Palermo – Wikipedia, wolna encyklopedia

Palermo
miasto i gmina
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Włochy

Region autonomiczny

 Sycylia

Prowincja

US Palermo

Kod ISTAT

082053

Powierzchnia

158 km²

Populacja (2004)
• liczba ludności


657 936

• gęstość

4140,6 os./km²

Numer kierunkowy

091

Kod pocztowy

90100

Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, na dole znajduje się punkt z opisem „Palermo”
Położenie na mapie Europy
Mapa konturowa Europy, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Palermo”
Położenie na mapie Sycylii
Mapa konturowa Sycylii, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Palermo”
Ziemia38°07′N 13°22′E/38,116667 13,366667
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Katakumby Kapucynów w Palermo

Palermo (wł. Palermo, sycyl. Palermu lub Paliemmu w dialekcie palermiańskim, gr. Πάνορμος) – miasto i gmina we Włoszech, w regionie Sycylia, w prowincji Palermo. Panormos powstało już w starożytności, jako kolonia fenicka. Według danych na rok 2009 gminę zamieszkiwało 657 936 osób, 4140,6 os./km².

Palermo jest kulturalną, gospodarczą i turystyczną stolicą Sycylii. To główne sycylijskie centrum przemysłowe i handlowe. Główne gałęzie gospodarki to turystyka, usługi, handel i rolnictwo. Palermo obecnie posiada międzynarodowe lotnisko. Drugie lotnisko, głównie dla obsługi tanich linii znajduje się w pobliżu Trapani.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miasto powstało jako Panormos (grec.), kolonia fenicka. Od V wieku p.n.e. miasto kartagińskie, a od 254 p.n.e. rzymskie. Palermo zostało w V wieku opanowane przez Wandalów, Gotów, w 535 przez Bizancjum. W roku 831 znalazło się pod panowaniem Arabów. W X wieku osadzeni tu zostali piraci Saqaliba (słowiańscy), którzy w latach 928/9 u wybrzeży Maghrebu i Sycylii wspólnie z Arabami na 30 statkach przez szereg kolejnych lat łupili Genuę oraz wybrzeża Kalabrii i Sardynii. Po zakończeniu owego procederu osiedlić się mieli w Palermo, w tej części miasta, która nazywa się Harat as-Saqaliba[1]. W 1072 wyspę opanowali Normanowie, a w Boże Narodzenie 1130 Roger II został koronowany przez antypapieża Anakleta II[2] w tutejszej katedrze. Panowanie Normanów zakończyło się w 1194 po bezpotomnej śmierci wnuka Rogera Wilhelma II Dobrego i tron sycylijski drogą sukcesji trafił do Hohenstaufów a później do Andegawenów.

Palermo było centrum kulturowym królestwa Sycylii. W 1239 roku w dzielnicy Saqaliba zamieszkali Żydzi z północnej Afryki[3]. W 1282 doszło do antyfrancuskiego powstania (tzw. Nieszpory sycylijskie), które oddało miasto pod rządy aragońskie i potem hiszpańskie.

Palermo podupadało aż do utworzenia w czasie rewolucji (1848-49) tymczasowego rządu. Sytuacja miasta poprawiła się po 1860 gdy doszło do zjednoczenia Włoch.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Główne zabytki Palermo to pozostałości murów rzymskich, punickiej nekropolii, pałac królewski zwany Pałacem Normanów wzniesiony w XI wieku przez Normanów na ruinach zamku arabskiego, wewnątrz którego znajduje się słynna Cappella Palatina z XII wieku, arabsko-bizantyjskie sklepienie stalaktytowe, mozaiki z XII wieku. Inną historyczną budowlą miasta jest katedra S. Rosalia ozdobiona mozaikami (XII w.), posiadająca we wnętrzu grobowce królów. Znajduje się tu również romańskie kościoły San Cataldo i San Giovanni degli Eremiti, S. Giovanni dei Lebrossi, della Martorana, del Vespro oraz pałace Zisa i Cuba i most Ponte dell’Ammiraglio z XII wieku.

Kościoły w stylu gotyckim: S. Agostino (XIV w.), della Gancia, delle Ree Pentife i della Catena. Z tego okresu pochodzą też pałace Chiaromonte, Sclafani, Pietratagliata, Abbatelli, Aiutamicristo i Marchesi.

Styl renesansowy reprezentują kościoły S. Maria dei Miracoli, S. Giovanni di Napoletani, S. Gorgio dei Genovesi i pałace Scavuzzo, Fieravecchia.

Zabudowa barokowa reprezentowana jest przez kościoły S. Matteo, S. Giuseppe, del Gesù, S. Domenico, S. Teresa, del Salvatore i del Olivella. Barokową architekturę reprezentują też kamienice narożne tworzące Quattro Canti.

Z zabudowy XIX-wiecznej na uwagę zasługują monumentalne budowle: teatr miejski Politeama oraz klasycystyczno-neorenesansowy gmach opery Teatro Massimo.

Ogród botaniczny w Palermo (wł. Orto botanico di Palermo), założony w XVIII w., zajmuje obecnie 10 ha i jest największym ogrodem we Włoszech[4].

Mumie prałatów w Katakumbach Kapucynów

Klimat[edytuj | edytuj kod]

Palermo znajduje się w strefie klimatu subtropikalnego[5][6] typu śródziemnomorskiego[7], z bardzo łagodnymi zimami i długimi ciepłymi, częściowo gorącymi latami. Średnia roczna temperatura wynosi 22 °C w dzień i 15 °C w nocy[8].

Średnia temperatura dwóch miesięcy zimowych – stycznia i lutego wynosi około 15 °C w dzień i 9 °C w nocy a średnia temperatura morza wynosi 14–15 °C[9]. Opady śniegu, jak i mróz, nie występują. Średnia temperatura sześciu miesięcy letnich, od maja do października wynosi 27 °C w dzień i 19 °C w nocy[8]. W okresie od czerwca do października średnia temperatura morza przekracza 20 °C, w sierpniu wynosi 26 °C[9]. Kwiecień i listopad mają charakter przejściowy pomiędzy wiosną/jesienią a latem, ze średnią temperaturą wokół 19 °C w ciągu dnia i 12 °C podczas nocy, natomiast marzec i listopad mają również charakter przejściowy pomiędzy wiosną/jesienią a zimą, ze średnią temperaturą wokół 16 °C w ciągu dnia i 10 °C podczas nocy. Palermo ma 80 dni deszczowych rocznie (≥1 mm), od około 1 dnia deszczowego w lipcu do 12 dni deszczowych w grudniu[8]. Palermo, jak i reszta Sycylii, jest jednym z niewielu miejsc w Europie, gdzie zielono jest przez cały rok.

Średnia temperatura i opady dla Palermo (Port lotniczy Palermo-Boccadifalco na obrzeżach, ~5 km od morza)
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] 14.7 14.5 16.4 18.7 23.3 27.2 29.8 30.5 27.5 23.5 19.0 15.8 21,8
Średnie dobowe temperatury [°C] 11.8 11.5 13.0 15.1 19.3 23.2 25.8 26.6 23.8 20.1 16.0 13.0 18,3
Średnie temperatury w nocy [°C] 8.9 8.5 9.6 11.4 15.3 19.2 21.7 22.7 20.1 16.7 12.9 10.2 14,8
Opady [mm] 97.5 110 78.2 65.1 36.2 17.9 6.7 31.8 65.3 106 118 124 855
Średnia liczba dni z opadami 9.0 9.6 8.7 8.6 4.1 1.9 1.2 2.4 5.4 8.2 10.4 12.0 81,5
Źródło: Servizio Meteorologico[8]
Średnia dobowa temperatura morza (°C)[10]
Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Rok
15,1 14,3 14,6 15,8 18,7 23,1 25,7 26,3 25,1 22,3 19,9 16,7 19,8

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Miasto zamieszkuje około 670 tys. osób. Populacja aglomeracji Palermo jest szacowana przez Eurostat na 855 255 mieszkańców, podczas gdy zespół miejski Palermo jest piątym najbardziej zaludnionym zespołem miejskim we Włoszech i mieszka w nim około 1,2 mln ludzi. Mieszkańcy Palermo mówią językiem włoskim i sycylijskim.

W 2007 roku 47,6% mieszkańców Palermo stanowili mężczyźni, a 52,4% – kobiety. Osoby niepełnoletnie stanowiły 21,64% populacji, a emeryci – 16,54% populacji. Wiek przeciętnego mieszkańca Palermo wynosił 37 lat. Pomiędzy rokiem 2002 a 2007 populacja Palermo zmniejszyła się o 2,92%. Przyczyną tego spadku jest ucieczka mieszkańców Palermo do terenów podmiejskich i północnych Włoch. Obecny współczynnik urodzeń w Palermo wynosi 10,75 urodzeń na 1000 mieszkańców.

Transport[edytuj | edytuj kod]

Największą stacją kolejową miasta jest stacja Palermo Centrale, z której wybiegają linie Palermo – Mesyna, Palermo – Katania oraz do Trapani oraz Agrigento. Pozostałe stacje to Palermo Brancaccio, Palermo Cardillo-Zen, Palermo Notarbartolo, Palermo Federico, Palermo Fiera, Palermo Francia, Palermo Giachery, Palermo Palazzo Reale-Orleans, Palermo San Lorenzo Colli, Palermo Tommaso Natale, Palermo Vespri oraz znajdujący się w dzielnicy Roccella-Acqua dei Corsari przystanek Roccella, otwarty 21 grudnia 2014[11] na liniach Palermo – Mesyna i Palermo – Katania.

Miejscowe lotnisko „Falcone-Borsellino” połączone jest z miastem pociągami firmy Trinacria Express.

Sport[edytuj | edytuj kod]

W latach 1990–2013 rozgrywany był tutaj kobiecy turniej tenisowy cyklu WTA Tour, Italiacom Open.

W mieście działa też klub piłkarski US Palermo.

Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]

Galeria zdjęć[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ „Palerme où un quartier se nomma longtemps le « quartier des Esclavons » {harat as-Saqaliba” w: Gli Slavi occidentali e meridionali nell’alto medioevo: Centro italiano di studi sull’alto Medioevo. s. 1002, 1983; Przegląd historyczny t. 44 s. 482.; Abu’l- Fida’y.
  2. ↑ John Julius Norwich: Najwspanialsze miasta w dziejach świata. Wyd. I. Olszanica: Wydawnictwo Bosz, 2009, s. 109. ISBN 978-83-7576-072-9.
  3. ↑ „In 1239 the Jews of North Africa (Jerba) were allowed to refurbish an existing structure. It may be the one mentioned in 1267, located in the Seralcadi quarter of Palermo. w: Between Scylla and Charybdis: The Jews in Sicily, s. 66; Nazwa Harat as-Saqaliba później zanika i w dyplomach łacińskich z XII–XIII w. zastępuje ją określenie Seralcadi < ar. Szari’ al-qadi Ulica Sędziego w: Przegląd historyczny t. 44 s. 482.
  4. ↑ Notizie storiche [online], L'Orto Botanico dell'Università di Palermo [dostęp 2021-03-11] (wł.).
  5. ↑ Climatic map by Istituto Geografico De Agostini.
  6. ↑ Die Klimatypen der Erde – Pädagogische Hochschule in Heidelberg.
  7. ↑ World Map of Köppen–Geiger Climate Classification.
  8. ↑ a b c d Tabelle climatiche 1971-2000 della stazione meteorologica di Palermo-Boccadifalco 1971-2000 – Servizio Meteorologico dell’Aeronautica Militare.
  9. ↑ a b weather2travel.com: Palermo Climate.
  10. ↑ Palermo average sea temperature – seatemperature.org.
  11. ↑ Rete Ferroviaria Italiana, Circolare territoriale CT 23/2014.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gminy prowincji Palermo
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Palermo&oldid=71948530”