Pałac w Litomyšli – Wikipedia, wolna encyklopedia

Pałac w Litomyšli
Symbol zabytku nr rej. 11786/6-4176 z 3 maja 1958[1]
Ilustracja
Państwo

 Czechy

Miejscowość

Litomyšl

Adres

Jiráskova 93, 570 01 Litomyšl

Typ budynku

pałac

Styl architektoniczny

renesans

Architekt

Giovanni Battista Aostalli

Kondygnacje

3

Powierzchnia użytkowa

350000 m²

Rozpoczęcie budowy

1568

Ukończenie budowy

1581

Pierwszy właściciel

Vratislav z Pernštejna

Położenie na mapie Czech
Mapa konturowa Czech, blisko centrum na prawo znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Pałac w Litomyšli”
Ziemia49°52′24,75″N 16°18′46,54″E/49,873542 16,312928
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Pałac w Litomyšli[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
ilustracja
Państwo

 Czechy

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

II, IV

Numer ref.

901

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1999
na 23. sesji

  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Pałac w Litomyšli[2] (cz. Zámek v Litomyšli) – pałac[3] w Litomyšli[2], w kraju pardubickim w Czechach. Jest uważany za jeden z najlepszych przykładów renesansowego zamku arkadowego, typu budynku, który został wymyślony we Włoszech, a potem zmodyfikowany w Europie Środkowej w XVI wieku[4]. Należy do najważniejszych zabytków architektury Pogranicza Czesko-Morawskiego i jest jednym z najlepszych przykładów architektury renesansu w Czechach[3].

W 1962 obiekt został wpisany na listę narodowych zabytków kultury Republiki Czeskiej[5]. W 1999 został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO[4].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Według dokumentu z roku 1398 wiadomo, że istniał tu już pierwszy zamek. Badania archeologiczne i historyczne wykazały pozostałości średniowiecznej struktury poniżej oraz wewnątrz obecnego zamku. W 1425 roku miasto zostało zdobyte po oblężeniu przez husytów. Renowacja została przeprowadzona pod koniec wojen husyckich przez nowych właścicieli Litomyšli, rodzinę Kostków z Postupic. Był jednak trzykrotnie niszczony przez pożary z lat 1460, 1546 i z 1560. Ostatni pożar był najbardziej dotkliwy i niemal doprowadził zamek do ruiny[4].

Zniszczoną twierdzę w 1567 przejął Wysoki Kanclerz Królestwa Czech Vratislav II z Pernštejna[4]. Nowy właściciel polecił zbudować nowy pałac dla swej małżonki Marii Manrique de Lara[6]. Zbudowano go w latach 1568–1581, a pracami kierował włoski architekt Giovanni Battista Aostalli[7]. Pomagał mu także jego brat Oldřich (Ulrico). W roku 1649 zamek przejęli Trauttmansdorffovie, którzy dokonali drobnych zmian barokowych wewnątrz jak i na zewnątrz. W roku 1719 pałac przeszedł większą rekonstrukcję w stylu barokowym, za którą odpowiedzialny był architekt František Maximilián Kaňka. Duże zmiany, które dotyczyły wnętrza pałacu, miały miejsce w latach 1792–1796 (kiedy właścicielami zamku był ród Wallenstein-Wartembergów[6]), jednak architekt Jan Kryštof Habich zachował renesansowe szczyty. Wówczas powstał także teatr, a jego dekorację malarską wykonał malarz wiedeńskiego dworu Josef Platzer[8]. Od tego czasu nie było już żadnych zmian dotyczącej struktury, projektu czy dekoracji zamku[4]. W roku 1855 właścicielami zamku zostali Thurn-Taxisovie[8].

Na terenach zamkowych kręcono następujące filmy: Filozoficzna opowieść (1937), Młode lata (1952), Zapomnij o Mozarcie (1985) i Szkarłatny kwiat (1999)[6].

Opis[edytuj | edytuj kod]

Obiekt jest czteroskrzydłowy i trzypiętrowy. Południowo-wschodni róg skrzydła wschodniego zawiera kaplicę zamkową[4]. Zewnętrzne ściany i szczyty zdobi sgraffito. Główny dziedziniec przystrojony jest na trzech ścianach renesansowym krużgankiem z trzema kondygnacjami arkad. Czwartą ścianę pokrywają malowidła o treści batalistycznej (w tym m.in. kopia manierystycznego obrazu Giulia Romana z Watykanu)[7].

Zwiedzanie z przewodnikiem możliwe jest na dwa sposoby. Pierwszy pozwala zapoznać się z XVIII-wiecznym teatrem, w którym młody Bedřich Smetana pierwszy raz w życiu zagrał dla szerszej publiczności (miejsce urodzin kompozytora znajduje się zaraz obok pałacu) oraz z komnatami na pierwszym piętrze zachodniego skrzydła budowli. Drugi wariant obejmuje zwiedzanie renesansowej kaplicy św. Michała i sali bankietowej (pierwsze piętro wschodniego i północnego skrzydła)[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Národní památkový ústav: Ústřední seznam kulturních památek České republiky. Nemovité památky. [dostęp 2015-04-09]. (cz.).
  2. ↑ a b Czeska czy czeski Litomyšl?. Poradnia Językowa PWN, 2013-09-07. [dostęp 2019-01-02]. Cytat: Według normy wzorcowej mówmy ta Litomyšl i ta Třeboň, według normy użytkowej mówmy ten.
  3. ↑ a b Pałac Litomyšl. ceskomoravskepomezi.info. [dostęp 2015-04-09]. (pol.).
  4. ↑ a b c d e f Litomyšl Castle. whc.unesco.org. [dostęp 2015-04-09]. (ang.).
  5. ↑ Národní památkový ústav: Zámek v Litomyšli (Litomyšl - část Záhradí). [w:] Národní kulturní památky České republiky [on-line]. Nemovité památky. [dostęp 2015-04-09]. (cz.).
  6. ↑ a b c Litomyšl - pałac. czechy-wschodnie.info. [dostęp 2015-04-09]. (pol.).
  7. ↑ a b c Czechy wschodnie. W: Sławomir Adamczak, Katarzyna Firlej-Adamczak: Czechy. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2013, s. 253-254, seria: Praktyczny przewodnik. ISBN 978-83-7642-140-7.
  8. ↑ a b Litomyšl - zámek. npu.cz. [dostęp 2015-04-09]. (cz.).
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Czechach

Kulturowe
Przyrodnicze

  1. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pałac_w_Litomyšli&oldid=71756211”