French
DeutschLina Morgenstern – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | polityk, pisarka, pacyfistka |
Lina Morgenstern (ur. 25 listopada 1830 we Wrocławiu, zm. 16 grudnia 1909 w Berlinie) – niemiecka polityk, pisarka, działaczka pacyfistyczna.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się w rodzinie żydowskiej, aktywnej społecznie. W 1854 poślubiła Theodora Morgensterna[1], z którym przeniosła się do Berlina. Miała piątkę dzieci: trzy córki (Clarę, Olgę i Martę) i dwóch synów (Michaela i Alfreda).
Działalność rozpoczęła już w młodości od pisania artykułów na temat edukacji i opieki nad dziećmi. W 1848 założyła Pfennigvereins zur Unterstützung armer Schulkinder (stowarzyszenie wspierające uczniów z ubogich rodzin)[2][3]. W 1859 wraz z Adolfem Lette stworzyła stowarzyszenie Berliner Frauen-Verein zur Beförderung der Fröbel’schen Kindergärten (starało się ono o założenie przedszkoli w Berlinie jako formę edukacji dzieci zaproponowaną przez Friedricha Fröbela). W latach 1862–1866 była przewodniczącą tego stowarzyszenia; w tym czasie w Berlinie założono osiem przedszkoli oraz centrum doszkalania nauczycieli przedszkolnych[4].
Podczas wojny prusko-austriackiej w 1866 założyła pierwszą w Berlinie Volksküche („publiczna kuchnia”, która oferowała bardzo tanie posiłki dla biednych)[5]. W 1868 z jej inicjatywy powstała szkoła żeńska – Akademie zur Fortbildung junger Damen[2].
Lina Morgenstern w 1874 zaczęła wydawać czasopismo dla kobiet Deutsche Hausfrauenzeitschrift, które było wydawane przez 30 lat. Jej publikacje przeważnie dotyczyły pozycji niemieckich kobiet oraz edukacji dzieci[6].
W 1882 r. wspólnie z Gertrude Guillaume-Schack powołała do życia schronisko dla dziewcząt przybywających do Berlina w celu podjęcia pracy w charakterze służącej. Schronisko znajdujące się na stacji kolejowej Börse oferowało młodym kobietom bezpieczne miejsce pierwszego zakwaterowania[7].
W 1896 była organizatorką Internationaler Kongress für Frauenwerke und Frauenbestrebungen w Berlinie a w 1897 podjęła ścisłą współpracę z Deutsche Friedensgesellschaft (Niemieckie Stowarzyszenie Pokojowe)[2].
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Das Bienenkätchen (Wrocław, 1859)
- Das Paradies der Kindheit durch Spiel, Gesang und Beschäftigung (Lipsk, 1861)
- Der Kindergarten und die Schule und in welcher Weise ist die organische Verbindung zwischen beiden herzustellen? (Lipsk, 1874)
- Ernährungslehre (1880)
- Die Frauen des 19. Jahrhunderts (1888–91)
- Der häusliche Beruf (1890)
- Frauenarbeit in Deutschland. Rozdział 1: Geschichte der deutschen Frauenbewegung und Statistik der Frauenarbeit auf allen ihr zugänglichen Gebieten; Rozdział 2: Adreßbuch und Statistik der Frauenvereine in Deutschland. Verlag der „Dt. Hausfrauen-Zeitung”. (Berlin, 1893)
- Illustriertes Universal-Kochbuch für Gesunde und Kranke (Berlin, 1905)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Hans-Henning Zabel, Neue Deutsche Biographie, Band 18 [online], 1997 [dostęp 2019-03-16].
- ↑ a b c Morgenstern Lina, Wirtualny Sztetl, Muzeum Historii Żydów Polskich „Polin” [dostęp 2019-03-16].
- ↑ Miroslawa Lenarcik, A Community in Transition: Jewish Welfare in Breslau-Wrocław, Verlag Barbara Budrich, 2010, s. 98, ISBN 978-3-86649-715-3 (ang.).
- ↑ Leo Winz, Ost und West Illustrierye Monatsschrift fur modernes Judentum, sammlungen.ub.uni-frankfurt.de, 1906 [dostęp 2019-03-16] (niem.).
- ↑ Lina Morgenstern, Die Berliner Volksküchen: Organisationsplan und cultur-historische, statistische Darstellung nebst Status, Verwaltungs- und Kassenberichten und 37 Kochrecepten, wyd. 3, Loewenstein, 1870 (niem.).
- ↑ Klaus-Dieter Alicke, Lexikon der jüdischen Gemeinden im deutschen Sprachraum, 2008, ISBN 978-3579080352.
- ↑ Gertrud Gräfin von Schack, - Reisende zwischen den Welten [online], www.sausenberg.eu [dostęp 2024-03-17].