Pallasyty – Wikipedia, wolna encyklopedia

Płytka pallasytu Brahin. Wyraźnie widoczne są duże kryształy oliwinu zawieszone w metalowej skale macierzystej.

Pallasyty to obok mezosyderytów jedna z dwóch głównych grup meteorytów żelazno-kamiennych.

Grupa została nazwana na cześć Piotra Pallasa, który w 1772 roku odkrył w okolicach Krasnojarska dużą bryłę żelaza meteorytowego. Nazwano ją Żelazem Pallasa, która później dała nazwę całej grupie meteorytów. Pallasyty należą do rzadkich typów meteorytów.

Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]

Niegdyś uważano, że pallasyty pochodzą z obszaru granicznego między jądrem a płaszczem rozbitych planetek. Ostatnio powstała druga hipoteza, mówiąca, że powstają na skutek działających sił pod wpływem uderzenia pomiędzy jądrem, a płaszczem planetoidy^[1].

Struktura i skład[edytuj | edytuj kod]

Składają się one z około jednocentymetrowych kryształów oliwinu zwanych perydotami zawieszonych w stopie żelazo-niklowym. Widoczne na zdjęciu metalowe obszary powstają poprzez wytrawianie, w celu uzyskania tzw. figur Widmanstättena. Pomniejsze składowe pallasytów to: schreibersyty, troility, chromity, pirokseny i fosforany^[2]^[3].

Zaobserwowane spadki[edytuj | edytuj kod]

Do tej pory znanych jest tylko 61 pallasytów (w tym 10 znalezionych na Antarktyce), z czego zarejestrowano 4 w trakcie ich spadania^[4]. Przedstawiono je poniżej w kolejności chronologicznej:

Mineo, Sycylia, Włochy. W maju 1826 zaobserwowano jasną smugę na niebie, której towarzyszył głośny huk. Zachowało się tylko 46 g meteorytu w zbiorach.
Zaisho, Japonia. Znaleziony 1 lutego 1898^[5], po zaobserwowaniu spalającego się meteoru. Waży 330 g.
Marjalahti, Karelia, Rosja. Po zaobserwowaniu spadającej jasnej smugi, w czerwcu 1902 roku odnaleziono 45-kilogramowy odłamek. W tym czasie obszar ten należał do Finlandii, z tego też powodu główna część Marjalahti znajduje się w Muzeum Historii Naturalnej w Helsinkach
Omolon, Obwód magadański, Rosja. Hodowca reniferów zauważył spadek meteorytu 16 maja 1981 i znalazł go dwa lata później. Ważył 250 kg. Data ta została potwierdzona przez stację meteorologiczną, która tego dnia zaobserwowała jasną smugę na niebie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Edward R.D. Scott, "Impact Origins for Pallasites," Lunar and Planetary Science XXXVIII, 2007.
↑ P.R. Buseck. Pallasite meteorites: mineralogy, petrology, and geochemistry. „Geochimica et Cosmochimica Acta”. 41 (6), s. 711–740, 1977. DOI: 10.1016/0016-7037(77)90044-8. Bibcode: 1977GeCoA..41..711B.
↑ W. Hsu. Minor element zoning and trace element geochemistry of pallasites. „Meteoritics & Planetary Science”. 38 (8), s. 1217–1241, 2003. DOI: 10.1111/j.1945-5100.2003.tb00309.x. Bibcode: 2003M&PS...38.1217H.
↑ MetBase. [dostęp 2016-01-09]. (ang.).
↑ Meteoritical Bulletin: Entry for Zaisho. [dostęp 2016-01-09]. (ang.).

[1] Edward R.D. Scott, "Impact Origins for Pallasites," Lunar and Planetary Science XXXVIII, 2007.

[2] P.R. Buseck. Pallasite meteorites: mineralogy, petrology, and geochemistry. „Geochimica et Cosmochimica Acta”. 41 (6), s. 711–740, 1977. DOI: 10.1016/0016-7037(77)90044-8. Bibcode: 1977GeCoA..41..711B.

[3] W. Hsu. Minor element zoning and trace element geochemistry of pallasites. „Meteoritics & Planetary Science”. 38 (8), s. 1217–1241, 2003. DOI: 10.1111/j.1945-5100.2003.tb00309.x. Bibcode: 2003M&PS...38.1217H.

[4] MetBase. [dostęp 2016-01-09]. (ang.).

[5] Meteoritical Bulletin: Entry for Zaisho. [dostęp 2016-01-09]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]