Mateusz (biskup krakowski) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Mateusz Cholewa
Kraj działania

Polska

Data i miejsce śmierci

18 października 1166
Kraków

Biskup krakowski
Okres sprawowania

1143–1166

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

diecezja krakowska

Nominacja biskupia

1143

Sakra biskupia

1144

Mateusz, znany pod przydomkiem lub herbem Cholewa (zm. 18 października 1166 w Krakowie) – biskup krakowski.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był scholastykiem stopnickim. W 1143 roku nominowany biskupem przez księcia Władysława Wygnańca. W 1144, za poparciem Bolesława Kędzierzawego, został biskupem krakowskim – sakrę biskupią przyjął w Rzymie. Kiedy w 1146 książę Władysław Wygnaniec został wygnany do Niemiec, biskupowi udało się ułożyć poprawne stosunki z młodszymi braćmi księcia, którzy objęli władzę w dzielnicy senioralnej w Krakowie. Pozostawał w bliskich stosunkach z palatynem Piotrem Włastem. W czasie rządów biskupa do Krakowa w 1162 roku zostały na Zwierzyniec sprowadzone norbertanki, a rok później w Miechowie założono klasztor bożogrobców. Biskup w 1148 roku konsekrował zachowany do dziś Kościół św. Augustyna i św. Jana Chrzciciela w Krakowie.

Dziedzictwo literackie[edytuj | edytuj kod]

Biskup Mateusz posiadał gruntowne wykształcenie. Znał dobrze historię oraz literaturę łacińską - klasyczną i średniowieczną.

Około roku 1147 zredagował wraz z Piotrem Włastem (Duninem) list do Bernarda z Clairvaux, w którym zaprasza go do odwiedzenia Polski. W tzw. Liście do św. Bernarda z Clairvaux o nawracanie Rusi, napisanego w latach 1143–1153 (bardziej dokładne datowanie jest sporne),[1] Mateusz przedstawia Bernardowi ideę wielkiej misji religijnej oraz cywilizacyjnej, której Polska powinna się podjąć względem Rusi.[2]

Kronika Wincentego Kadłubka przedstawia biskupa Mateusza jako głównego informatora na temat wczesnych dziejów Polski. W pierwszych trzech księgach występuje on jako główny uczestnik dialogu, w którym opowiada i komentuje historię polską od czasów najdawniejszych. W dawniejszych wydaniach Kroniki Kadłubka Mateusz był nawet uważany za autora trzech pierwszych ksiąg (błędnie określanych jako Kronika Mateusza Cholewy).

Uważa się, że biskup Mateusz był nauczycielem Wincentego Kadłubka w krakowskiej szkole katedralnej, więc mógł mieć wpływ na jego poglądy historyczne i literackie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. wyd. B. Pez pt. "Matthaei Cracoviensis episcopi epistula ad s. Bernardum abbatem Clarevallensem. De suscipienda Ruthenorum conversione", Thesaurus anecdotorum novissimus, t. 5 (1721–1729) – A. Bielowski Wstęp krytyczny do dziejów Polski, Lwów 1850 – J. P. Migne Patrologiae cursus completus, t. 182, Paryż (1844–1864) – A. Bielowski Monumenta Poloniae Historica, t. 2 (1872), s. 15-16 – K. Maleczyński Codex Diplomaticus nec non Epistolaris Silesiae, t. 1 (1951) – wyd. krytyczne: M. Plezia "List biskupa Mateusza do św. Bernarda", Prace z dziejów Polski feudalnej ofiarowane R. Grodeckiemu, Warszawa 1960; przekł. polski ogł. E. Świeżawski Złota przędza, t. 4, Warszawa 1887
  2. Andrzej Nowak, Dzieje Polski. Tom 1. Skąd nasz ród. Do 1202. Leszek Sosnowski (red.), Kraków: Biały Kruk, 2014, s. 302-303, ISBN 978-83-7553-160-2.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]