French
DeutschLista światowego dziedzictwa UNESCO w Szwecji – Wikipedia, wolna encyklopedia
Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Szwecji – lista miejsc w Szwecji wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972[1] i ratyfikowanej przez Szwecję 22 stycznia 1985 roku[2].
Obecnie (stan w 2019 roku) na liście znajduje się 15 obiektów: 13 dziedzictwa kulturowego, 1 o charakterze przyrodniczym i 1 o charakterze kulturowo–przyrodniczym[2].
Na szwedzkiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Szwecja zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa – znajduje się 1 propozycja (stan w roku 2019)[2].
Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO[edytuj | edytuj kod]
Poniższa tabela przedstawia szwedzkie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:
- nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
- obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście wraz z jej angielskim oryginałem[2];
- położenie – miasto, region; współrzędne geograficzne;
- typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[3]:
- kulturowe (K),
- przyrodnicze (P),
- kulturowo–przyrodnicze (K,P).
- rok wpisu – roku wpisu na listę i rozszerzenia wpisu;
- opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Wpisy transgraniczne
| Nr ref. | Obiekt | Zdjęcie | Położenie | Typ | Rok | Opis |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 559 | Rezydencja królewska w Drottningholm Royal Domain of Drottningholm |  | Sztokholm 59°19′18,2″N 17°53′13,0″E/59,321728 17,886933 | K (iv) | 1991 | Rezydencja królewska na wyspie Lovön na jeziorze Melar na przedmieściach Sztokholmu. Obejmuje pałac w stylu renesansowym z końca XVII wieku, otoczony barokowym ogrodem, XVIII-wieczny gmach teatru i pawilon chiński. Kompleks zainspirowany był architekturą Wersalu[4]. |
| 555 | Osady Wikingów w Birka i Hovgärden Birka and Hovgården | K (iii)(iv) | 1993 | Dwa stanowiska archeologiczne na wyspach jeziora Melar, Birka i Hovgärden, z pozostałościami osad Wikingów z IX–X w.[5] | ||
| Birka |  | Sztokholm 59°20′11,5″N 17°32′43,9″E/59,336528 17,545528 | ||||
| Hovgården |  | Sztokholm 59°21′41,3″N 17°31′54,2″E/59,361481 17,531733 | ||||
| 556 | Odlewnia żelaza w Engelsberg Engelsberg Ironworks |  | Västmanland 59°58′00″N 16°00′30″E/59,966667 16,008333 | K (iv) | 1993 | Najlepiej zachowana odlewnia żelaza z okresu dominacji Szwecji w produkcji wysokiej jakości żelaza w XVII–XVIII w.[6] |
| 557 | Rysunki naskalne w Tanum Rock Carvings in Tanum |  | Tanumshede Västra Götaland 58°42′04″N 11°20′28″E/58,701111 11,341111 | K (i)(iii)(iv) | 1994 | Zespół licznych petroglifów datowanych na epokę brązu z przedstawieniami m.in. postaci ludzkich, zwierząt, broni, statków, prezentujących wysoki poziom artystyczny[7]. |
| 558 | Cmentarz leśny w Skogskyrkogrden Skogskyrkogården |  | Sztokholm 59°16′32,0″N 18°05′58,0″E/59,275556 18,099444 | K (ii)(iv) | 1994 | Cmentarz w Sztokholmie powstały w latach 1917–1920 według projektu Gunnara Asplunda (1885–1940) i Sigurda Lewerentza (1885–1975) w miejscu dawnego żwirowiska porośniętego sosnami[8]. |
| 731 | Hanzeatyckie miasto Visby Hanseatic Town of Visby |  | Gotland 57°38′20″N 18°17′40″E/57,638889 18,294444 | K (iv)(v) | 1995 | Główny ośrodek handlowy Hanzy na Bałtyku, najlepiej zachowane miasto warowne i handlowe w Europie Północnej[9]. |
| 762 | Miasto-kościół Gammelstad w Lulei Church Town of Gammelstad, Luleå |  | Norrbotten 65°38′44,4″N 22°01′39,1″E/65,645667 22,027528 | K (ii)(iv)(v) | 1996 | Miasto nad Zatoką Botnicką, najlepiej zachowany przykład „miasta-kościoła” z 424 drewnianymi domami skupionymi wokół kamiennego kościoła z początku XV w. Miasto zamieszkiwane było jedynie na czas sprawowania kultu oraz świąt religijnych przez wiernych z otaczających wiosek, którym odległość oraz trudne warunki naturalne nie pozwalały na szybki powrót do domu[10]. |
| 774 | Kraina Laponii Laponian Area |  | Norrbotten 67°20′00″N 17°35′00″E/67,333333 17,583333 | K,P (iii)(v)(vii)(viii)(ix) | 1996 | Podbiegunowy region na północy Szwecji zamieszkały przez Lapończyków, gdzie nadal obowiązuje tradycyjny tryb życia oparty na sezonowym wypasie zwierząt – reniferów[11]. |
| 871 | Port morski w Karlskronie Naval Port of Karlskrona |  | Blekinge 56°11′00″N 15°39′00″E/56,183333 15,650000 | K (ii)(iv) | 1998 | Karlskrona – doskonale zachowany przykład europejskiego założenia miasta portowego z końca XVII w.[12] |
| 968 | Krajobraz rolniczy południowej Olandii Agricultural Landscape of Southern Öland |  | Olandia Kalmar 56°28′00″N 16°33′00″E/56,466667 16,550000 | K (iv)(v) | 2000 | Obszar wapiennego płaskowyżu w południowej częścią Olandii na Morzu Bałtyckim, zamieszkały nieprzerwanie od 5 tys. lat, gdzie mieszkańcy dostosowali swój tryb życia do wymogów fizycznych wyspy, tworząc unikalny krajobraz rolniczy[13]. |
| 898 | Pobrzeże Zachodniobotnickie wraz z archipelagiem Kvarken High Coast / Kvarken Archipelago | P (viii) | 2000 2006 | Obszar Pobrzeża Zachodniobotnickiego i archipelagu Kvarken obejmuje pobrzeże Zatoki Botnickiej i 5600 wysp i wysepek na Morzu Bałtyckim ukształtowanych przez topniejącą pokrywę lodowcową ok. 10–24 tys. lat temu[14]. Wpis wraz z Finlandią[14]. | ||
| Pobrzeże Zachodniobotnickie |  | Västernorrland 63°00′00″N 18°30′00″E/63,000000 18,500000 | ||||
| Kvarken Północny |  | Västernorrland 63°18′00″N 21°18′00″E/63,300000 21,300000 | ||||
| 1027 | Strefa górnicza Wielkiej Góry Rudy Miedzianej w Falun Mining Area of the Great Copper Mountain in Falun |  | Dalarna 60°35′56″N 15°36′44″E/60,598889 15,612222 | K (ii)(iii)(v) | 2001 | Kopalnia miedzi w Falun, znana jako Wielki Szyb w Falun, stanowi świadectwo świetności jednego z najważniejszych dawnych regionów górniczych na świecie[15]. |
| 1134 | Radiostacja Varberg Grimeton Radio Station, Varberg |  | Halland 57°06′50,1″N 12°24′15,2″E/57,113917 12,404222 | K (ii)(iv) | 2004 | Radiostacja Varberg, wzniesiona w latach 1922–1924, składa się ze stacji przekaźnikowej oraz zespołu sześciu anten umieszczonych na stalowych wieżach o wysokości 127 m[16]. Jest doskonale zachowanym świadectwem pierwszej transatlantyckiej komunikacji bezprzewodowej[16]. |
| 1187 | Południk Struvego Struve Geodetic Arc | Tynnyrilaki 68°15′18″N 22°58′59″E/68,255000 22,983056 Jupukka 67°16′36″N 23°14′35″E/67,276667 23,243056 Pullinki 66°38′47″N 23°46′55″E/66,646389 23,781944 Perävaara 66°01′05″N 23°55′21″E/66,018056 23,922500 | K (ii)(iv)(vi) | 2005 | Sieć triangulacyjnych punktów pomiarowych, ciągnąca się od Fuglenes na przedmieściach Hammerfest na Przylądku Północnym przez 2820 km i dziesięć krajów[17]. Wpis transgraniczny z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Norwegią, Mołdawią, Rosją i Ukrainą[17]. | |
| 1282 | Zdobione domy w Hälsingland Decorated Farmhouses of Hälsingland |  | Gävleborg 61°42′26″N 16°11′45″E/61,707222 16,195833 | K (v) | 2012 | Siedem drewnianych domów z wykwintnie zdobionymi zabudowaniami[18]. Wnętrza zdobią malowidła stanowiące połączenie lokalnej sztuki ludowej ze stylami preferowanymi przez ówczesne ziemiaństwo – barokiem i rokoko[18]. |
Obiekty na szwedzkiej Liście Informacyjnej UNESCO[edytuj | edytuj kod]
Poniższa tabela przedstawia obiekty na szwedzkiej liście informacyjnej UNESCO:
- nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
- obiekt – polskie nazwa obiektu wraz z jej angielskim oryginałem na szwedzkiej liście informacyjnej[2];
- położenie – miasto, region; współrzędne geograficzne;
- typ – klasyfikacja według zgłoszenia[3]:
- kulturowe (K),
- przyrodnicze (P),
- kulturowo–przyrodnicze (K,P).
- rok wpisu – rok wpisu na listę informacyjną;
- opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Wpisy transgraniczne
| Nr ref. | Obiekt | Zdjęcie | Położenie | Typ | Rok | Opis |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 5491 | Powstanie systematycznej biologii The Rise of Systematic Biology | K (vi) | 2009 | W 2009 roku Szwecja zgłosiła propozycję wpisu trzynastu obiektów związanych z początkami systematycznej biologii na terenie ośmiu państw. Na terenie Szwecji wpis obejmuje 6 obiektów[19]. | ||
| Råshult |  | Kronoberg 56°36′57″N 14°12′00″E/56,615833 14,200000 | ||||
| Ogród Linneusza i Muzeum Linneusza |  | Uppsala Uppsala 59°51′44″N 17°38′02″E/59,862222 17,633889 | ||||
| Herbationes Upsalienses, Rezerwat Hågadalen-Nåsten |  | Uppsala 59°49′07″N 17°34′25″E/59,818611 17,573611 | ||||
| Herbationes Upsalienses, Rezerwat Fäbodmossens | Uppsala 59°56′35″N 17°19′18″E/59,943056 17,321667 | |||||
| Herbationes Upsalienses, Rezerwat Årike Fyris |  | Uppsala 59°49′14″N 17°40′15″E/59,820556 17,670833 | ||||
| Linnés Hammarby |  | Uppsala 59°49′02″N 17°46′36″E/59,817222 17,776667 |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ UNESCO: Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ a b c d e UNESCO: Sweden. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: The Criteria for Selection. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Royal Domain of Drottningholm. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Birka and Hovgården. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Engelsberg Ironworks. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Rock Carvings in Tanum. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Skogskyrkogården. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Hanseatic Town of Visby. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Church Town of Gammelstad, Luleå. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Laponian Area. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Naval Port of Karlskrona. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Agricultural Landscape of Southern Öland. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: High Coast / Kvarken Archipelago. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Mining Area of the Great Copper Mountain in Falun. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Grimeton Radio Station, Varberg. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Struve Geodetic Arc. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Decorated Farmhouses of Hälsingland. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).
- ↑ UNESCO: The Rise of Systematic Biology. [dostęp 2019-02-05]. (ang.).