Manuel Fraga Iribarne – Wikipedia, wolna encyklopedia

Manuel Fraga Iribarne
Ilustracja
Manuel Fraga Iribarne (2007)
Data i miejsce urodzenia

23 listopada 1922
Vilalba

Data i miejsce śmierci

15 stycznia 2012
Madryt

Minister informacji i turystyki Hiszpanii
Okres

od 1962
do 1969

Poprzednik

Gabriel Arias-Salgado

Następca

Alfredo Sánchez Bella

Minister spraw wewnętrznych Hiszpanii
Okres

od 1975
do 1976

Poprzednik

José García Hernández

Następca

Rodolfo Martín Villa

Prezydent Galicji
Okres

od 1990
do 2005

Przynależność polityczna

Partia Ludowa

Poprzednik

Fernando González Laxe

Następca

Emilio Pérez Touriño

podpis
Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Karola III (Hiszpania) Łańcuch Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania) Łańcuch Orderu Zasługi Cywilnej (Hiszpania) Krzyż Wielki Orderu Alfonsa X Mądrego (Hiszpania) Krzyż Wielki Orderu Krzyża Świętego Rajmunda z Penafort (Hiszpania) Order Cisneros (Hiszpania)

Manuel Fraga Iribarne (ur. 23 listopada 1922 w Vilalba, zm. 15 stycznia 2012 w Madrycie[1]) – hiszpański polityk, prawnik i dyplomata. Minister informacji i turystyki (1962–1969), wicepremier oraz minister spraw wewnętrznych (1975–1976), wieloletni parlamentarzysta, współzałożyciel i lider Alianza Popular (AP) oraz Partii Ludowej (PP), w latach 1990–2005 prezydent Galicji.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wykształcenie i praca zawodowa[edytuj | edytuj kod]

Studia prawnicze rozpoczął na Universidad de Santiago de Compostela, następnie przeniósł się na Uniwersytet Complutense w Madrycie, który ukończył w 1944. Doktoryzował się w Madrycie w zakresie nauk politycznych i ekonomicznych. Został również absolwentem szkoły dyplomacji. Pracował początkowo w Cortes Españolas, instytucji legislacyjnej okresu frankistowskiego. Był wieloletnim nauczycielem akademickim. Od 1948 pracował na Uniwersytecie w Walencji, a od 1953 na Uniwersytecie Complutense w Madrycie. Był profesorem tej uczelni, kierował katedrą teorii państwa i prawa konstytucyjnego. Działalność akademicką zakończył w 1987[1].

Był członkiem różnych instytucji naukowych, m.in. Real Academia de Ciencias Morales y Políticas. Pełnił funkcję prezesa fundacji Fundación Cánovas del Castillo[1], od 1954 do 1975 zajmował stanowisko sekretarza generalnego Unii Łacińskiej[2]. Był autorem licznych publikacji z zakresu nauk politycznych[1].

Działalność polityczna w okresie dyktatury[edytuj | edytuj kod]

Był wieloletnim aktywnym działaczem politycznym okresu dyktatury generała Francisca Franco. Od początku lat 50. obejmował różne wyższe stanowiska w administracji, był sekretarzem generalnym Instituto de Cultura Hispánica (instytucji do spraw kultury), wyższym urzędnikiem w radzie edukacji i w ministerstwie oświaty oraz dyrektorem Instituto de Estudios Políticos. W latach 1955–1977 wchodził w skład frankistowskiego parlamentu, był także członkiem Rady Stanu oraz Consejo Nacional del Movimiento, organu kierowniczego ugrupowania FET y de las JONS[1].

W 1962 objął urząd ministra informacji i turystyki. Działał w tym czasie na rzecz rozwoju sektora turystycznego[1] (przypisywano mu autorstwo promocyjnego sloganu Spain is different![3]). W okresie jego urzędowania w styczniu 1966 pod Palomares doszło do katastrofy amerykańskiego samolotu z bombami termojądrowymi, które opadły na obszar wybrzeża, wywołując skażenie radioaktywne. W tym samym roku Manuel Fraga Iribarne (wraz z ambasadorem USA) wykąpał się w morzu niedaleko miejsca katastrofy, co miało uspokoić opinię publiczną[4]. Odpowiadał także za informację, prowadząc działania propagandowe dla legitymizowania reżimu, m.in. zajmował się przekazem dotyczącym procesu i egzekucji działacza komunistycznego Juliána Grimau[5].

Stanowisko ministra zajmował do 1969. W 1973 został ambasadorem Hiszpanii w Wielkiej Brytanii, funkcję tę pełnił do 1975[1].

Okres transformacji i demokracji[edytuj | edytuj kod]

W grudniu 1975, wkrótce po śmierci Francisca Franco, premier Carlos Arias Navarro powierzył mu funkcje wicepremiera oraz ministra spraw wewnętrznych[1][6]. Działał na rzecz legalizacji stowarzyszeń i ugrupowań politycznych. Za jego urzędowania doszło także do incydentu w Vitorii, gdzie podczas interwencji sił policyjnych zginęło pięć osób[1]. W lipcu 1976 polityk odszedł z rządu[6].

Był przewodniczącym organizacji Reforma Democrática, wraz z którą współtworzył Alianza Popular[1]. Z jego ramienia w 1977 uzyskał mandat posła do konstytuanty[7]. Znalazł się w siedmioosobowym zespole, który opracował przyjętą w 1978 nową demokratyczną konstytucję[1]. W 1979, 1982 i 1986 wybierany do Kongresu Deputowanych I, II i III kadencji, zasiadał w nim do 1987[7]. Od 1987 do 1989 sprawował mandat deputowanego do Parlamentu Europejskiego II kadencji[8].

W ramach AP od 1977 pełnił funkcję sekretarza generalnego[1], a w 1979 objął stanowisko przewodniczącego tego ugrupowania[9]. W tym czasie partia nawiązała współpracę z ugrupowaniami wywodzącymi się z UCD, a także stała się główną siłą opozycyjną wobec rządzących od 1982 socjalistów z PSOE. W 1986 polityk złożył rezygnację z kierowania AP, w 1987 zastąpił go na tej funkcji Antonio Hernández Mancha[1]. W 1989 Manuel Fraga Iribarne stanął na czele Partii Ludowej powstałej głównie na bazie Alianza Popular. Ustąpił w 1990 na rzecz José Maríi Aznara[1][9].

Do 2006 kierował PPdeG, regionalnym oddziałem ludowców w Galicji. W 1989 poprowadził partię do zwycięstwa w wyborach regionalnych, co pozwoliło mu objąć w 1990 stanowisko prezydenta wspólnoty autonomicznej. Utrzymywał je również po wyborach w 1993, 1997 i 2001. Zakończył urzędowanie po wyborach w 2005, gdy nieznaczną większość w parlamencie uzyskali socjaliści i galisyjscy nacjonaliści (nowym prezydentem został Emilio Pérez Touriño z PSOE)[1].

W 2006 regionalny parlament desygnował go w skład Senatu, Manuel Fraga Iribarne w izbie wyższej Kortezów Generalnych zasiadał do 2011[10].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Od 1948 był żonaty z Carmen Estévez Eguiagaray; mieli pięcioro dzieci, w tym córkę Carmen Fragę Estévez[17].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g h i j k l m n o Fraga Iribarne, Manuel [online], mcnbiografias.com [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
  2. International Organizations A-L [online], worldstatesmen.org [dostęp 2021-07-10] (ang.).
  3. La leyenda urbana del 'Spain is different', publico.es, 7 sierpnia 2010 [zarchiwizowane 2018-04-13] (hiszp.).
  4. Paul Geitner, Spanish Town Struggles to Forget Its Moment on the Brink of a Nuclear Cataclysm [online], nytimes.com, 12 września 2008 [dostęp 2021-07-10] (ang.).
  5. Alejandro Torrús, Grimau, la primera víctima de Fraga, publico.es, 19 stycznia 2013 [zarchiwizowane 2015-03-02] (hiszp.).
  6. a b Rulers: Spain: Ministries, etc. [online], rulers.org [dostęp 2021-07-10] (ang.).
  7. a b Fraga Iribarne, Manuel [online], congreso.es [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
  8. Manuel Fraga Iribarne [online], europarl.europa.eu [dostęp 2021-07-10].
  9. a b Leaders of Spain [online], zarate.eu [dostęp 2021-07-10] (ang.).
  10. Fraga Iribarne, Manuel [online], senado.es [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
  11. Decreto 528/1959, de 1 de abril, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden de Cisneros al excelentísimo señor don Manuel Fraga Iribarne, boe.es, 11 kwietnia 1959 [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
  12. Decreto 1885/1963, de 18 de julio, por el que se concede la Gran Cruz de San Raimundo de Peñafort al excelentísimo señor don Manuel Fraga Iribarne, Ministro de Información y Turismo, boe.es, 9 sierpnia 1963 [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
  13. Decreto 2578/1969, de 29 de octubre, por el que se concede la Gran Cruz de la Real y Muy Distinguida Orden de Carlos III a don Manuel Fraga Iribarne, boe.es, 30 października 1969 [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
  14. Decreto 2323/1973, de 29 de septiembre, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden Civil de Alfonso X el Sabio a don Manuel Fraga Iribarne, boe.es, 1 października 1973 [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
  15. Real Decreto 1609/1976, de 9 de julio, por el que se concede el Collar de la Orden de Isabel la Católica a don Manuel Fraga Iribarne, boe.es, 19 lipca 1976 [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
  16. Real Decreto 1581/2003, de 5 de diciembre, por el que se concede el Collar de la Orden del Mérito Civil a don Manuel Fraga Iribarne [online], boe.es, 6 grudnia 2003 [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
  17. Blanca Torquemada, Don Manuel y su nada extraña familia [online], abc.es, 21 stycznia 2012 [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).