French
DeutschOkręty podwodne typu VIIB – Wikipedia, wolna encyklopedia
 U-45 | |
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Projekt | IvS: MVBVII |
| Stocznia | |
| Zbudowane | 24 |
| Użytkownicy | |
| Typ poprzedzający | |
| Typ następny | |
| Służba w latach | 1938–1945 |
| Stracone | 20 |
| Uzbrojenie: | |
| 14 torped G7a, G7e lub 39 min 1 x działo 88 mm, 1 x działko plot. 20 mm | |
| Wyrzutnie torpedowe: • dziobowe • rufowe |
|
| Sensory | |
| Załoga | 44 oficerów i marynarzy |
| Wyporność: | |
| • na powierzchni | 753 tony |
| • w zanurzeniu | 857 ton |
| Długość | 64,5 metra |
| Szerokość | 6,2 metra |
| Napęd: | |
| 2 diesel x 1400 KM 2 elektr. x 375 KM 2 śruby | |
| Prędkość: • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg: | |
| • na powierzchni | 6500 Mm przy 12 węzłach |
Okręty podwodne typu VIIB – niemieckie okręty podwodne z czasów międzywojennych i drugiej wojny światowej. Jednokadłubowe jednostki o powiększonej względem okrętów typu VIIA wyporności oraz zwiększonym zasięgu, przenoszące też większą od swoich poprzedników liczbę torped zapasu.
Z wybudowanych w latach 1938–1941 24 jednostek tego typu, w wyniku działań wojennych zatopionych zostało 20 okrętów, pozostałe zaś zostały samozatopione przez własne załogi w roku 1945. Okręty tego typu prowadziły intensywne operacje bojowe w pierwszych latach wojny, kilka z nich uzyskało status jednych z najbardziej znanych okrętów U-Bootwaffe (U-99 Otto Kretschmera, U-47 Günthera Priena, U-100 Joachima Schepke), zaś U-48 został najskuteczniejszym okrętem podwodnym II wojny światowej, pod względem wielkości zatopionego tonażu przeciwnika.
Budowa okrętów[edytuj | edytuj kod]
W latach 1934–1935 na podstawie projektu jednostek typu UBIII opracowana została konstrukcja MVB, która nieco później uzyskała oznaczenie MVBVII[1][2]. Projekt ten został jednak zarzucony, jako zbyt wymagający w stosunku do spodziewanych efektów[2]. Po zawarciu jednak anglo-niemieckiego układu morskiego w czerwcu 1935 roku, postanowiono wykorzystać limity narzucone tym traktatem, zdecydowano więc o budowie 10 jednostek typu VIIA o wyporności 636 ton na powierzchni[3].
_in_Brockhaus_1937.jpg)
11 czerwca 1936 roku zwodowano więc U-33 – pierwszą jednostkę nowego typu oznaczonego jako VIIA[1]. Po trwających jedynie kilka miesięcy testach morskich (w 1936 i na początku 1937 roku), konstrukcja ta nie spotkała się jednak z dobrym przyjęciem[1]. Wyrażając swoją opinię, dowodzący wówczas niemiecką flota podwodną kapitän zur see Karl Dönitz zarzucił im zbyt mała prędkość – która nie zmieniła się od czasów I wojny światowej, podczas gdy prędkość okrętów nawodnych znacznie wzrosła od tego czasu – nieodpowiednią nawet do zwalczania powolnych jednostek handlowych i niepożądaną tendencję do niestabilności, negatywnie ocenił także umieszczenie rufowej wyrzutni torpedowej powyżej linii wodnej, wysoko ponad kadłubem sztywnym[4][1]. Utrudniało to jej użycie podczas rejsu na powierzchni, w miesiącach zimowych zaś powodowało zamarzanie wody destylowanej wewnątrz torped G7a[1]. Zwrócił też uwagę, na potrzebę zwiększenia zasięgu nowych okrętów, sugerując umieszczenie dodatkowego paliwa w zewnętrznych zbiornikach balastowych (and. saddle tanks) oraz wydłużenie okrętów[4].
Sugestie Dönitza miały istotny wpływ na ewolucję okrętów typu VIIB – jak nowe jednostki zostały oznaczone 24 listopada 1936 roku[4]. Odpowiedzialne w czym czasie za ustalanie wymagań i konstrukcję okrętów „biuro K” za najważniejsze swoje zadanie uznało zwiększenie zasięgu nawodnego i prędkości nawodnej, oraz zapasu przenoszonych przez okręt torped[4]. Pierwsze i trzecie z tych założeń zostało wypełnione przez zwiększenie długości konstrukcji o 2 metry i umieszczenie w niej większych saddle tanks. Zwiększyło to wyporność na powierzchni o 120 metrów3 (120 ton), jednak wyporność standardowa została zwiększona jedynie z 500 do 517 ton, co miało wielkie znaczenie w kontekście limitów tonowych anglo-niemieckiego traktatu morskiego[4]
Kontrakt na budowę pierwszych siedmiu jednostek typu VIIB (U45-U51) został zawarty 21 listopada 1936 roku ze stocznią Germaniawerft w Kilonii[4]. Umowa na kolejne dwie jednostki tego typu została zawarta z tą samą stocznią 15 maja 1937 roku, 16 lipca zaś na kolejne dwa okręty[4]. W grudniu 1937 roku zawarto umowę na budowę kolejnych czterech jednostek[4]. 27 kwietnia 1938 roku zwodowano U-45 jako okręt wiodący nowego typu, którego budowę – po wybudowaniu 24 jednostek – zakończono 19 sierpnia 1941 roku, przyjęciem do służby U-87[1][5]. Większość jednostek została wybudowana w stoczni Germaniawerft w Kilonii, jednak w czerwcu 1938 roku zamówienie na budowę ośmiu jednostek zostało udzielone stoczniom Vegesack w Bremie (U73–U76) i Lübecker Flenderwerke w Lubece (U84–U87)[6]. Jeszcze jednak gdy ostatnie jednostki typu VIIB znajdowały się w trakcie budowy, zwodowano pierwszy okręt kolejnego typu – U-69 typu VIIC[1].
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Jednostki typu VIIB były jednokadłubowymi okrętami o wyporności nawodnej 753 ton oraz 857 ton w zanurzeniu, zdolnymi do rozwinięcia prędkości 17,2 węzła na powierzchni i 8 węzłów pod wodą. Kadłub okrętu miał długość 64,5 metra, 6,2 metra szerokości i 4,7 metra zanurzenia[7]. Napęd okrętów tego typu tworzyły dwa silniki Diesla o mocy 1400 KM każdy oraz dwa silniki elektryczne o mocy 375 KM każdy. Wydajność silników spalinowych zwiększono o 20% przez zastosowanie super-doładowania, co pozwoliło na zwiększenie prędkości nawodnej o 1 węzeł, mimo zwiększenia wielkości okrętu[4]. Pojemność zbiorników paliwa wynosiła 108 ton, co przy zastosowanym układzie napędowym zapewniało tym okrętom zasięg 6500 mil morskich przy prędkości 12 węzłów na powierzchni, oraz 90 mil w zanurzeniu przy prędkości 4 węzłów[7]. Okręty typu VIIB wyposażone zostały w cztery wyrzutnie torpedowe kalibru 533 mm na dziobie oraz jedną wyrzutnię tego samego kalibru na rufie[7]. Ich uzbrojenie stanowiło 14 torped G7a oraz G7e, pojedyncze działo 88 mm oraz działko przeciwlotnicze 20 mm[7]. Według niektórych źródeł, zamiennie z torpedami, jednostki tego typu mogły przenosić do 39 min[8]. Podstawowym środkiem rozpoznania jednostek VIIB – oprócz rozpoznania obrazowego za pomocą peryskopu – był sonar niskiej częstotliwości GHG (Gruppen-Horch-Gerät), który w sprzyjających okolicznościach zdolny był do wykrycia pojedynczego statku z odległości 20 km, zaś konwoju z odległości 100 km[9]. Załogę każdego z tych okrętów tworzyły nominalnie 44 osoby[7].
Znaczącą zmianą w stosunku do wcześniejszej konstrukcji była konfiguracja rufy, w której zastosowano podwójne usterzenie w miejsce pojedynczego steru, co umożliwiło umieszczenie rufowej wyrzutni torpedowej wewnątrz kadłuba sztywnego, zaś torpeda wystrzeliwana była między płetwami sterowymi, przy czym jak już wspomniano, ładunek torped został zwiększony z 11 do 14 pocisków[4].
Służba okrętów[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza jednostka nowego typu weszła do służby latem 1938 roku. W 21 stycznia tego roku, zdecydowano jednak o nowej strukturze floty podwodnej, która wejść miała w życie od 1 października 1939 roku. Zgodnie z nią, jednostki VIIB zostały rozdzielone między równymi flotyllami, i tak[4]:
- U-45, U-46, U-47, U-48, U-49, U-51, U-52 i U-53 tworzyć miały 7 Flotyllę U-Bootów Wegener
Okręty tego typu miały status operacyjny do drugiej połowy 1943 roku, po czym ocalałe jednostki otrzymały status jednostek treningowych. U-48, po zatopieniu 306 875 BRT, został najskuteczniejszym pod względem zatopionego tonażu okrętem podwodnym II wojny światowej[10].
| Stocznia | Wodowanie | Wejście do służby | Los | |
|---|---|---|---|---|
| U-45 | Germaniawerft | 27 kwietnia 1938 | 25 czerwca 1938 | Zatopiony 14 października 1939 |
| U-46 | 10 września 1938 | 2 listopada 1938 | Samozatopiony 5 maja 1945 | |
| U-47 | 29 października 1938 | 17 grudnia 1938 | Zatopiony 7 marca 1941 | |
| U-48 | 5 marca 1939 | 22 kwietnia 1939 | Samozatopiony 3 maja 1945 | |
| U-49 | 24 czerwca 1939 | 12 sierpnia 1939 | Zatopiony 15 kwietnia 1940 | |
| U-50 | 1 listopada 1939 | 12 grudnia 1939 | Zatopiony 7 kwietnia 1940 | |
| U-51 | 11 czerwca 1938 | 6 sierpnia 1938 | Zatopiony 20 sierpnia 1940 | |
| U-52 | 21 grudnia 1938 | 2 lutego 1939 | Samozatopiony 3 maja 1945 | |
| U-53 | 6 maja 1939 | 24 czerwca 1939 | Zatopiony 23 lutego 1940 | |
| U-54 | 15 sierpnia 1939 | 23 września 1939 | Zatopiony 14 lutego 1940 | |
| U-55 | 11 października 1939 | 21 listopada 1939 | Zatopiony 30 stycznia 1940 | |
| U-100 | 13 stycznia 1940 | 16 marca 1940 | Zatopiony 17 marca 1941 | |
| U-101 | 10 lutego 1940 | 11 marca 1940 | Samozatopiony 3 maja 1945 | |
| U-99 | 12 marca 1940 | 18 kwietnia 1940 | Zatopiony 17 marca 1941 | |
| U-102 | 21 marca 1940 | 27 kwietnia 1940 | Zatopiony 1 lipca 1940 | |
| U-73 | Vegesack | 27 lipca 1940 | 30 września 1940 | Zatopiony 16 grudnia 1943 |
| U-74 | 31 sierpnia 1940 | 31 października 1940 | Zatopiony 2 maja 1942 | |
| U-76 | 9 października 1940 | 3 grudnia 1940 | Zatopiony 5 kwietnia 1941 | |
| U-75 | 18 października 1940 | 19 grudnia 1940 | Zatopiony 28 grudnia 1942 | |
| U-83 | Flenderwerke | 9 grudnia 1940 | 8 lutego 1941 | Zatopiony 4 marca 1943 |
| U-84 | 26 lutego 1941 | 29 kwietnia 1941 | Zatopiony 7 sierpnia 1943 | |
| U-85 | 10 kwietnia 1941 | 7 czerwca 1941 | Zatopiony 14 kwietnia 1942 | |
| U-86 | 16 maja 1941 | 8 lipca 1941 | Zatopiony 28 listopada 1943 | |
| U-87 | 21 czerwca 1941 | 19 sierpnia 1941 | Zatopiony 4 marca 1943 |
Dowodzony przez Günthera Priena U-47, po przeniknięciu do brytyjskiej bazy w Scapa Flow zatopił tam pancernik HMS „Royal Oak”[11]. Dowodzony przez Otto Kretschmera U-99 zatopił jednostki o łącznym tonażu 245 000 BRT[11]. Trzy jednostki typu VIIB prowadziły operacje na Morzu śródziemnym (U-73, U-75, U-83)[12].
| U-48, najskuteczniejszy U-Boot II wojny światowej | ||||
|---|---|---|---|---|
| Dowódca | Data urodzenia | Liczba patroli | Zatopione jednostki | Łączny tonaż |
| Herbert Emil Schultze | 24 lipca 1912 | 8 | 28 | 183 000 |
| Hans-Rudolf Rösing | 28 września 1905 | 2 | 12 | 60 000 |
| Heinrich Bleichrodt | 21 października 1909 | 2 | 14 | 78 000 |
Dowodzony przez Helmuta Rosenbauma U-73 zatopił na Morzu Śródziemnym m.in. brytyjski lotniskowiec HMS Eagle[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Jak Showell: The U-Boat Century, s. 79-83
- ↑ a b Eberhard Rőssler: The U-Boat, s. 100-101
- ↑ Eberhard Rőssler: The U-Boat, s. 102
- ↑ a b c d e f g h i j k Eberhard Rőssler: The U-Boat, s. 105-110
- ↑ Kenneth Wynn: U-Boat Operations, s. 31-39, 54-57, 62-66, 79-83
- ↑ Eberhard Rőssler: The U-Boat, s. 114-118
- ↑ a b c d e Eberhard Rőssler: The U-Boat, s. 335
- ↑ Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats, s. 69
- ↑ Eberhard Rőssler: The U-Boat, s. 144-146
- ↑ Paul E. Fontenoy: Submarines, s. 200
- ↑ a b c Möller, E., Brack, W.: The Encyclopedia of U-Boats, s. 194
- ↑ Möller, E., Brack, W.: The Encyclopedia of U-Boats, s. 204
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Eberhard Rőssler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9.
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact. ABC-CLIO, marzec 2007, seria: Weapons and Warfare. ISBN 1-8510-9563-2.
- Kenneth Wynn: U-Boat Operations of the Second World War. T. Volume 1: Career Histories, U1-U510. Annapolis: Naval Institute Press, marca 1998. ISBN 1-55750-860-7.
- Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century. Annapolis: Naval Institute Press, 2006. ISBN 1-59114-892-8.
- Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats From 1904 to the Present Day. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3.
.svg){kind=small}