się w całości w Parku Krajobrazowym „Mierzeja Wiślana” i jednocześnie w Bałtyckim Systemie Obszarów Chronionych HELCOM MPA (Marine Protected Area) nr 83 Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana[5]. Funkcję uzupełniającą ochronę tego obszaru spełnia specjalny obszar ochrony siedlisk Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana PLH280007. Tuż przy Urzędzie Miejskim znajduje się użytek ekologiczny „Krynicki Starodrzew”. W zachodniej części Krynicy, w dzielnicy Przebrno, znajduje się rezerwat przyrody Buki Mierzei Wiślanej. Obszar morski gminy Krynica Morska jest objęty obszarem specjalnej ochrony ptaków Zalew Wiślany PLB280010. Na terenie Krynicy Morskiej za pomniki przyrody uznano 2 drzewa (dęby szypułkowe)[6].

  • Widok na Zalew Wiślany
    Widok na Zalew Wiślany
  • Na plaży
    Na plaży
  • Widok z plaży
    Widok z plaży

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Dane z 31 grudnia 2021 roku[7].

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 1 284 100 664 51,7 620 48,3
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]		 11 6 5

Krynica Morska jest jednym z najmniejszych miast w Polsce pod względem ludności. Według danych z 31 grudnia 2014 roku miasto miało 1335 mieszkańców, co plasowało je na ósmym miejscu w rankingu najmniejszych miast w Polsce[8]. Natomiast Krynica Morska jako gmina zajmuje pierwszą pozycję w rankingu najmniejszych gmin w kraju (tzn. jest to najmniejsza pod względem liczby mieszkańców gmina w Polsce)[9].

Pod względem powierzchni Krynica Morska znajduje się na 23 miejscu wśród miast polskich[10]

  • Piramida wieku mieszkańców Krynicy Morskiej w 2014 roku[11].


Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze potwierdzone wzmianki na temat osadnictwa na terenie dzisiejszej Krynicy Morskiej pochodzą z lat 1258–1282. Mówią one o miejscowości Lipa (Liep), której nazwa pochodziła od granicznego drzewa. Po 1309 roku Zakon Krzyżacki włączył Lipę w skład Komturii Elbląskiej[12].

Pod nazwą Kahlberg pierwszy raz wzmiankowana w dokumencie z 20 sierpnia 1424 roku elbląskiego komtura (Henryk Hold - 1416-1428) nadającego przywilej lokacyjny dla karczmy Mikołaja Wildenberga, która pełniła ważną rolę na wiodącym przez Mierzeję Wiślaną trakcie handlowym z Gdańska do Królewca. W karczmie nocowali i żywili się kupcy, rycerze i inni wędrowcy zmierzający tędy na Sambię[13].

W okresie polskim (1466–1793) należała do Gdańska, po 1842 przeszła na własność Elbląga[14]. Po II rozbiorze Polski w 1793 r. Krynica Morska znalazła się pod panowaniem Królestwa Prus. Jeszcze na początku XIX wieku osada nie miała większego znaczenia, gdyż mieszkały w niej zaledwie cztery rodziny rybaków (1814 rok). W miejscowej karczmie mieściła się stacja poczty królewskiej wraz z oberżą i stajnią dla koni, przy wiodącej tędy drodze pocztowej z Berlina do Królewca[13].

24 sierpnia 1828 roku na pokładzie parowca Coppernikus do Krynicy Morskiej przybyli pierwsi turyści z Elbląga. W 1842 roku uruchomiono połączenia morskie z Elblągiem i Królewcem, 11 lipca 1843 roku otwarto pierwszy kurort, Kahlberg[15]. W 1872 roku powołano do życia Spółkę Akcyjną Kąpielisko Morskie w Kahlberg, która przyczyniła się do dalszego rozwoju Krynicy Morskiej. Inwestycje, które podejmowała spółka na terenie kurortu, na przykład budowa lepszych dróg, założenie oświetlenia, wodociągów i kanalizacji zwiększały renomę uzdrowiska[13]. 1 maja 1895 roku uruchomiono w Krynicy latarnię morską[15]. Zaczęły kursować regularnie statki między Elblągiem i Krynicą Morską, między nimi s/s "Preussen", luksusowy parowiec, mogący zabierać na pokład 1500 pasażerów[13]. Po wojnie pływał pod polską banderą na trasie Szczecin-Świnoujście pod nazwą s/s "Diana"[16].

3 maja 1945 roku z miejscowości wyparto jednostki niemieckie. Dokonały tego oddziały 2 armii gwardyjskiej i 45 armii 3 Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej[17].

Miejscowość znacznie rozbudowana po II wojnie światowej. Do końca 1972 roku Łysica należała do powiatu elbląskiego. Do 1954 roku była wsią w gminie Tolkmicko, w latach 1954–1958 stanowiła gromadę Łysica[18], a od 1959 roku – już jako Krynica Morska[19] – posiadała status osiedla[20]. 1 stycznia 1973 roku, w następstwie kolejnej reformy gminnej znoszącej gromady i osiedla, Krynica Morska utraciła status osiedla, stając się wsią sołecką w reaktywowanej gminie Sztutowo w powiecie nowodworsko-gdańskim w woj. gdańskim[21][22]. Do funkcji administracyjnych Krynica Morska powróciła dopiero po ponad 18 latach, kiedy to 2 kwietnia 1991 roku z gminy Sztutowo wyłączono wsie Krynica Morska, Nowa Karczma i Przebrno, tworząc z nich miasto Krynica Morska[23] (obecnie jest to gmina miejska w powiecie nowodworskim w woj. pomorskim).

Nazwy miasta[edytuj | edytuj kod]

Tymczasowo po II wojnie światowej, w latach 1945–1947, stosowano nazwę Łysa Góra[24], będącą tłumaczeniem niemieckiej nazwy. W 1947 roku wprowadzono polską nazwę – Łysica, zastępując przedwojenną niemiecką – Kahlberg-Liep[25][26]. W 1958 roku ponowna zmiana nazwy na Krynica Morska[27].

Aktualna nazwa Krynica Morska odwołująca się do wyrazu ukraińskiego i regionalizmu południowopolskiego jest nazwą całkowicie obcą z punktu widzenia mowy rdzennych mieszkańców Pomorza[28].

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość posiada pola biwakowe, kempingi, ośrodki wczasowe oraz hotele. W sezonie połączenie statkami żeglugi przybrzeżnej z Tolkmickiem, Elblągiem i Fromborkiem.

W Krynicy Morskiej zorganizowano letnie kąpielisko morskie o długości 1950 m, którego sezon kąpielowy ustalono od 24 czerwca do 31 sierpnia[29].

Lista turystycznych miejsc w Krynicy Morskiej:

  • Port morski nad Zalewem Wiślanym
    Port morski nad Zalewem Wiślanym
  • Port rybacki
    Port rybacki
  • Port rybacki nad Zalewem Wiślanym
    Port rybacki nad Zalewem Wiślanym

Transport wodny[edytuj | edytuj kod]

Na terenie Krynicy Morskiej (gmina miejska) istnieją port morski oraz 4 przystanie morskie:

Łodzie i kutry rybackie z tej miejscowości mają rejestrację „KRM lub Krm – [nr jednostki]”.

Bezpieczeństwo[edytuj | edytuj kod]

W Krynicy Morskiej znajduje się placówka Straży Granicznej (Morski Oddział Straży Granicznej), ochraniająca odcinek granicy z Federacją Rosyjską na Mierzei Wiślanej (obwód królewiecki).

Administracja[edytuj | edytuj kod]

Krynica Morska jest gminą miejską. Organem uchwałodawczym jest Rada Miejska w Krynicy Morskiej, składająca się z 15 radnych[35].

Burmistrzowie Krynicy Morskiej:

  • Andrzej Antoni Stępień (do 2006)[36]
  • Adam Włodzimierz Ostrowski (2006–2014)[37][38]
  • Krzysztof Swat (2014-2022)[39]
  • Kazimierz Kulecki (2022; komisarz pełniący obowiązki)[40]
  • Adam Włodzimierz Ostrowski (od 2022)[41]
  • Sylwia Szczurek (od 2024)[42]

Mieszkańcy Krynicy Morskiej wybierają radnych do sejmiku województwa z okręgu nr 5. Posłów na Sejm wybierają z okręgu wyborczego nr 25, senatora z okręgu nr 67, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu nr 1.

Władze gminy zostały wysoko ocenione w raporcie podsumowującym kadencję 2010–2014 opracowanym przez firmę Curulis. Krynica Morska zajęła pierwsze miejsce w kategorii gmin turystycznych o najwyższych zmianach w potencjale finansowym w latach 2010–2013[43].

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2023-11-29] (pol.).
  2. ↑ Żuławy Wiślane. Mapa turystyczno-krajoznawcza. Skala 1:100 000. Gdańsk ; Warszawa: Demart, 2004. ISBN 83-89472-34-1.
  3. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 10 sierpnia 2011, ISSN 1505-5507 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-20].
  4. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
  5. ↑ HELCOM Marine Protected Areas. [dostęp 2019-11-21].
  6. ↑ Pomniki przyrody na stronie Parku Krajobrazowego „Mierzeja Wiślana”. [dostęp 2019-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-06)].
  7. ↑ Krynica Morska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-15], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  8. ↑ Główny Urząd Statystyczny / Statystyka regionalna / Rankingi statystyczne / Miasta najmniejsze pod względem liczby ludności. stat.gov.pl. [dostęp 2015-07-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-25)].
  9. ↑ Główny Urząd Statystyczny / Statystyka regionalna / Rankingi statystyczne / Gminy o najmniejszej liczbie ludności. stat.gov.pl. [dostęp 2015-07-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-25)].
  10. ↑ Miasta o największej powierzchni w Polsce [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-11-21], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  11. ↑ Krynica Morska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  12. ↑ S.M. Magdalena Łucja Krebs, Działalność Siostry Katarzyny Dziewicy i Męczennicy w Krynicy, Studia Warmińskie, Uniwersytet Warmińsko Mazurski, Braniewo 2000.
  13. ↑ a b c d Historia Wysoczyzny Elbląskiej - Kahlberg. [w:] Latarnie Morskie [on-line]. [dostęp 2021-04-09].
  14. ↑ Kahlberg, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 666.
  15. ↑ a b Historia Elbląga w datach do 1945 roku, Niezbędnik, Elbląg.net
  16. ↑ s/s PREUSSEN - Wojenne losy statku pływającego później pod polską banderą -. [w:] s/s Preussen [on-line]. [dostęp 2021-04-09].
  17. ↑ „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 187.
  18. ↑ Uchwała Nr 15/III/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 5 października 1954 roku w sprawie podziału na nowe gromady powiatu elbląskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 22 listopada 1954 roku w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 5 października 1954 roku , dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 16, Poz. 91).
  19. ↑ M.P. z 1958 r. nr 97, poz. 533
  20. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1972 r. (Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 324).
  21. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 324.
  22. ↑ Uchwała Nr XVIII/108/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 4 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie gdańskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 15 grudnia 1972 r., Nr 20, Poz. 195).
  23. ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 2, poz. 8.
  24. ↑ Mapa Polski 1:1000 000. mapywig.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-15)].. Warszawa: Wojskowy Instytut Geograficzny, Sztab Generalny, 1945.
  25. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 lipca 1947 roku (M.P. z 1947 r. nr 111, poz. 719, s. 6).
  26. ↑ Arkusz 1682 Kahlberg-Liep. W: Topografische Karten (Meßtischblätter) 1:25 000. OKH/GStdH; Reichsamt für Landesaufnahme, 1944.
  27. ↑ Zarządzenie nr 254 Prezesa Rady Ministrów z dnia 6 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazwy i pisowni niektórych miejscowości (M.P. z 1958 r. nr 97, poz. 533).
  28. ↑ Źródło: „Nazwy Miast Pomorza Gdańskiego” wyd. Uniwersytetu Gdańskiego – 1999 ISBN 83-7017-860-X, „Mierzeja Wiślana od XIII do połowy XV wieku (1454)” – 1995 Gdańsk – W. Długokęcki.
  29. ↑ Uchwała Nr XII/140/12 Rady Miejskiej w Krynicy Morskiej z dnia 23 maja 2012 r. (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z 2012 r. poz. 2173).
  30. ↑ Nabrzeże jachtowo-pasażerskie w Krynicy Morskiej – locja dla żeglarzy Piotra Saleckiego.
  31. ↑ Nabrzeże rybacko-jachtowe w Krynicy Morskiej – locja dla żeglarzy Piotra Saleckiego.
  32. ↑ Zarządzenie Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni Nr 2 z dnia 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia granicy lądowej dla morskiej przystani w Krynicy Morskiej (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego 2012 r. poz. 1378).
  33. ↑ Zarządzenie Nr 5 Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni z dnia 14 grudnia 2010 r. ws. określenia granicy lądowej dla przystani morskiej „Leśniczówka” w Krynicy Morskiej (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z 2011 r., Nr 13, poz. 350).
  34. ↑ Zarządzenie Nr 8 Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni z dnia 23 maja 2006 r. ws. określenia granicy lądowej (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z 2006 r. Nr 62, poz. 1276).
  35. ↑ Zarządzenie Nr 56/10 Wojewody Pomorskiego z dnia 4 marca 2010 r. (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z 2010 r. Nr 35, poz. 594).
  36. ↑ Wybory Burmistrza – głosowanie ponowne – Krynica Morska. 2002. Państwowa Komisja Wyborcza.
  37. ↑ Obwieszczenie Komisarza Wyborczego w Gdańsku z dnia 6 grudnia 2010 r. (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z 2010 r. Nr 157, poz. 3150).
  38. ↑ Wybory Burmistrza – głosowanie ponowne – Krynica Morska. 2006. Państwowa Komisja Wyborcza.
  39. ↑ Wybory samorządowe 2014, Miasto Krynica Morska. [dostęp 2015-01-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-29)]. (pol.).
  40. ↑ Kazimierz Kulecki wybrany na tymczasowego burmistrza Krynicy Morskiej. elblag.wyborcza.pl, 13 czerwca 2022. [dostęp 2022-07-29].
  41. ↑ Adam Ostrowski został nowym burmistrzem Krynicy Morskiej. portalsamorzadowy.pl, 25 lipca 2022. [dostęp 2022-07-29].
  42. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
  43. ↑ Curulis: Raport – Podsumowanie kadencji 2010-2014. [dostęp 2015-08-10].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]


Miasta województwa pomorskiego
Miasta na prawach powiatu
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Części miasta Krynica Morska

Gmina Krynica Morska

Powiat nowodworski
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Powiat elbląski (1945–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie
(1945–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Krynica_Morska&oldid=73582758”