Latynizm – Wikipedia, wolna encyklopedia

Latynizm (od łac. latinus „łaciński”[1]) – zapożyczenie z łaciny, zwykle w postaci wyrazu, frazy lub konstrukcji składniowej[1][2], rzadziej innego elementu (np. przyrostków typu -acja, -tor)[2].

W językach współczesnych latynizmy i pseudolatynizmy (czyli wyrazy tworzone obecnie z wykorzystaniem morfemów łacińskich) są bardzo liczne i cechują się dużą produktywnością w międzynarodowej terminologii naukowej i technicznej[2].

Latynizmy w języku polskim[edytuj | edytuj kod]

Najwcześniejsze latynizmy polskie odnosiły się do terminologii kościelnej. Zapożyczenia spoza tego obszaru pojawiają się dopiero w XIV i XV wieku i są to przede wszystkim określenia lekarskie i botaniczne (np. kryształ, migdały), jak również związane ze szkołą i pracą umysłową (np. atrament, rejestr)[2].

W XV i XVI wieku pojawiają się latynizmy z zakresu ustroju państwowego (np. akt), sądownictwa (np. apelacja), architektury (np. kolumna)[2]. Liczne nowe zapożyczenia tego typu – zarówno wyrazowe, jak i składniowe – zaobserwować można w XVII i XVIII wieku, co ma związek z rozpowszechnieniem się nauki szkolnej wśród młodzieży szlacheckiej[2]. Mimo późniejszych prób usuwania latynizmów z języka polskiego ich liczbę ocenia się na wiele setek[2].

Przykładowe latynizmy występujące we współczesnym języku polskim[1]:

  • wyrazy: akcja, edukacja, mandat
  • frazy: (warunek) sine qua non
  • konstrukcje składniowe: wydaje się odgrywać ważną rolę (zamiast: wydaje się, że odgrywa ważną rolę), pod wpływem łacińskiej konstrukcji nominativus cum infinitivo.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Polański 1999 ↓, s. 329–330.
  2. a b c d e f g Pisarek i Reczek 1991 ↓, s. 179.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]