M142 HIMARS – Wikipedia, wolna encyklopedia

M142 HIMARS
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 Stany Zjednoczone

Producent

Lockheed Martin

Typ pojazdu

wyrzutnia rakiet

Trakcja

kołowa

Załoga

3

Historia
Prototypy

1999

Produkcja

2003–

Dane techniczne
Długość

7,0 m

Szerokość

2,4 m

Wysokość

3,2 m

Masa

16 250 kg

Osiągi
Prędkość

95 km/h

Zasięg pojazdu

480 km

Dane operacyjne
Uzbrojenie
6 × 227 mm GMLRS(inne języki) o zasięgu 15–84 km lub 1 × MGM-140 ATACMS o zasięgu 70–300 km
Multimedia w Wikimedia Commons
M142 w wersji nieopancerzonej opuszczający ładownię samolotu Lockheed C-130 Hercules
Wystrzał z systemu M142 HIMARS
Wyrzutnia M142 oraz zasobnik z pociskami jako eksponat w muzeum White Sands Missile Range Museum

M142 High Mobility Artillery Rocket System, w skrócie HIMARS – system artylerii rakietowej wysokiej mobilności, lekka wieloprowadnicowa wyrzutnia rakiet zamontowana na podwoziu opancerzonej ciężarówki Oshkosh M1140. Wyrzutnia rakiet produkcji Lockheed Martin, opracowana pod koniec lat 90. XX wieku dla armii Stanów Zjednoczonych.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Głównym powodem rozpoczęcia prac była chęć stworzenia tańszego oraz lżejszego odpowiednika systemu M270 MLRS, który dałoby się transportować na pokładach samolotów transportowych Lockheed C-130 Hercules. Podwozie kołowe ciężarówki było tańsze w eksploatacji od gąsienicowego nośnika M993, na jakim oparto system M270. Zadecydowano się na użycie kołowego nośnika z rodziny ciężarówek FMTV(inne języki). Ostatecznie prace nad systemem M142 ruszyły w ramach programu Rapid Force Projection Initiative (RFPI) w 1996 roku. W 1999 roku zaprezentowano ostateczny prototyp, który oznaczono jako XM142. W październiku 2000 roku rozpoczęto testy ogniowe systemu, które zakończyły się powodzeniem. Wystrzelono wówczas 18 rakiet ER-MLRS. Wszystkie testy zakończyły się w 2002 roku. Systemy kierowania ogniem, elektronika i urządzenia łączności zestawu HIMARS są wymienne takie same jak w wyrzutniach M270. Proces szkolenia załogi przebiega w taki sam sposób[1][2].

W 2003 roku Lockheed Martin otrzymał pierwszy kontrakt na dostawę 89 wyrzutni dla United States Army oraz 4 dla Marine Corps. W 2005 roku zestawy HIMARS zostały wysłane do Iraku[3].

Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]

Nośnik i wyposażenie[edytuj | edytuj kod]

Początkowo wyrzutnia systemu HIMARS została osadzona na nieopancerzonej ciężarówce FMTV w układzie napędowym 6×6, jednak z późniejszymi seriami produkcyjnymi zestaw osadzono na opancerzonej ciężarówce Oshkosh M1140 także w układzie 6×6. Wersja nieopancerzona napędzana była przez silnik wysokoprężny Caterpillar C7 o mocy 290 KM, który sprzężony był z automatyczną skrzynią biegów Allison 3700SP z siedmioma przełożeniami. Początkowy wariant miał długość 5,04 m, szerokość 2,16 m oraz wysokość 2,25 m. Zestaw ważył 10,88 ton. Jego prędkość maksymalna to 85 km/h po drogach, zaś zasięg wynosił 480 km. Z późniejszymi seriami produkcyjnymi nośnik oparty na ciężarówce FMTV został zastąpiony nowszą i opancerzoną ciężarówką Oshkosh M1140. Nowy nośnik ma długość 7,0 m, szerokość 2,4 m oraz wysokość 3,2 m. Zestaw waży 16 250 kg. Jego prędkość maksymalna to 95 km/h. M142 może być transportowany w ładowni samolotu transportowego C-130 Hercules[4][5].

Załoga składa się z 3 żołnierzy – kierowcy, operatora uzbrojenia i dowódcy. Nowa kabina jest całkowicie zamknięta i opancerzona. Zapewnia ochronę przed ostrzałem z broni ręcznej i odłamkami pocisków artyleryjskich. Wyposażenie elektroniczne oraz system kierowania ogniem jest taki sam jak w przypadku wyrzutni M270. Wyrzutnia jest taka sama jak w wozie M270, jednak zabiera ona o połowę mniejszą liczbę pocisków – maksymalnie do 6 sztuk[6][5].

Uzbrojenie[edytuj | edytuj kod]

M142 HIMARS przewozi pojedynczą wyrzutnię tożsamą z systemem M270 MLRS, jednak wyrzutnia ta jest o połowę mniejsza. Zestaw może używać standardowych niekierowanych pocisków typu MLRS o kalibrze 227 mm, ale także amunicję kierowaną systemu GMLRS o zasięgu od 15 do ponad 70 km. Dodatkowo wyrzutnia obsługiwać może rodzinę pocisków kierowanych MGM-140 ATACMS, które dysponują zasięgiem od 25 do 300 km (zależnie od wersji). M142 jest w stanie używać pocisków rakietowych z subamunicją kasetową[7][6].

Służba[edytuj | edytuj kod]

Stany Zjednoczone[edytuj | edytuj kod]

W styczniu 2000 roku Lockheed Martin otrzymał kontrakt na rozwój i wyprodukowane sześciu przedseryjnych wyrzutni HIMARS. Kolejne dwie wyrzutnie HIMARS zostały zamówione w ramach dwuletniego programu testów dla US Marine Corps. US Army i US Marine Corps podpisały w marcu 2003 roku kontrakt na produkcję niskoseryjną 89 wyrzutni dla armii i czterech dla USMC. W styczniu 2004 roku zawarto drugi kontrakt na 25 wyrzutni dla armii i jedną dla USMC. Trzecia umowa na mocy której zakupiono 37 wyrzutni dla armii i jednej dla USMC, została podpisana w styczniu 2005 roku. Planowane było zamówienie łącznie 900 wyrzutni. M142 HIMARS wszedł do służby w Armii Stanów Zjednoczonych w czerwcu 2005 roku w 27. Dywizjonie Artylerii Polowej 18. Korpusu Powietrznodesantowego z Fort Bragg w Północnej Karolinie. Pierwszy kontrakt na produkcję seryjną zawarto w grudniu 2005 roku[5][8].

Amunicja rakietowa systemu HIMARS (Afganistan, 2009)

W lutym 2010 r. Międzynarodowe Siły Wsparcia Bezpieczeństwa (ISAF) w Afganistanie wskazały w komunikacie prasowym, że najprawdopodobniej dwie rakiety wystrzelone z wyrzutni rakiet HIMARS w dystrykcie Nad Ali spadły 300 metrów przed zamierzonym celem, zabijając 12 cywilów. Z powodu incydentu ISAF zawiesił użycie HIMARS do czasu zakończenia analizy incydentu[9]. Raporty wskazywał, że śmierć cywilów była spowodowana użyciem ich przez talibów jako ludzkich tarcz[10]. Raport New York Times’a z października 2010 r. przypisuje artylerii HIMARS kluczowy wkład w ofensywę koalicji w Kandaharze[11]. Rakiety systemu HIMARS miały ostrzeliwać kryjówki dowódców Talibanu, zmuszając wielu z nich do ucieczki[11].

Wyrzutnia HIMARS w wariancie opancerzonym, w bazie lotniczej Bagram, w Afganistanie (2014)

W listopadzie 2015 r. Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych rozmieściły wyrzutnie w prowincji Al-Anbar w Iraku[12]. Amerykanie mieli wystrzelić w okresie od początku lata do listopada co najmniej 400 rakiet na cele Państwa Islamskiego[12]. Systemy HIMARS zostały wówczas rozstawione w bazie lotniczej Al Asad oraz Al-Taqaddum(inne języki)[12]. W marcu następnego roku systemy HIMARS armii amerykańskiej po raz pierwszy wystrzeliły rakiety w kierunku Syrii z terytorium sąsiedniej Jordanii w celu wsparcia syryjskiej opozycji walczącej wówczas z ISIS[13].

W styczniu 2016 roku Lockheed Martin ogłosił, że HIMARS-y osiągnęły 1 milion godzin operacyjnych pod komendą US Army[14].

W kwietniu 2016 roku ogłoszono, że Stany Zjednoczone w ramach walki z terroryzmem rozmieszczą wyrzutnie HIMARS na granicy turecko-syryjskiej[15]. Na początku września ogólnoświatowe media i Departament Stanu USA poinformowały, że nowo rozmieszczone HIMARS-y zaatakował cele ISIS w Syrii[16]. W czerwcu 2017 r. system HIMARS został rozmieszczony w bazie At-Tanf w Syrii, aby wspomagać syryjską opozycję w walce przeciwko reżimowi al-Asada na tym obszarze[17][18].

24 maja 2018 r. w ataku rakiet wystrzelonych na miejscowość Musa Qala w afgańskiej prowincji Helmand zginęło 50 bojowników Talibanu[19][20]. Według raportów w ataku HIMARS-ów miało zginąć wielu wysoko postawionych przywódców afgańskich islamistów[19][20].

We wrześniu 2018 roku skoordynowane siły USA i Syryjskich Sił Demokratycznych(inne języki) stoczyły kampanię z bojownikami ISIS w muhafazie Dajr az-Zaur. W okresie walk pozycje islamistów były ostrzeliwane rakietami systemu HIMARS nawet 30 razy dziennie[21].

Polska[edytuj | edytuj kod]

W Polsce system HIMARS został wybrany w ramach programu nowoczesnej artylerii rakietowej Homar. Początkowo, od 2007 roku prowadzono na zlecenie wojska analizy dotyczące możliwości skonstruowania takiego systemu, określanego też jako MLRS-P, siłami polskiego przemysłu, z zastosowaniem jedynie niektórych rozwiązań zagranicznych[22]. W 2013 roku jednakże, z uwagi na brak własnych gotowych rozwiązań, zdecydowano o wyborze i dostosowaniu systemu zagranicznego, który miał być zabudowany na polskich podwoziach Jelcz P662D.35 i wykorzystywać polski system kierowania ogniem, a część pozostałych elementów miała być produkowana na licencji[23]. W 2014 roku, pod wpływem wojny w Donbasie, program Homar został uznany za jeden z priorytetowych dla Wojska Polskiego[23]. Oprócz oferty amerykańskiej Lockheed Martin – producenta HIMARS, rozpatrywano też izraelski system Lynx i turecki T-122/300[24]. Opracowaniem systemu zajmowało się konsorcjum zarządzane najpierw przez Hutę Stalowa Wola. Od lipca 2016 roku liderem programu w miejsce HSW została Polska Grupa Zbrojeniowa, która według ocen prasy fachowej nie była przygotowana do takiego zadania, zwłaszcza po zmianach personalnych w państwowym przemyśle zbrojeniowym wiążących się z objęciem rządów przez Zjednoczoną Prawicę i odsunięciem części fachowców[25][26]. W lipcu 2017 roku, podczas wizyty prezydenta USA Donalda Trumpa, ogłoszono o wyborze partnera amerykańskiego, co według komentatorów miało podłoże głównie polityczne, a nie merytoryczne[25]. Prace nad polonizacją systemu i stworzeniem wszystkich jego elementów jednak się opóźniały z różnych przyczyn, w tym zmian organizacyjnych i personalnych po stronie polskiej w ramach tworzenia państwowego holdingu zbrojeniowego oraz przedłużających się negocjacji z partnerem amerykańskim, niechętnym do transferu technologii[26]. Z uwagi na długi czas trwania prac i zmiany wymagań, zachodziła konieczność rozpoczynania prac od nowa, rosły również koszty[26]. Ostatecznie Ministerstwo Obrony Narodowej kierowane przez Mariusza Błaszczaka w lipcu 2018 roku ogłosiło o odrzuceniu oferty PGZ powstania systemu z udziałem polskiego przemysłu i zakupić gotowy moduł dywizjonowy w całości w USA[25]. 13 lutego 2019 roku podpisano umowę na zakup dywizjonowego modułu ogniowego HIMARS, w tym 20 wyrzutni (dwie przewidziano jako szkolne) i 300 pocisków, o wartości 414 mln USD[27]. Decyzja i sposób procedowania w tej sprawie krytykowane są w prasie fachowej jako prowadzące do zakupienia systemu opartego o nietypowe w Polsce podwozia i systemy kierowania ogniem oraz częściowo niekompatybilne systemy dowodzenia i łączności, a przy tym bez korzyści dla polskiego przemysłu i zdobywania przezeń nowych kompetencji[26][28].

Po inwazji Rosji na Ukrainę, 26 maja 2022 roku minister obrony Mariusz Błaszczak ogłosił podpisanie zapytania (Letter of Request) na zakup 500 wyrzutni dla około 80 baterii systemu, przy tym wyrzutnie te miałyby zostać w dużym stopniu spolonizowane[29]. Komentatorzy podkreślali wysoki koszt ewentualnego zakupu, obejmującego więcej wyrzutni, niż wyprodukowano do tej pory[29]. Z uwagi jednak między innymi na niemożność dostarczenia wyrzutni HIMARS w satysfakcjonującym terminie, w październiku 2022 roku rząd podpisał umowę ramową na zakup 288 południowokoreańskich wyrzutni podobnej klasy K239 Chunmu (dysponujących dwukrotnie większą jednostką ognia)[30]. Pierwsze pięć wyrzutni M142 Wojsko Polskie odebrało 15 maja 2023 roku[31].

Użytkownicy[edytuj | edytuj kod]

Operatorzy wyrzutni

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Maciejewski 2019a ↓, s. 34–35.
  2. ↑ M142 HIMARS [online], Military.com [dostęp 2022-04-25] (ang.).
  3. ↑ Maciejewski 2019a ↓, s. 34.
  4. ↑ High Mobility Artillery Rocket System (HIMARS) – M142 – USAASC [online] [dostęp 2022-04-25] (ang.).
  5. ↑ a b c HIMARS – High-Mobility Artillery Rocket System [online], Army Technology [dostęp 2022-04-25] (ang.).
  6. ↑ a b HIMARS M142 high mobility artillery rocket missile launcher system data [online], www.armyrecognition.com [dostęp 2022-04-25] (ang.).
  7. ↑ a b c d Maciejewski 2019b ↓, s. 43–44.
  8. ↑ M142 High Mobility Artillery Rocket System (HIMARS) [online], www.globalsecurity.org [dostęp 2022-04-25].
  9. ↑ ISAF Weapon Fails to Hit Intended Target, 12 Civilians Killed (27 października 2014).
  10. ↑ Artillery: It Wasn’t Me [online], www.strategypage.com [dostęp 2022-11-12].
  11. ↑ a b Carlotta Gall, Coalition Forces Routing Taliban in Key Afghan Region, „The New York Times”, 21 października 2010, ISSN 0362-4331 [dostęp 2022-11-12] (ang.).
  12. ↑ a b c The U.S. Army Hurls Hundreds of Rockets at Islamic State [online], War Is Boring, 25 listopada 2015 [dostęp 2022-11-12] (ang.).
  13. ↑ Andrew Tilghman, In a first, U.S. forces in Jordan have attacked ISIS in Syria [online], Military Times, 11 marca 2016 [dostęp 2022-11-12] (ang.).
  14. ↑ HIMARS High Mobility Artillery Rocket System achieves one million operational hours milestone 11401162 | January 2016 Global Defense Security news industry | Defense Security global news industry army 2016 | Archive News year [online], armyrecognition.com [dostęp 2022-11-12].
  15. ↑ Turkey says US to deploy rocket launcher – DW – 04/26/2016 [online], dw.com [dostęp 2022-11-12] (ang.).
  16. ↑ Reuters in Istanbul, US forces hit Isis targets in Syria with mobile rocket system, official says [online], the Guardian, 3 września 2016 [dostęp 2022-11-12] (ang.).
  17. ↑ US deploys HIMARS artillery near al-Tanf, previously used to strike ISIS in Syria from Turkey and Jordan [online], Map of Syrian Civil War - Syria news and incidents today - syria.liveuamap.com [dostęp 2022-11-12] (ang.).
  18. ↑ US rocket artillery deployed to southern Syria for first time [online], Middle East Eye [dostęp 2022-11-12] (ang.).
  19. ↑ a b Ryan Browne, Barbara Starr, US military says it killed dozens of Taliban leaders in Afghanistan | CNN Politics [online], CNN, 30 maja 2018 [dostęp 2022-11-12] (ang.).
  20. ↑ a b HIMARS Strike on High-Level Taliban Command and Control [online], Military.com, 30 maja 2018 [dostęp 2022-11-12] (ang.).
  21. ↑ The outcome of engagements in the battle to defeat terrorism [online] [dostęp 2022-11-12] (ang.).
  22. ↑ Kwasek i Bączyk 2019 ↓, s. 26–27.
  23. ↑ a b Kwasek i Bączyk 2019 ↓, s. 28–29.
  24. ↑ Kwasek i Bączyk 2019 ↓, s. 29, 32.
  25. ↑ a b c Likowski 2018 ↓, s. 4–6.
  26. ↑ a b c d e Kwasek i Bączyk 2019 ↓, s. 32–34.
  27. ↑ Tomasz Dmitruk. Modernizacja Techniczna Sił Zbrojnych RP w 2019 roku. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 3/2020, s. 19–20, marzec 2020. Warszawa: Magnum X. ISSN 1230-1655. 
  28. ↑ Likowski 2018 ↓, s. 6–8.
  29. ↑ a b Maciej Szopa, Błaszczak zapowiada bezprecedensowe wzmocnienie artylerii [online], Defence24 [dostęp 2022-05-26].
  30. ↑ Juliusz Sabak, Błaszczak: Chunmoo dla Żelaznej Dywizji w przyszłym roku [online], Defence24, 19 października 2022 [dostęp 2022-10-20].
  31. ↑ Łukasz Pacholski. Pierwsze wyrzutnie M142 HIMARS dostarczone do Polski. „Wojsko i Technika”. Nr 5/2023. IX (92), s. 20, maj 2023. Warszawa. ISSN 2450-1301. 
  32. ↑ a b c d e HIMARS dla Polski [online], www.milmag.pl [dostęp 2020-07-10] (pol.).
  33. ↑ ŁP. Pierwsze wyrzutnie HIMARS w Rumunii. „Wojsko i Technika”. Nr 3/2021. s. 6. ISSN 2450-1301. 
  34. ↑ Analitycy o przekazywanych Ukrainie wyrzutniach HIMARS i M270: są jak karabiny snajperskie z głowicą 100 kg [online], Polska Agencja Prasowa SA [dostęp 2022-06-27] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Tomasz Kwasek, Norbert Bączyk. Program Homar – dlaczego polski przemysł nie dostał nic?. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 6/2019, s. 31, czerwiec 2019. Warszawa: Magnum X. ISSN 1230-1655. 
  • Michał Likowski. Agonia Homara. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 08/2018, 2018. Agencja Lotnicza Altair. 
  • Adam Maciejewski. M270 i M142 HIMARS – zarys rozwoju cz.1. „Wojsko i Technika”. 4/2019, s. 30–35, 2019. ZBiAM. ISSN 2450-1301. 
  • Adam Maciejewski. M270 i M142 HIMARS – zarys rozwoju cz.2. „Wojsko i Technika”. 5/2019, s. 36–46, 2019. ZBiAM. ISSN 2450-1301. 

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Amerykańskie pojazdy wojskowe po 1945
Czołgi
Artyleria samobieżna
Artyleria rakietowa
Transportery opancerzone
Pojazdy przeciwlotnicze
Bojowe wozy piechoty
Inne pojazdy
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=M142_HIMARS&oldid=73305840”