Mina kontaktowa wz. 08 – Wikipedia, wolna encyklopedia

Mina kontaktowa wz. 08/39 (Skansen Broni Morskiej, Hel)

Mina kontaktowa wz. 08 była opracowaną w Rosji morską kotwiczną miną z zapalnikiem galwaniczno-uderzeniowym, używaną w swoich odmianach podczas I i II wojny światowej. Używana i produkowana była w okresie międzywojennym również w Polsce. W latach 30. mina została zmodernizowana w ZSRR, jako mina wz. 08/39. Przeznaczona do niszczenia okrętów nawodnych, jak i podwodnych o średniej i małej wyporności.

Rozwój i użycie w Rosji i ZSRR[edytuj | edytuj kod]

Konstrukcja miny wywodzi się z rosyjskiej miny wz. 1898 (obrazca 1898 g.). W 1906 roku została ona ulepszona, między innymi przez zastosowanie nowej kotwicy, zyskując oznaczenie miny wz. 06[1]. W 1908 roku zostały wprowadzone kolejne ulepszenia pod nowym oznaczeniem wzoru 08, a materiał wybuchowy w postaci piroksyliny zastąpiono trotylem[1]. Konstruktorem był Piotr Kitkin[2]. Mina ta zyskała następnie szerokie rozpowszechnienie. Rosyjskie miny wz. 08 miały początkowo średnicę 848 mm[3]. Podczas I wojny światowej wprowadzono nieznacznie zmodyfikowaną minę wz. 08/15[4]. Od 1939 roku produkowano w ZSRR miny zmodernizowanego wzoru 08/39[2]. Miały one m.in. ochraniacze czopów mocowane zatrzaskami zamiast nakręcanych, co ułatwiało ich zdjęcie przed postawieniem[5].

Rozwój i użycie w Polsce[edytuj | edytuj kod]

W latach 20. polska Marynarka Wojenna zakupiła w Estonii porosyjskie wózki (kotwice) do min wz. 08 i zamówiła w kraju produkcję własnych min tego wzoru, o średnicy 850 mm[6]. Ich dokumentację opracowały w 1924 roku Nadwiślańskie Zakłady Mechaniczne w Toruniu[6]. W latach 1923-24 zamówiono 1100 min, przy czym pierwsze partie wyprodukowanych min były wadliwe (komory na materiał wybuchowy odrywały się wewnątrz korpusu) i wymagały poprawek[6][a]. W 1928 roku opracowano większy rodzaj miny wz. 08, o średnicy 920 mm i cięższym o 5 kg materiale wybuchowym[4]. Ogółem Marynarka dysponowała w 1934 roku 1100 kompletnymi minami wz. 08, a następnie jeszcze kupiono dalsze 1000 wózków z Estonii[7]. W latach 1934–35 opracowano w Polsce zmodyfikowaną minę wz. 08M, o średnicy 945 mm, różniącą się głównie zastąpieniem cylindrycznej komory na materiał wybuchowy przez materiał wylewany bezpośrednio na dnie miny i nakryty spawaną przeponą[8]. Masa materiału wybuchowego wzrosła z 110–115 kg do prawdopodobnie 165 kg (według innych publikacji 200 kg), a całej miny z 611 kg do ok. 640 kg[8]. Wyprodukowano prawdopodobnie około 240 takich min – w 1939 roku Marynarka miała w Gdyni 1100 min obu wzorów i 40 min ćwiczebnych, a około 200 min wz. 08 było w składnicy w Modlinie[7]. Polskie miny miały ochraniacze czopów nakręcane, zdejmowane przed postawieniem miny[5].

Podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku postawiono jedynie 60 min wz. 08, przez trałowce typu Jaskółka[9]. 278 min zostało natomiast wyrzuconych przez stawiacz min „Gryf” po jego uszkodzeniu[9]. Niemcy zdobyli na wybrzeżu m.in. 260 niezatopionych min[9].

Po zakończeniu II wojny światowej Polska kupowała w ZSRR do lat 50. miny wz. 08/39[10]. W latach 1954-56 zakupiono ich 400[11]. Zamierzano także podjąć ich produkcję w Polsce, lecz wykonano tylko partię próbną 10 sztuk w 1950 roku[11]. Oznaczenie wz. 08/39 bywa mylnie przypisywane w literaturze do polskich min przedwojennych wz. 08M[5].

W połowie lat 80. polskie miny tego typu zmodernizowano przez zastosowanie nowych zapalników, zmieniając oznaczenie miny na OS (okrętowa średnia)[10].

Inne kraje[edytuj | edytuj kod]

Miny wz. 08/39 na licencji radzieckiej produkowano także od lat 50. w Korei Północnej. Używał ich m.in. Iran podczas wojny tankowców przeciw żegludze w 1987 roku[12].

Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]

Mina kontaktowa wz. 08/39 składała się z:

  • kadłuba miny o średnicy 975 mm z ładunkiem materiału wybuchowego i amortyzatora
  • wózka kotwicznego z mechanizmem ustawiania na żądaną głębokość i minliną
  • przyrządu zabezpieczającego umieszczonego w kadłubie miny
  • pięciu ołowiowych czopów galwaniczno-uderzeniowych z ochraniaczami żeliwnymi
  • przyrządu zapalającego
  • zabezpieczającego zwalniacza cukrowego

Dane taktyczno-techniczne (wz. 08/39)[edytuj | edytuj kod]

  • Długość miny z kotwicą: 1290 mm
  • Szerokość miny z kotwicą: 905 mm
  • Wysokość miny z kotwicą: 1040 mm
  • Masa całkowita miny w stanie bojowym: 592 kg
  • Masa ładunku wybuchowego: 110 kg trotylu
  • Długość minliny: 110 m
  • Najmniejsza dopuszczalna głębokość: 15 m
  • Najmniejszy odstęp między postawionymi minami: 35 m

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Z uwagi na dokonywanie zakupów wózków do min i samych min w korupcyjnych okolicznościach za pośrednictwem firmy Karola Marszałka, zostało to wówczas określone jako „afera minowa”, która spowodowała wyroki pozbawienia wolności oficerów Kierownictwa Marynarki Wojennej (Bartelski i Rusiecki 2014 ↓, s. 33-34)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Ju. Korszunow: Miny rossijskogo fłota. [dostęp 2020-11-10]. (ros.).
  2. ↑ a b Morskaja korabielnaja jakornaja mina galwanoudarnaja obrazca 1908/1939 godow. SSSR. Muzej Pobiedy. [dostęp 2020-11-10]. (ros.).
  3. ↑ Jarski 2015 ↓, s. 38.
  4. ↑ a b Jarski 2015 ↓, s. 40.
  5. ↑ a b c Jarski 2015 ↓, s. 45.
  6. ↑ a b c Jarski 2015 ↓, s. 38-39.
  7. ↑ a b Bartelski i Rusiecki 2014 ↓, s. 35-36.
  8. ↑ a b Jarski 2015 ↓, s. 41-44.
  9. ↑ a b c Bartelski i Rusiecki 2014 ↓, s. 37.
  10. ↑ a b Robert Rochowicz. Stawiacze min z „cywila”. „Morze”. 9/2017. III (24), s. 43, 2017. 
  11. ↑ a b Bartelski i Rusiecki 2014 ↓, s. 36.
  12. ↑ Krzysztof Kubiak. Niewypowiedziana wojna. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 9/2007. XII (69), s. 33, wrzesień 2007. Warszawa. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Narcyz Klatka, Jerzy Niewęgłowski: Mina kontaktowa wz. 08/39. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1973, seria: Typy Broni i Uzbrojenia. nr 20.
  • Andrzej Bartelski, Dariusz Rusiecki. Polskie miny morskie Września 1939. „Morze, Statki i Okręty”. Wydanie specjalne 4/2014. XIX (148), 2014. ISSN 1426-529X. 
  • Adam Jarski. Miny dla Gryfa. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 9-10/2015. XIX (161), wrzesień–październik 2015. ISSN 1426-529X. 

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mina_kontaktowa_wz._08&oldid=71938425”