Nikodem Sulik – Wikipedia, wolna encyklopedia

Nikodem Sulik
Ładyna, Jodko, Jod, Karol, Sarnowski
Ilustracja
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

15 sierpnia 1893
Kamienna Stara, gubernia grodzieńska, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

14 stycznia 1954
Londyn, Wielka Brytania

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Jednostki

5 Kresowa Dywizja Piechoty

Stanowiska

dowódca dywizji

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa:

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino Krzyż Armii Krajowej Medal Brązowy za Długoletnią Służbę Komandor Legii Zasługi (USA) Oficer Orderu Imperium Brytyjskiego od 1936 (wojskowy) Komandor Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Królestwo Włoch) Krzyż Wojenny za Męstwo Wojskowe (Włochy od 1943)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Nikodem Sulik-Sarnowski (ur. 15 sierpnia 1893 w Kamiennej Starej, zm. 14 stycznia 1954 w Londynie) – generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Ukończył w 1915 roku gimnazjum św. Katarzyny w Petersburgu. Został wcielony do armii rosyjskiej i skierowany do szkoły oficerskiej, którą ukończył 1 października 1915 roku, z mianowaniem na stopień praporszczyka[1]. Do kwietnia 1918 roku walczył na froncie. Od czerwca 1918 roku działał w Samoobronie Grodzieńskiej. Od 25 stycznia 1919 do 16 maja 1922 roku dowodził kompanią w Białostockim Pułku Strzelców, który wchodził w skład 1. Dywizji Litewsko-Białoruskiej, a po jej reorganizacji – IV Brygady 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. Wraz z macierzystym pułkiem walczył na wojnie z bolszewikami oraz wziął udział w buncie Żeligowskiego i zajęciu Wilna we wrześniu 1920.

Od 16 marca do 27 czerwca 1921 roku pełnił obowiązki adiutanta XL Brygady Piechoty dowodzonej przez płk. Stefana Pasławskiego. Od września 1922 roku był oficerem sztabu dowódcy piechoty dywizyjnej 29 Dywizji Piechoty w Grodnie. Pełniąc obowiązki na tym stanowisku pozostawał oficerem nadetatowym 41 pułku piechoty. Z dniem 18 października 1924 roku został przesunięty na stanowisko I oficera sztabu 29 DP[2]. Od września 1926 roku do września 1927 roku był dowódcą kompanii w 76 pułku piechoty.

Od września 1927 roku do lutego 1929 roku był komendantem Centralnej Szkoły Straży Granicznej. Od lutego 1929 roku do marca 1932 roku był kierownikiem Okręgowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Toruniu. Od marca 1932 roku do lipca 1933 roku był dowódcą II batalionu 65 pułku piechoty detaszowanego w Gniewie.

Od lipca 1933 roku do maja 1935 roku był dowódcą batalionu KOP „Dederkały”. Od maja 1935 roku do kwietnia 1937 roku był dowódcą batalionu KOP „Stołpce”, od kwietnia do października 1937 roku był zastępcą dowódcy pułku KOP „Baranowicze”. Od października 1937 roku do września 1939 roku był dowódcą batalionu fortecznego KOP „Sarny”, a następnie pułku KOP „Sarny”.

Od 17 września 1939, po najeździe sowieckim na Polskę, dowodził zaciętymi walkami pozycyjnymi i odwrotowymi pułku KOP „Sarny” z atakującą Armią Czerwoną, w składzie zgrupowania Korpusu Obrony Pogranicza gen. Wilhelma Orlik-Rückemanna. Po bitwie pod Kockiem nie poszedł do niewoli, lecz rozpoczął działalność konspiracyjną.

W listopadzie 1939 mianowany został zastępcą płk Janusza Gaładyka, komendanta Okręgu SZP w Wilnie. W grudniu tego roku wyznaczony został na stanowisko komendanta Okręgu Wilno Związku Walki Zbrojnej. W konspiracji działał pod pseudonimami „Ładyna”, „Jodko”, „Jod”, „Karol”, „Sarnowski”. 13 kwietnia 1941 r. został aresztowany przez NKWD. Więziony do sierpnia 1941 r. Uwolniony w wyniku układu Sikorski-Majski wstąpił do tworzonych w ZSRR oddziałów Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR (Armii Andersa).

Wizyta Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego na froncie włoskim; kwiecień 1944 r. Naczelny Wódz gen. Kazimierz Sosnkowski (2. z lewej) z żołnierzami i oficerami 5 Kresowej Dywizji Piechoty. W pierwszym rzędzie widoczni m.in.: gen. Zygmunt Bohusz-Szyszko (1. z lewej), gen. Nikodem Sulik (3. z lewej) i płk Klemens Rudnicki (4. z lewej)

Od września 1941 do marca 1942 r. był dowódcą 13 pułku piechoty „Rysiów”. Od marca 1942 roku do czerwca 1943 roku był zastępcą dowódcy 7 Dywizji Piechoty w ZSRR i na Bliskim Wschodzie. Od czerwca do sierpnia 1943 roku pełnił obowiązki dowódcy 5 Kresowej Dywizji Piechoty w Armii Polskiej na Wschodzie, a od sierpnia 1943 roku do 1946 dowodził tą dywizją w II Korpusie Polskim. Dowodził jednostką na całym szlaku bojowym 2 Korpusu w kampanii włoskiej[3]. 1 marca 1944 otrzymał awans na stopień generała brygady.

Po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Był jednym z nielicznych polskich generałów, których wziął pod swoją opiekę brytyjski National Assistance Board – odmówił jednakże przyjęcia tygodniowych zapomóg w wysokości 2 funtów, określając je jako jałmużnę[4]. Od kwietnia 1953 do śmierci w styczniu 1954 był przewodniczącym Związku Harcerstwa Polskiego działającego poza granicami Kraju[5].

Grób generała Sulika we wsi Stara Kamienna na cmentarzu rzymskokatolickim z pocz. XVII w. obok kościoła Świętej Anny

Osiadł w Londynie, gdzie zmarł i został pochowany na Cmentarzu Brompton w Londynie. 12 września 1993 r. odbyła się w Dąbrowie Białostockiej i we wsi Kamienna Stara uroczystość powitania w ojczyźnie i złożenia prochów gen. Sulika i jego małżonki Anieli do grobu przy kościele Świętej Anny w Starej Kamiennej.

2 sierpnia 1921 poślubił Anielę Tarasiewicz (1895–1963), z którą miał czworo dzieci: Zofię Żabę (1922–2018), Annę (1924–2015), która później została żoną Prezydenta RP na Uchodźstwie Kazimierza Sabbata, Marię Anielę (ur. 1925) i Bolesława (1929–2012)[6].

Awanse[edytuj | edytuj kod]

  • chorąży – 1 października 1915
  • podporucznik – 25 stycznia 1919
  • porucznik
  • kapitan – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 (w 1924 zajmował 1239 lokatę w korpusie oficerów piechoty)
  • major – 18 lutego 1928 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 201 lokatą w korpusie oficerów piechoty
  • podpułkownik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936 i 38. lokatą w korpusie oficerów piechoty[7]
  • pułkownik – ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1940
  • generał brygady – 1 marca 1944

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

  • Białystok – ulica im. gen. Nikodema Sulika wchodząca w skład Trasy Generalskiej.
  • Jest patronem szkoły podstawowej w Lubyczy Królewskiej.
  • Jest patronem Zespołu Szkół Liceum Ogólnokształcącego w Dąbrowie Białostockiej (podlaskie), upamiętnionym na muralu autorstwa Andrzeja Filipowicza, namalowanym wspólnie z Jakubem Horoszem i Patrycją Anastazją Zalewską[20].
  • Jest patronem placówki Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej we Włodawie[21].
  • Białystok – mural gen. Nikodema Sulika[22] przy ul. Kawaleryjskiej 70/50, który powstał przy współpracy Fundacji Pro Anima i 18 Białostockiego Pułku Rozpoznawczego. Autorką i koordynatorką artystyczną projektu była Magdalena Pietraszko[23].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Medal nadany Rozkazem nr 25 Ministerstwa Spraw Wewnętrznych – Korpusu Ochrony Pogranicza z dnia 28 maja 1938 roku, pkt 4 (informacja ze zbiorów Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Praporszczyk → Mariusz Kulik: Armia Rosyjska w Królestwie Polskim w latach 1815–1856. Warszawa: 2019, s. 18. ISBN 978-83-65880-56-7. [dostęp 2022-01-28].
  2. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 23 kwietnia 1925 roku, s. 218.
  3. ↑ W nocy 7/8 lipca gen. Nikodem Sulik został ciężko ranny w wypadku samochodowym wizytując linię frontu pod Ankoną. W tym czasie przez kolejne 40 dni zastępował płk dypl. Klemens Rudnicki.
  4. ↑ Włodzimierz Nikitenko: Włóczędzy w generalskich mundurach. Historia.org.pl., 23 września 2014. [dostęp 2016-11-01]. (pol.).
  5. ↑ Adam F. Baran Z tymi co zostali... Harcerskie relacje Warszawa – Londyn (1945–1990), wyd. ISP PAN, Warszawa 2016, s. 56, 58.
  6. ↑ Polski Słownik Biograficzny, tom XLV, s. 437.
  7. ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 339.
  8. ↑ Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 2, s. 102.
  9. ↑ Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991.
  10. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu pracy niepodległościowej oraz około ochrony bezpieczeństwa granic”.
  11. ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 15 z 11.11.1928.
  12. ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2028 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 40, poz. 1854, s. 1548).
  13. ↑ Zarządzenia Naczelnego Wodza (Dziennik Personalny Nr 1 z dnia 15 lutego 1944 r.).
  14. ↑ M.P. z 1933 r. nr 64, poz. 82 „za zasługi na polu wyszkolenia i administracji wojska”.
  15. ↑ 13 Wileński Batalion Strzelców "Rysiów" - Sulik Nikodem [online], rysie.montecassino.eu [dostęp 2022-01-28].
  16. ↑ Zezwolenie Prezydenta Rzeczypospolitej na przyjęcie i noszenie orderów /odznaczeń/ państw sprzymierzonych Dziennik Personalny Nr 6 Rok XXIX z dnia 15 sierpnia 1946 r.
  17. ↑ Zezwolenie Prezydenta Rzeczypospolitej na przyjęcie i noszenie orderów /odznaczeń/ państw sprzymierzonych Dziennik Personalny Nr 3 Rok XXVIII z dnia 1 czerwca 1945 r.
  18. ↑ Zezwolenie Prezydenta Rzeczypospolitej na przyjęcie i noszenie orderów /odznaczeń/ państw sprzymierzonych Dziennik Personalny Nr 4 Rok XXIX z 25 maja 1946 r.
  19. ↑ Zezwolenie Prezydenta Rzeczypospolitej na przyjęcie i noszenie orderów /odznaczeń/ państw sprzymierzonych Dziennik Personalny Nr 4 Rok XXIX z dnia 25 maja 1946 r.
  20. ↑ Trzy wielkie postacie związane z Sokólszczyzną znalazły się na muralu [FOTO] [online], isokolka.eu, 12 września 2023 [dostęp 2023-09-12].
  21. ↑ Stanisław Dubaj, Patroni Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej i podległych placówek SG, „Roczniki Wydziału nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL”, Tom VIII-IX, zeszyt 1, 2012-2013, s. 323.
  22. ↑ Odsłonięcie muralu gen. Nikodema Sulika w Białymstoku [online], gov.pl, 15 sierpnia 2023 [dostęp 2023-12-27].
  23. ↑ Aleksandra Dąbrowska, Uroczystość odsłonięcia muralu gen. bryg. Nikodema Sulika [online], proanima.pl, 18 sierpnia 2023 [dostęp 2023-12-27].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
  • Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 79, 227, 364.
  • Zbigniew Mierzwiński: Generałowie II Rzeczypospolitej. Warszawa 1990: Wydawnictwo Polonia, s. 303–308. ISBN 83-7021-096-1.
  • Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione, s. 172.
  • Krzysztof Filipow, Generał Nikodem Sulik (Kamienna Stara 1893 – Londyn 1954), Muzeum Wojska w Białymstoku, Białystok 1996, ISBN 83-86232-70-6.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
  • Biogram Nikodema Sulika. wrotapodlasia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-18)].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikodem_Sulik&oldid=73423681”