Małgorzata Niezabitowska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Małgorzata Niezabitowska
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

25 listopada 1948
Warszawa

Rzecznik prasowy Rządu RP
Okres

od 15 września 1989[1]
do 7 stycznia 1991

Poprzednik

Zbysław Rykowski

Następca

Andrzej Zarębski

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino
Multimedia w Wikimedia Commons

Małgorzata Anna Niezabitowska (ur. 25 listopada 1948 w Warszawie)[2] – polska dziennikarka, autorka książek, scenariuszy i sztuki teatralnej, reporterka „Tygodnika Solidarność”, rzeczniczka prasowa rządu Tadeusza Mazowieckiego[1] (1989–1991).

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

Małgorzata Niezabitowska, córka Tadeusza i Barbary Kurcewicz, pochodzi ze starej rodziny ziemiańskiej herbu Lubicz[3] o długiej tradycji patriotycznej. Jej przodkowie, zarówno ze strony matki, jak i ojca, w Królestwie Polskim i Rzeczypospolitej Obojga Narodów pełnili funkcje cywilne i wojskowe, a w okresie zaborów brali udział w wojnach napoleońskich i powstaniach[4][5][6][7].

W XX wieku spośród najbliższych krewnych cioteczny dziadek Zbigniew Mysyrowicz służył w I Pułku Ułanów Legionów Polskich, a następnie jako oficer zawodowy walczył w wojnie 1920 roku i został ciężko ranny dowodząc szwadronem konnicy w bitwie nad Stochodem[8]. Drugi cioteczny dziadek Tadeusz Mysyrowicz, oficer WP, uczestnik Kampanii wrześniowej 1939 roku, został zamordowany w Katyniu[9].

Dziadek Mieczysław Niezabitowski podczas studiów w Wiedniu wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich, w których ukończył kurs podoficerski, w chwili wybuchu I wojny światowej w 1914 roku zgłosił się do Legionów Polskich, a podczas wojny polsko-bolszewickiej walczył jako ochotnik[10].

Prapradziadek Władysław Mysyrowicz był znakomitym hodowcą koni pełnej krwi angielskiej, jednym z pionierów wyścigów konnych na ziemiach polskich[11]. Dziadek Jerzy Koryatowicz-Kurcewicz-Bułyha pochodził w prostej linii od Narymunta, najstarszego syna Gedymina, założyciela Wielkiego Księstwa Litewskiego[12][13].

Mąż Tomasz Tomaszewski jest fotografikiem, córka, doktor habilitowany sztuk pięknych, adiunktem na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Wykształcenie[edytuj | edytuj kod]

W 1966 roku ukończyła Liceum im. Modzelewskiego (obecnie Goethego) z językiem wykładowym niemieckim. W latach 1966–1970 studiowała na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, na którym obroniła z wynikiem bardzo dobrym pracę magisterską z procedury karnej. Kształciła się również na Podyplomowym Studium Dziennikarskim na macierzystej uczelni (1970–1972). W 1983 roku otrzymała stypendium Instytutu Nauki o Człowieku w Wiedniu, gdzie wyjechała dopiero po otrzymaniu paszportu dwa lata później. W 1986 roku została wyróżniona prestiżowym „Nieman Professional Journalist Fellowship” na Uniwersytecie Harvarda (1986–1987)[14][15].

Praca zawodowa[edytuj | edytuj kod]

W latach 70. pracowała w pismach „Zwierciadło” i „Kultura”, była autorką scenariusza serialu telewizyjnego Punkt widzenia oraz tekstów piosenek, m.in. dla zespołu Kombi.

W 1980 roku napisała sztukę Polskie lato, polska jesień o strajku w Stoczni Gdańskiej i powstaniu „Solidarności”, której wystawienie uniemożliwiła cenzura. Od momentu jego powstania w kwietniu 1981 roku stale współpracowała z „Tygodnikiem Solidarność”, gdzie została zatrudniona jako reporterka we wrześniu tego samego roku.

Po 13 grudnia 1981 roku dokumentowała stan wojenny. Pisała konspiracyjny dziennik, a wraz z mężem fotografowała na ulicach Warszawy i organizowała akcje wykonania zdjęć internowanych działaczy „Solidarności” i Lecha Wałęsy. Materiały te przesyłane w poczcie dyplomatycznej na Zachód były szeroko publikowane, m.in. w „La Vie”[16]. „Corriere della Sera”[17], „Paris Match”[18], „Famiglia Cristiana”[19].

W latach 1980–1985 pracowała wraz z mężem nad książką Ostatni. Współcześni Żydzi polscy, której pierwsze wydanie z przyczyn cenzuralnych ukazało się w języku angielskim w Stanach Zjednoczonych, następnie w Niemczech, Szwajcarii i Austrii, a w kraju dopiero po odzyskaniu wolności. Wcześniej fragmenty zostały opublikowane w podziemnym wydawnictwie[20]. W 1993 roku książka OSTATNI otrzymała nagrodę Warszawskiej Premiery Literackiej.

W 1984 roku Małgorzata Niezabitowska współtworzyła „Przegląd Katolicki”, w którym pełniła funkcję kierownika działu społecznego[21]. W 1986 roku otrzymała „Nieman Professional Fellowship” na Uniwersytecie Harwarda. W USA pracowała wraz z mężem dla „National Geographic” nad materiałem Discovering America, który ukazał się w styczniu 1988 roku na stulecie magazynu. Po powrocie do kraju publikowała teksty w pismach zachodnich, m.in. w „Die Zeit”, „GEO(inne języki)”, „La Repubblica”.

Od 15 września 1989 do 7 stycznia 1991 pełniła funkcję rzecznika prasowego rządu Tadeusza Mazowieckiego[22][23][24][25][26].

W latach 1991–2001 stworzyła i prowadziła wydawnictwo „United Publishers” i agencję PR. W 2010 roku obszerne fragmenty sztuki Polskie lato, polska jesień zostały wystawione w Stoczni Gdańskiej podczas festiwalu „All about Freedom” organizowanym przez Europejskie Centrum Solidarności[27]. W tym samym roku ukazała się jej książka Składana wanna, która otrzymała nagrodę czytelników oraz jury Róża Gali[4][28]. W 2013 roku zrealizowała wraz z mężem projekt Poszukiwanie Ameryki 25 lat później, którego wynikiem był materiał opublikowany w „National Geographic”. W 2014 ukazała się książka z jej tekstem o powstaniu Muzeum POLIN Na początku było marzenie.

W październiku 2016 roku Ośrodek Karta wydał książkę Małgorzaty Niezabitowskiej W twoim kraju wojna!. Zawiera ona publikowane po raz pierwszy dzienniki pisane od pierwszego dnia stanu wojennego – 13 grudnia 1981 roku, opisane już w wolnej Polsce konspiracyjne akcje, w których Małgorzata Niezabitowska brała udział oraz zdjęcia z tych akcji[29][30].

Kwestia współpracy z SB[edytuj | edytuj kod]

18 grudnia 2004 w opublikowanym w „Rzeczpospolitej” artykule Prawdy jak chleba[31] Niezabitowska sama ogłosiła, że w Instytucie Pamięci Narodowej znajdują się – jej zdaniem sfałszowane – materiały, świadczące o tym, iż była tajnym współpracownikiem SB o pseudonimie „Nowak”, i zapowiedziała złożenie wniosku o autolustrację. Wkrótce po tym została publicznie oskarżona o współpracę z SB przez Krzysztofa Wyszkowskiego.

IPN odmówił jej statusu osoby pokrzywdzonej. Po toczącym się od maja 2005 na wniosek Niezabitowskiej postępowaniu lustracyjnym w jej sprawie 11 czerwca 2006 sąd lustracyjny uznał, iż Niezabitowska nie była tajnym współpracownikiem SB. Kolejny uniewinniający wyrok w tej sprawie zapadł 11 stycznia 2007. Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku uznał m.in., że „Małgorzata Niezabitowska została zarejestrowana bez swojej wiedzy jako tajny współpracownik. Mimo że odmawiała spotkań z SB, prowadzący ją funkcjonariusz pisał raporty z tych spotkań. Znalazły się w nich informacje m.in. z podsłuchów założonych w jej mieszkaniu”[32]. Po apelacji wniesionej przez IPN sprawa wróciła do sądu pierwszej instancji i była ponownie rozpatrywana[32]. W 2010 Sąd Okręgowy umorzył postępowanie w związku z długotrwałą chorobą Małgorzaty Niezabitowskiej, która spowodowała, że wycofała się ona z procesu autolustracji[33].

Całą sprawę wraz z dokładnym przebiegiem procesu opisała w książce Prawdy jak chleba, a materiały SB wraz z metodą ich wytwarzania ujawniła na swojej stronie internetowej[34].

Działalność społeczna[edytuj | edytuj kod]

W maju 1994 roku była inicjatorką i organizatorką społecznej zbiórki, a następnie wysłania polskich żołnierzy – zdobywców Monte Cassino do Włoch na oficjalne obchody pięćdziesiątej rocznicy bitwy[35][36][37][38].

W latach 1994–1997 była moderatorką corocznych dysput filozoficznych o arystotelesowskiej triadzie – prawdzie, dobru i pięknie organizowanych przez Wydział Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego, których uczestnikami byli profesorowie ksiądz Józef Tischner i Jan Woleński. Dysputy odbywały się przy udziale publiczności i mediów w krakowskim klasztorze Dominikanów, a ich treść publikowana[39][40].

W roku 1998 zainicjowała wraz z Waldemarem Kuczyńskim prace nad Księgą Dziesięciolecie Polski Niepodległej 1989-1999, w której przygotowaniu wzięło społecznie udział ponad osiemset osób. Była prezesem Fundacji Księgi, jej wydawcą, autorką koncepcji graficznej oraz licznych tekstów. Księga wydana w roku 2001 została przekazana w darze do wybranych bibliotek oraz szkół wyższych i średnich w całym kraju[41][42][43].

Działała na rzecz samorządności w regionie podwarszawskim, była m.in. współzałożycielem i prezesem Stowarzyszenia Obywateli Konstancina-Jeziorny.

W okresie 1993–1999 była prezesem Fundacji Animals. Od lat 90. aktywnie wspiera organizacje zajmujące się ochroną praw zwierząt i opieką nad nimi, m.in. Fundacje Centaurus, VIVA, Nasza szkapa, PEGASUS, Przystanek ocalenie.

Od lat 90. działała w Komitecie Wspierania Budowy Muzeum Historii Żydów Polskich. W latach 2013 - 2022 była członkiem Rady Muzeum POLIN[44].

Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]

W 2001 została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

W 1994 za pomoc dla polskich kombatantów uhonorowana Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino[45].

W 2013 wyróżniona nagrodą im. Czesława Miłosza przyznawaną ludziom kultury za wkład w porozumienie między Polską a Stanami Zjednoczonymi – Czesław Miłosz Award for Contributions to US-Polish Relations[46].

W 2014 uhonorowana nagrodą im. Ireny Sendlerowej przyznawaną Polakom przyczyniającym się do zachowania dziedzictwa żydowskiego i odnowy kultury żydowskiej w Polsce[47].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Książki

  • OSTATNI Współcześni Żydzi Polscy, Warszawa: WAiF 1993, nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej, wcześniej wydane:
  • REMNANTS The Last Jews of Poland, Nowy Jork: Friendly Press 1986
  • Die letzten Juden in Polen, Zurich, Frankfurt nad Menem: Edition Stemmle 1987
  • Poszukiwanie Ameryki, Warszawa: WAiF 1994
  • Prawdy jak chleba, Warszawa: Prószyński i S-ka 2007
  • Składana wanna, Kraków: Znak 2010, nagroda jury i czytelników Róża Gali
  • Na początku było marzenie, Warszawa: Muzeum POLIN 2014
  • Tadeusz Mazowiecki, polityk trudnych czasów (współautorka) Warszawa: United Publishers 1997
  • Księga Dziesięciolecie Polski Niepodległej 1989–1999 (autorka tekstów, autorka koncepcji graficznej) Warszawa: United Publishers 2001
  • W twoim kraju wojna!, Warszawa, Ośrodek KARTA 2016
  • Światłość i mrok, Kraków, ZNAK 2022[48].

Sztuka teatralna Polskie lato, polska jesień, zbiory Europejskiego Centrum Solidarności

Najważniejsze publikacje prasowe

„Tygodnik Solidarność” 1981: (wybór)

  • Sensacyjny temat, „TS” 6/81
  • Kukułcze jajo, „TS” 13/81
  • Bieg się dopiero zaczyna, „TS” 23/81
  • Nad nami jest Polska, rozmowa z generałem Borutą-Spiehowiczem, współautor Andrzej Friszke, „TS” 28/81
  • Żyradów – musi być nadzieja, „TS” 32/81
  • Sztandar i drzwi, „TS” 37/81, ostatni numer z datą 11.12.1981

„Tygodnik Powszechny”: (wybór)

  • Chłopi przestali się bać (pocięte przez cenzurę), „TP” 42/82
  • Polak, który próbuje być Żydem (pocięta przez cenzurę), „TP” 17/83

Zdjęte w całości przez cenzurę:

  • Przyjdziemy z krzesełkami, „TP” 29/83
  • Zaczynamy od zera, „TP” 32/83

„Przegląd Katolicki”: (wybór)

  • Jeśli Bóg z nami…, (pocięte przez cenzurę), „PK” 1/84, numer pierwszy po przerwie od 1939 roku
  • Droga (pocięte przez cenzurę), współautorka, „PK” 22/84

„Karta” nr 4, styczeń 1987 (wydawnictwo podziemne) Minjan z Lublina, Długa droga do domu

„Tygodnik Solidarność” 1989: (wybór)

  • Będziemy mieli taką Polskę, na jaką zasłużymy – rozmowa z Lechem Wałęsą, „TS” 1/89, numer pierwszy po przerwie od 1981 roku
  • Wolny człowiek, „TS” 3/89
  • Toporki wyjechały, Janosiki zostały, „TS” 4/89

National Geographic (edycja polska): (wybór)

  • Kraj Białego Orła, „NG” nr 3/1999
  • Gdzie zaczyna się Polska, „NG” nr 12/2000
  • Odkrywanie Ameryki – 25 lat później, „NG” nr 12013

Prasa zagraniczna: (wybór)

  • Le journal d’un insoumis de Varsovie, „La Vie”, Paryż 18.02.1982
  • REMNANTS The Last Jews of Poland, Waszyngton: „National Geographic” nr 9/1986
  • Etre Juif en Pologne, Paryż: GEO nr 11/1987
  • Discovering America, Waszyngton: „National Geographic” nr 1/1988
  • Wilder Westen in Osten, Hamburg: „Die Zeit” nr 47/89
  • Masurische Geschichte, Hamburg: „GEO” 7/90
  • America una nazione, due anime, Rzym: Il Venerdi La Repubblica nr 26/1991

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Do 31 grudnia 1989 jako Rzecznik prasowy Rządu PRL.
  2. ↑ Małgorzata Niezabitowska h. Lubicz [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2022-09-08].
  3. ↑ Marek Minakowski, Małgorzata Niezabitowska h. Lubicz [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2018-01-30].
  4. ↑ a b Małgorzata Niezabitowska Składana wanna, Kraków: Wydawnictwo Znak 2010.
  5. ↑ Polski Słownik Biograficzny biogramy przedstawicieli rodzin Niezabitowskich, Lanckorońskich, Leszczyńskich, Okęckich, Ryxów, Łukaszewiczów i innych.
  6. ↑ Kawalerowie Orderu Virtuti Militari. stankiewicze.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-06)].
  7. ↑ Bronisław Ryx Wspomnienia z lat dziecinnych, młodości i starości, rękopis, Biblioteka Narodowa oraz inne dokumenty źródłowe dotyczące wyżej wymienionych rodzin znajdujące się w zbiorach BN, Biblioteki Jagiellońskiej, Muzeum Warszawy.
  8. ↑ Kolekcja Akt Personalnych, Centralne Archiwum Wojskowe, Warszawa.
  9. ↑ Księga Cmentarna Katyń Rada Ochrony Pamięci, Walk i Męczeństwa, Warszawa 2000.
  10. ↑ Kolekcja Akt Odznaczeniowych Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości, Centralne Archiwum Wojskowe, Warszawa.
  11. ↑ Witold Pruski Dzieje wyścigów i hodowli koni pełnej krwi w Polsce, Warszawa 1970, PWRiL.
  12. ↑ Jan Tęgowski Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Biblioteka Genealogiczna t.2, Wydawnictwo Historyczne, Poznań – Wrocław 1999.
  13. ↑ Józef Wolf Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku, Warszawa 1895.
  14. ↑ Małgorzata Niezabitowska, „Rzeczpospolita”, 16-17.09.1989.
  15. ↑ List of Alumni by Class Year – 1987 [online], Nieman Foundation at Harvard (ang.).
  16. ↑ Le journal d’un insoumis de Varsovie, „La Vie”, Paryż 18.02.1982.
  17. ↑ Il giornalista mio, „Corriere della Serra”, Mediolan 20.02.1982.
  18. ↑ Exlusif premiers images de Walesa en prison, „Paris Match”, Paryż 04.1982.
  19. ↑ Polonia: La invero piu lungo, „Famiglia Cristiana”, Alba Italia 21.02.1982.
  20. ↑ Ukazała się nowa „Karta” nr 81 [online], Fundacja Ośrodka KARTA [dostęp 2022-01-28].
  21. ↑ Stopka redakcyjna, „Przegląd Katolicki”, Warszawa nr 1/84, 24.06.1984 i następne wydania.
  22. ↑ Będę mówiła prawdę – rozmowa z Małgorzatą Niezabitowską, „Gazeta Wyborcza”, nr 95, 19.09.1989.
  23. ↑ Jestem jedną z nich – rozmowa z Małgorzatą Niezabitowską, „Rzeczpospolita” nr 236, 10.10.1989.
  24. ↑ The voice of Solidarity heralds new era of truth, „The Daily Telegraph”, Londyn 29.09.1989.
  25. ↑ The fresh face of Solidarity, „The Guardian”, Londyn 9.10.1989.
  26. ↑ Małgorzata Niezabitowska – Una periodista prestigiosa, portavoz del gobierno polaco, „El Pais”, Madryt, wrzesień 1989.
  27. ↑ Wszystko o wolności – podróż sentymentalna, „Dziennik Bałtycki” nr 131/2010 z 8.06.2010.
  28. ↑ Róże Gali 2010 rozdane – Róże Gali – plebiscyt najlepszych, www.gala.pl.
  29. ↑ To ona była ‘Buntownikiem z Warszawy’. Wykiwała SB i przemyciła na Zachód wieści z Polski, „gazetapl” [dostęp 2016-10-11] (pol.).
  30. ↑ W twoim kraju wojna! – Małgorzata Niezabitowska, „Od deski do deski – Clevera” [dostęp 2016-10-11].
  31. ↑ Małgorzata Niezabitowska Prawdy jak chleba, Prószyński i S-ka, Warszawa 2007
  32. ↑ a b Wojciech Czuchnowski, Dlaczego IPN nie odpuszcza Niezabitowskiej? [online], Wyborcza.pl, 14 listopada 2008 [zarchiwizowane z adresu 2009-01-22].
  33. ↑ Małgorzata Niezabitowska wycofała się ze swojej lustracji, polskatimes.pl z 1 kwietnia 2010.
  34. ↑ Teczka, www.niezabitowska.com.pl.
  35. ↑ Bitwa o Monte Cassino, „Gazeta Wyborcza” nr 112/1994.
  36. ↑ Musi się udać – rozmowa z Małgorzatą Niezabitowską, „Gazeta Wyborcza” nr 112/94.
  37. ↑ Miliard ludzie – miliard rząd, „Gazeta Wyborcza” nr 113/94.
  38. ↑ Piołun na Monte Cassino, „Nowy Dziennik”, Nowy Jork 2.06.94.
  39. ↑ Wyjaśnianie piękna, „Gazeta Krakowska”.
  40. ↑ Kuszenie Małgorzaty, „Życie Warszawy” 29-30.03.1997.
  41. ↑ Dekada na papierze, „Wprost” nr 8/2001.
  42. ↑ Dokument epoki, „Polityka” nr 8/2001.
  43. ↑ Wielka Księga w Teatrze Wielkim, „Rzeczpospolita” nr 46/2001.
  44. ↑ Rada Muzeum
  45. ↑ Krzyże Pamiątkowe Monte Cassino, dokumentacja Stowarzyszenia Byłych Żołnierzy Sił Zbrojnych na Zachodzie Karpatczycy.
  46. ↑ Niezabitowska i Tomaszewski laureatami nagrody im. Miłosza [online], Dzieje.pl, 4 lipca 2013 [dostęp 2022-01-28].
  47. ↑ Laureaci 2014, www.nagrodairenysendlerowej.pl.
  48. ↑ Małgorzata Niezabitowska, Światłość i mrok, Wydawnictwo ZNAK, Kraków 2022, Światłość i mrok.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Rzecznicy prasowi Rady Ministrów
PRL
III RP
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Małgorzata_Niezabitowska&oldid=72626068”