Narcyz żonkil – Wikipedia, wolna encyklopedia

Narcyz żonkil
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

amarylkowate

Rodzaj

narcyz

Gatunek

narcyz żonkil

Nazwa systematyczna
Narcissus jonquilla L.
Sp. Pl.: 290 (1753)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

brak danych

Narcyz żonkil, żonkil (Narcissus jonquilla L.) – gatunek roślin z rodziny amarylkowatych. Nazwa pochodzi od francuskiego słowa jonquille (żonkil, żółty narcyz), które to słowo wywodzi się z kolei od hiszpańskiego junquillo – zdrobnienia od junco (trzcina, sitowie). Na naturalnych stanowiskach rośnie dziko w Portugalii i Hiszpanii[4]. Od gatunku tego pochodzi wiele mieszańców, które ogrodnicy zaliczają do 7 grupy narcyzów (mieszańce jonquilla)[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Morfologia

U typowej formy gatunku na jednym pędzie osadzonych jest 2–6 pachnących kwiatów, barwy żółtej i mają żółty przykoronek krótszy od płaskich listków okwiatu[5]. Mieszańce jonquilla zachowują te cechy gatunku macierzystego[5]. Na pędzie znajduje się zwykle 2 lub więcej kwiatów, a wysokość całego pędu wraz z kwiatami wynosi do 38 cm[5].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na swoje duże, jaskrawe kwiaty i wczesną porę kwitnienia uprawiany jest w gruncie na rabatach i w trawnikach jako roślina ozdobna. Często wykorzystywany jest też na kwiat cięty, w wodzie długo zachowuje świeżość. W Polsce często uprawiany jest w ogrzewanych szklarniach i pędzony dla przyspieszania kwitnienia. Tak przyspieszone narcyzy sprzedaje się w doniczkach lub na kwiat cięty bardzo wczesną wiosną, a nawet w zimie.

Kultywary (niektóre)[edytuj | edytuj kod]

  • 'Stratosphere' – ma na pędach po 3 kwiaty o złotożółtym przykoronku nieco ciemniejszym od listków okwiatu
  • 'Trevithian' – ma na pędzie 1–3 kwiaty o różowożółtym kolorze
  • 'Sweetness' – kwiaty złotożółte o bardzo wydłużonych listkach okwiatu

Uprawa[edytuj | edytuj kod]

Nie ma specjalnych wymagań co do gleby i można go uprawiać na każdej glebie ogrodowej, najlepiej jednak rośnie na glebie próchnicznej i stale wilgotnej. Oprócz nawożenia i odchwaszczania nie wymaga innych zabiegów pielęgnacyjnych. Wytwarza stale cebule przybyszowe, za pomocą których łatwo go rozmnażać. Wykopuje się je pod koniec czerwca lub z początkiem lipca, gdy pęd naziemny zaczyna już obumierać, przechowuje w chłodnym i ciemnym pomieszczeniu i sadzi we wrześniu. Po kilku latach uprawy wskutek wytwarzania cebulek przybyszowych roślina nadmiernie zagęści się i słabo kwitnie, należy wówczas (po przekwitnieniu rośliny) cebulki przerzedzić.

Obecność w kulturze i symbolice[edytuj | edytuj kod]

Żonkil jest symbolem pamięci o powstaniu w getcie warszawskim[6][7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-12] (ang.).
  3. Narcissus jonquilla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2016-04-18].
  5. a b c d Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  6. Akcja społeczno-edukacyjna Żonkile 2013 [online], Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie, 2013 [dostęp 2023-05-08].
  7. Anna Sobańda, Dlaczego żółte żonkile są symbolem powstania w getcie warszawskim? Kryje się za tym tajemnicza postać [online], TOK FM, 19 kwietnia 2022 [dostęp 2023-05-08].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983. ISBN 83-09-00544-X.