French
DeutschKrzyżówka (Góry Opawskie) – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | Góry Opawskie |
| Wysokość | 427 m n.p.m. |
Położenie na mapie Sudetów  | |
 50°17′20,8432″N 17°26′03,4220″E/50,289123 17,434284 | |
Krzyżówka lub Krzyżowa – szczyt o wysokości 427 m n.p.m. w Polsce, w Górach Opawskich w Sudetach Wschodnich[1]. Należy do Korony Parku Krajobrazowego Góry Opawskie[2].
Nazwa szczytu[edytuj | edytuj kod]
W przeszłości wzniesienie nosiło nazwę niem. Kreuzberg (polska nazwa jest dokładnym tłumaczeniem niemieckiej). Nazwa pochodzi od dębowego krzyża, który kiedyś stał na wzniesieniu, w miejscu, w którym w XVII wieku stała szubienica. W maju 1992 roku pochodzący z Jarnołtówka Niemcy postawili nowy krzyż.
Położenie i elementy geologii[edytuj | edytuj kod]
Znajduje się na obszarze Parku Krajobrazowego Gór Opawskich w części NW Gór Opawskich (na ich krawędzi północnej), około 0,8 km w kierunku NE od centrum miejscowości Jarnołtówek.
Jest kopulastym wzniesieniem zachodniej części niewielkiego masywu Olszaka, który leży na północ od masywu Biskupiej Kopy (ciągnącego się z zachodu na wschód). Pod względem wysokości jest ono drugim po Olszaku (453 m) wzniesieniem w tym masywie, położonym po jego wschodniej stronie. Wzniesienia te oddziela rozległe, płytko wcięte siodło. Razem stanowią północne zamknięcie przełomowej doliny Złotego Potoku. Wzniesienie charakteryzuje się zróżnicowaną rzeźbą i ukształtowaniem oraz stromym południowym zboczem, opadającym do doliny Złotego Potoku.
Na stromym odcinku południowego zbocza (powyżej przełomu Złotego Potoku), zwanym „Słonecznym Stokiem”, rozciąga się równoleżnikowo niewielki skalisty grzbiecik ze sterczącymi skałami, nazwany „Karolinkami”. Wzniesienie jest zbudowane ze skał osadowych pochodzenia morskiego, głównie z piaskowców, mułowców z otoczakami oraz łupków fyllitowych[3] (na północnym stoku góry mieści się kopalnia fyllitów „Dewon”). Zbocza wzniesienia pokrywa niewielka warstwa młodszych osadów z okresu zlodowaceń plejstoceńskich.
Ze wzniesienia roztacza się widok na masyw Biskupiej Kopy, Karliki, Zamkową Górę oraz na przełomową dolinę Złotego Potoku z Jarnołtówkiem (położonym u południowo-zachodniego podnóża wzniesienia) i Pokrzywną.
Położenie i kształt wzniesienia czynią je rozpoznawalnym w terenie.
Charakterystyczne elementy ekosystemu[edytuj | edytuj kod]
Południowa powierzchnia wzniesienia – łącznie z partią szczytową – jest porośnięta lasem regla dolnego, ze znaczną domieszką drzew liściastych, wśród których występują wielkie głazy. Południowe zbocze zajmują górskie łąki, pola uprawne oraz nieużytki, które zarastają krzakami.
Na wzniesieniu, w okolicy skał „Karolinki”, występuje widłoząb zielony ( Dicranum viride), który porasta pnie drzew, głównie buków[4].
Na zalesionych zboczach występuje okratek australijski – niezwykły grzyb z wyglądu przypominający ośmiornicę, który przywędrował do Europy z bawełną sprowadzaną z Australii i Nowej Zelandii.
W Górach Opawskich stwierdzono występowanie rzadkiego gatunku motyli Alabonia staintoniella i Zanclognatha zelleralis. Jest to pierwszy udokumentowany przypadek ich występowania w Polsce. W celu ochrony siedlisk i populacji tych owadów w obrębie wzniesienia (na stoku północnym) utworzono w roku 2012 Rezerwat przyrody Olszak.
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Poniżej szczytu południowym zboczem prowadzi niebieski szlak turystyczny.
Pokrzywna - Olszak (453 m n.p.m.) - skały Karolinki - Jarnołtówek - Gwarkowa Perć - Pokrzywna
Nieistniejące obiekty sportowe[edytuj | edytuj kod]
W okresie międzywojennym zbocza Krzyżówki służyły miłośnikom lotnictwa i sportów zimowych. Na zachód od szczytu znajdowało się niewielkie lotnisko z wyciągarką szybowców, na którym istniała szkółka lotnicza, zaliczana do najważniejszych na Śląsku. Lotnisko było dużą atrakcją Jarnołtówka – ściągało w Góry Opawskie rzesze ludzi[5]. Do doliny Złotego Potoku prowadził tor saneczkowy. Nie zachowały się ślady po tych obiektach[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mapa turystyczna okolicy Krzyżówki. [w:] Vlastni body [on-line]. www.mapy.cz. [dostęp 2014-10-01].
- ↑ Dawid Przyszlak, Zdobądź Koronę Parku Krajobrazowego Góry Opawskie! [online], Prudnik24, 25 maja 2021 [dostęp 2022-08-08] (pol.).
- ↑ Góry Opawskie. goryopawskie.bnx.pl. [dostęp 2014-10-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-05)]. (pol.).
- ↑ Wyniki monitoringu roślin 2009 2011 : dicranum virid. [w:] Monitoring gatunków roślin. Przewodnik metodyczny [on-line]. www.gios.gov.pl/siedliska. [dostęp 2014-10-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)].
- ↑ a b Krzyżówka 427 m. naszesudety.pl, 19 września 2006. [dostęp 2016-04-27].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Góry Opawskie. Zlatohorská vrchovina., mapa turystyczna, skala 1:40 000. Wyd. IV. Wrocław: Studio PLAN, 2012. ISBN 978-83-61829-94-2.
- W. Brygier: Przewodnik, Góry Opawskie, Zlatohorska vrchovina. Wrocław: Studio PLAN, 2007. ISBN 83-60180-53-9.
- red.M. Staffa: Słownik Geografii Turystycznej Sudetów t.18, Góry Opawskie. Wrocław: I-BIS, 2008. ISBN 978-83-85773-98-6.str.123-131