Oliwiny – Wikipedia, wolna encyklopedia

Perydot
Bazalt z widocznymi oliwinami
Perydot w bazalcie

Oliwiny – grupa minerałów zaliczana do krzemianów. Mają zazwyczaj barwę zieloną w odcieniach, ale też brązową, czarną, a wyjątkowo są białe lub bezbarwne.

Ogólny wzór chemiczny oliwinów to (Mg,FeII
)
2
SiO
4
.

Właściwości[edytuj | edytuj kod]

Oliwiny są bardzo podatne na przeobrażenia (procesy pomagmowe, wietrzenie, procesy hydrotermalne).

Typowe dla nich procesy przeobrażeń to:

Są jednymi z głównych składników meteorytów.

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

  • Przeważnie występują w zasadowych i ultrazasadowych skalach magmowych: perydotytach, dunitach, iherzolitach, bazaltach oliwinowych, melafirach i diabazach.
  • oliwiny zasobne w magnez lub mangan (forsteryt i tefroit) są składnikami różnych utworów zmetamorfizowanych (żelaza, manganu, skarnów, metasomatytów itd.),
  • oliwiny występują w niektórych meteorytach,
  • w niektórych serpentynitach jako minerał reliktowy
  • w niektórych skałach okruchowych: piaskach i żwirach.

Miejsca występowania: Egipt – kryształy ponad 5 cm; Kenia; Tanzania; Etiopia; USA; Meksyk; Czechy; Rosja – kryształy fajalitu ok. 10 cm (Kołyma), kryształy forsterytu ok. 16cm (Ural); Polska – na Dolnym Śląsku (w trzeciorzędowych bazaltach – najczęściej jest to chryzolit).

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

  • stanowią surowiec do produkcji materiałów ogniotrwałych
  • stanowią surowiec do produkcji technicznego szkła kwarcowego
  • mają znaczenie naukowe
  • są poszukiwane i cenione przez kolekcjonerów
  • znajdują zastosowanie w jubilerstwie

Porównanie forsterytu, oliwinu właściwego i fajalitu[edytuj | edytuj kod]

Dane przedstawione poniżej są opisem składu chemicznego modeli wyidealizowanych. W przyrodzie naturalne "czyste" człony szeregu izomorficznego forsteryt-fajalit nie występują.

Forsteryt[edytuj | edytuj kod]

Oliwin właściwy[edytuj | edytuj kod]

  • Wzór empiryczny: [Mg1,6,FeII0,4]SiO
    4
  • Masa cząsteczkowa g/cm3: 153,31
    • magnez (Mg) – 25,37% (42,06% MgO)
    • żelazo (Fe) – 14,57% (18,75% FeO)
    • krzem (Si) – 18,32% (39,19% SiO
      2
      )
    • tlen (O) – 41,74%

Fajalit[edytuj | edytuj kod]

  • Wzór empiryczny: FeII2SiO4
  • Masa cząsteczkowa g/cm3: 203,78
    • żelazo (Fe) – 54,81% (70,51% FeO)
    • krzem (Si) – 13,78% (29,49% SiO
      2
      )
    • tlen (O) – 31,41%

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]