Pamięć Świata – Wikipedia, wolna encyklopedia

Pamięć Świata (ang. Memory of the World International Register) – międzynarodowy projekt sygnowany przez UNESCO, zapoczątkowany w 1992 roku, którego celem jest podejmowanie działań służących zachowaniu, ratowaniu i udostępnianiu dokumentów: rękopisów, druków, inskrypcji, dokumentów audiowizualnych (nagrań i filmów), itp. o światowym znaczeniu historycznym lub cywilizacyjnym.

W ramach programu prowadzona jest międzynarodowa lista najbardziej wartościowych obiektów. Pierwsze obiekty zostały wpisane na Listę w 1997. Lista uzupełniana jest co 2 lata na specjalnych sesjach Międzynarodowego Komitetu Doradczego Programu. W 2017 roku na liście znajdowało się 427 dokumentów, w tym 15 z Polski[1].

Oprócz Listy międzynarodowej prowadzone są listy narodowe i regionalne, a także opracowania i bazy danych gromadzące informacje o dziedzictwie zagrożonym i utraconym[2].

Nagroda Jikji[edytuj | edytuj kod]

Od 2005 roku UNESCO przyznaje nagrodę Jikji dla instytucji i osób prywatnych, które najlepiej realizują cele projektu Pamięć Świata. Nagroda upamiętnia Jikji (Buljo jikji simche yojeol) – najstarszą zachowaną księgę drukowaną przy pomocy metalowej czcionki ruchomej. Nagroda (30 000 USD), przyznawana co dwa lata, fundowana jest przez rząd Korei Południowej[3].

Laureaci[4]:

Lista według państw i organizacji[edytuj | edytuj kod]

Obecnie (stan na koniec 2015 roku) na liście znajdują się następujące obiekty:

Algieria (1)[edytuj | edytuj kod]

Al – Mustamlah Min Kitab Al – Takmila – manuskrypt historyka Az-Zahabiego[6] Narodowa Biblioteka Algierii 2017

Albania (1)[edytuj | edytuj kod]

Codex Purpureus Beratinus[7] Albańskie Archiwum Państwowe 2005

Angola (1)[edytuj | edytuj kod]

Arquivos dos Dembos[8] – wpis wraz z Portugalią Archiwum Narodowe Angoli (Arquivo Nacional de Angola) (ANA) i Instituto de Investigaçăo Cientifica Tropical (IICT) 2011

Antyle Holenderskie (2)[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy katechizm w języku papiamento[9] Archiwum Narodowe Antyli Holenderskich (Archivo Nashonal) 2009
Archiwum Holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej[10] – wpis wraz z Brazylią, Ghaną, Gujaną, Holandią, Surinamem, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi Archiwum Narodowe Antyli Holenderskich (Archivo Nashonal) 2011

Arabia Saudyjska (1)[edytuj | edytuj kod]

Najstarsza inskrypcja islamska – zachowana na skale czerwonego piaskowca na północ od Al-Ula, na starożytnym szlaku handlowym i pielgrzymkowym łączącym wczesno-islamskie miasta Mada’in Salih i Al-Mabiyat[11] Północno-zachodnia Arabia Saudyjska, na północ od Al-Ula 2003

Argentyna (2)[edytuj | edytuj kod]

Dokumenty Wicekrólestwa La Platy[12] Archiwum Narodowe, Buenos Aires 1997
Dokumentacja łamania praw człowieka w latach 1976–1983[13] Narodowe Archiwum Pamięci (Archivo Nacional de la Memoria) (ANM) 2007

Armenia (2)[edytuj | edytuj kod]

Kolekcja starych rękopisów im. Mesropa Masztoca[14] Instytut Dawnych Rękopisów Matenadaran, Erywań 1997
Kolekcja rękopisów kompozytora Arama Chaczaturiana[15] Dom-Muzeum Arama Chaczaturiana, Archiwum Rodzinne Karena Chaczaturiana, Narodowe Archiwum Armenii (NAA) 2013

Australia (5)[edytuj | edytuj kod]

Dziennik wyprawy Jamesa Cooka[16] National Library of Australia, Canberra 2001
Zapiski Edwarda Koiki Mabo, aborygeńskiego aktywisty oraz historyczne dokumenty z procesu przed Sądem Najwyższym o uznanie praw Aborygenów do ziemi[17] National Library of Australia, Canberra 2001
The Story of the Kelly Gang, film pełnometrażowy z 1906 roku w reżyserii Charlesa Taita, powszechnie uważany za pierwszy w dziejach kina pełnometrażowy film fabularny[18][19] National Film and Sound Archive, Canberra 2007
Dokumentacja skazanych przestępców w koloniach karnych Australii[20] W posiadaniu wielu podmiotów 2007
Manifest Partii Pracy Queensland do mieszkańców Queensland[21] State Library of Queensland, Brisbane 2009

Austria (13)[edytuj | edytuj kod]

Dioskuryd wiedeński, pochodząca z VI wieku kopia dzieła Pedaniosa Dioskurydesa De Materia Medica[22] Austriacka Biblioteka Narodowa, Wiedeń 1997
Ostateczny dokument kongresu wiedeńskiego[23] Austriackie Archiwum Państwowe, Wiedeń 1997
Kolekcje historyczne Wiedeńskiego Archiwum Fonograficznego (1899–1950)[24] Phonogrammarchiv, Austriacka Akademia Nauk, Wiedeń 1999
Kolekcja papirusów arcyksięcia Rajnera[25], obejmująca ok. 180000 obiektów (papirusów, pergaminów, tabliczek drewnianych, ostraków, tkanin) z okresu od XV w. p.n.e. do XVI wieku n.e.[26], z tekstami w językach: egipskim (w zapisie hieroglificznym, hieratycznym i demotycznym), koptyjskim, greckim, łacińskim, hebrajskim, aramejskim, syryjskim, pahlawi i arabskim[27]. Austriacka Biblioteka Narodowa, Wiedeń 2001
Kolekcja dzieł Schuberta[28] Wiedeńska Biblioteka Miejska, Wiedeń 2001
Atlas Blaeu-Van der Hem[29] Austriacka Biblioteka Narodowa, Wiedeń 2003
Kolekcja dzieł Brahmsa[30] Gesellschaft der Musikfreunde, Wiedeń 2005
Kolekcja rysunków architektury gotyckiej[31] Akademia Sztuk Pięknych, Wiedeń 2005
Kolekcja Bibliotheca Corviniana[32] – wpis wraz z Francją, Niemcami, Belgią, Węgrami i Włochami 2005
Tabula Peutingeriana[33] Akademia Sztuk Pięknych, Wiedeń 2007
Psałterz moguncki[34] Austriacka Biblioteka Narodowa, Wiedeń 2011
Spuścizna Arnolda Schönberga[35] 2011
Złota Bulla Karola IV – siedem oryginałów i kopia Wacława IV Luksemburskiego[36] – wpis wraz z Niemcami Austriacka Biblioteka Narodowa, Wiedeń 2013

Azerbejdżan (1)[edytuj | edytuj kod]

Średniowieczne rękopisy z zakresu medycyny i farmacji[37] Azerbejdżańska Akademia Nauk, Baku 2005

Bahamy (2)[edytuj | edytuj kod]

Dziennik gubernatora Charlesa Farquharsona Dundasa[38] Archiwa Bahamów, Nassau 2009
Rejestr niewolników Karaibów brytyjskich 1817–1834[39] – wpis wraz z Belize, Dominiką, Jamajką, Saint Kitts i Nevis, Trynidadem i Tobago oraz Wielką Brytanią 2009

Barbados (6)[edytuj | edytuj kod]

Piśmiennictwo niewolników karaibskich[40] 2003
Kolekcja Nity Barrow[41] University of West Indies Cave Hill Campus, Bridgetown 2009
Archiwa federalne[42] University of West Indies Cave Hill Campus, Bridgetown 2009
Zachodnioindyjscy pracownicy na budowie Kanału Panamskiego – dokumentacja[43] – wpis wraz z Jamajką, Panamą, Saint Lucia, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi 2011
Dokumenty Komisji Indii Zachodnich[44] 2015
Afrykańska pieśń z Barbadosu – wpis wraz z Wielką Brytanią[45] 2017

Belgia (5)[edytuj | edytuj kod]

Archiwa finansowe Officina Plantiniana[46] Muzeum Plantin-Moretus, Antwerpia 2001
Kolekcja Bibliotheca Corviniana[32] – wpis wraz z Francją, Niemcami, Austrią, Węgrami i Włochami 2005
Archiwa izby upadłych przedsiębiorstw w Antwerpii[47] 2009
Archiwa Uniwersytetu Leuven (1425–1797)[48] 2013
Uniwersalny system klasyfikacji zbiorów bibliotecznych[49] 2013

Belize (1)[edytuj | edytuj kod]

Rejestr niewolników Karaibów brytyjskich 1817–1834[39] – wpis wraz z Bahamami, Dominikaną, Jamajką, Saint Kitts i Nevis, Trynidadem i Tobago oraz Wielką Brytanią 2009

Benin (1)[edytuj | edytuj kod]

Archiwa kolonialne[50] Archiwum Narodowe, Porto Novo 1997

Bermudy (1)[edytuj | edytuj kod]

Rejestr niewolników Bermudów 1821–1834[51] 2011

Białoruś (2)[edytuj | edytuj kod]

Archiwum Radziwiłłów i Księgozbiór Nieświeski[52] – wpis wraz z Finlandią, Litwą, Polską, Rosją i Ukrainą 2009
Akt unii lubelskiej – wpis wraz z Litwą, Łotwą, Polską i Ukrainą[53] 2017

Boliwia (3)[edytuj | edytuj kod]

Amerykańska Muzyka Kolonialna[54] – wpis wraz z Kolumbią, Meksykiem i Peru 2007
Zespół archiwalny Royal Audiencia Court of La Plata (RALP)[55] 2011
Kolekcja dokumentów: Życie i prace Ernesto Guevary[56] – wpis wraz z Kubą 2013

Brazylia (7)[edytuj | edytuj kod]

Kolekcja fotografii Teresy Burbon-Sycylijskiej zawierająca brazylijskie i zagraniczne fotografie z XIX wieku podarowana Bibliotece Narodowej w 1891 roku przez cesarza Pedro II[57]. Brazylijska Biblioteka Narodowa, Rio de Janeiro 2003
Archiwum wywiadu i kontrwywiadu o reżimie wojskowym w Brazylii (1964–1985)[58] 2011
Archiwum Holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej[10] – wpis wraz z Antylami Holenderskimi, Ghaną, Gujaną, Holandią, Surinamem, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi 2011
Dokumenty dotyczące podróży cesarza Piotra II po Brazylii i za granicę[59] 2013
Archiwum architektoniczne Oscara Niemeyera[60] 2013
Ikonograficzna i kartograficzna dokumentacja wojny paragwajskiej – wpis wraz z Urugwajem[44] 2015
Dokumenty Antônio Carlosa Gomesa – wpis wraz z Włochami[61] 2017

Bułgaria (1)[edytuj | edytuj kod]

Apostoł eniński[62] 2011

Chile (3)[edytuj | edytuj kod]

Archiwa obrońców praw człowieka tzw. archiwa terroru[63] Archivo Nacional de Chile, Santiago 2003
Dokumentacja działalności jezuitów na terenie całej Ameryki[64] Archivo Nacional de Chile, Santiago 2003
Kolekcja drukowanej poezji popularnej: Lira popular[65] 2013

Chiny (10)[edytuj | edytuj kod]

Archiwa dźwięków muzyki tradycyjnej[66] Instytut Muzykologii Chińskiej Akademii Nauk, Pekin 1997
Zapiski Wielkiego Sekretariatu dynastii Qing[67] Pierwsze Archiwum Historyczne Chin, Muzeum Pałacowe, Pekin 1999
Stare rękopisy literatury ludu Naxi zapisane pismem dongba[68], obejmujące 1000 woluminów z okresu od roku 60 do czasów dynastii Tang (VII wiek), jedyne zachowane dokumenty tego typu na świecie[26] Instytut Badań nad Kulturą Dongba 2003
„Złote listy” cesarskich wizytacji z czasów dynastii Qing[69] Archiwum Narodowe, Pekin 2005
Archiwa dynastii Qing[70] W posiadaniu wielu podmiotów 2007
Bencao gangmu – kompendium Materia Medica[71] Biblioteka Chińskiej Akademii Chińskich Nauk Medycznych 2011
Huangdi neijing – „Kanon medycyny Żółtego Cesarza”[72], najwcześniejsza księga tradycyjnej medycyny chińskiej, prezentująca teorie Yin i yang i Wu xing[26] Chińska Biblioteka Narodowa, Pekin 2011
Oficjalne dokumenty z Tybetu z okresu dynastii Yuan (1304–1367)[73] Archiwum Tybetańskiego Regionu Autonomicznego 2013
Korespondencja Qiaopi z Yinxin oraz dokumenty diaspory chińskiej[74] Archiwum Prowincji Guangdong; Archiwum Prowincji Fujian 2013
Dokumenty związane z masakrą nankińską[44] Centralne Archiwa Chin, Drugie Archiwa Historyczne Chin, Archiwum Prowincji Liaoning, Archiwum Prowincji Jilin, Archiwum Miejskie Szanghaju, Archiwum Miejskie Nankinu, Gmach Pamięci Ofiar Masakry Nankińskiej 2015

Chorwacja (1)[edytuj | edytuj kod]

Tabula Hungariae – mapa królestwa Węgier sprzed 1528[75] – wpis wraz z Węgrami 2007

Curaçao (1)[edytuj | edytuj kod]

Archiwum Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC) dokumentujące handel niewolnikami[76] – wpis wraz z Holandią i Surinamem 2011

Czechy (7)[edytuj | edytuj kod]

Kolekcja średniowiecznych manuskryptów reformacji czeskiej[77] Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej, Praga 2007
Kolekcja rosyjskich, ukraińskich i białoruskich periodyków emigracyjnych 1918–1945[78] Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej, Praga 2007
Kolekcja 526 druków prac akademickich z lat 1637–1754[79] Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej, Praga 2011
Libri Prohibiti: kolekcja periodyków czeskich i słowackich wydawnictw podziemnych z lat 1948–1989[80] Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej, Praga 2011
Pokazy obrazów ruchomych Émile’a Reynaud – wpis wraz z Francją[44] Centre national du cinéma et de l'image animée, Paryż
Narodowe Muzeum Techniki, Praga 		2015
Archiwum Leoša Janáčka[81] Moravské zemské muzeum 2017
Mapy Camocio[82] – wpis wraz z Maltą Zbiory Map Uniwersytetu Karola w Pradze 2017

Dania (8)[edytuj | edytuj kod]

Archiwa duńskich zamorskich kompanii handlowych[83] Duńskie Archiwum Narodowe, Kopenhaga 1997
Kolekcja Linneusza[84] Duńska Biblioteka Narodowa Nauk i Medycyny, Kopenhaga 1997
Rękopisy i listy Andersena[85] Dział Rękopisów Biblioteki Królewskiej, Kopenhaga 1997
Archiwum Kierkegaarda[86] Dział Rękopisów Biblioteki Królewskiej, Kopenhaga 1997
Archiwa celne Øresundstolden[87] Dział Rękopisów Biblioteki Królewskiej, Kopenhaga 2007
El Primer Nueva Coronica y Buen Gobiern[88] 2007
Kolekcja rękopisów Árniego Magnússona (1663–1730)[89] – wpis wraz z Islandią 2009
MS. GKS 4 2°, vol. I-III, Biblia Latina[90] 2011

Dominika (1)[edytuj | edytuj kod]

Rejestr niewolników Karaibów brytyjskich 1817–1834[39] – wpis wraz z Bahamami, Belize, Jamajką, Saint Kitts i Nevis, Trynidadem i Tobago oraz Wielką Brytanią 2009

Dominikana (2)[edytuj | edytuj kod]

Księga chrztów niewolników z lat 1636–1670[91] 2009
Dziedzictwo ruchu oporu i walk o prawa człowieka w Dominikanie w latach 1930–1961[92] 2009

Egipt (4)[edytuj | edytuj kod]

Zbiór dokumentów „Pamięć Kanału Sueskiego”[93] Ambasada Egiptu w Paryżu 1997
Spisane na papierze i pergaminie zarządzenia sułtanów i książąt[94] Biblioteka Narodowa i Archiwum Egiptu, Kair 2005
Zbiór perskich manuskryptów[95] Biblioteka Narodowa i Archiwum Egiptu, Kair 2007
Kolekcja mameluckich rękopisów Koranu Biblioteki Narodowej Egiptu[96] Biblioteka Narodowa i Archiwum Egiptu, Kair 2013

Ekwador (1)[edytuj | edytuj kod]

„The Gaze of the Other” – dziedzictwo dokumentalne salezjańskiego wikariatu apostolskiego w ekwadorskiej Amazonii (1890–1930)[44] 2015

Estonia (1)[edytuj | edytuj kod]

Bałtycki łańcuch: żywy łańcuch o długości ponad 600 km, łączący wszystkie trzy kraje, wyraz protestu przeciwko ówczesnej sytuacji politycznej tych krajów oraz poparcia w ich staraniach o niepodległość[97] – wpis wraz z Litwą i Łotwą 2009

Etiopia (1)[edytuj | edytuj kod]

Skarby Archiwum i Biblioteki Narodowej[98] Archiwum i Biblioteka Narodowa, Addis Abeba) 1997

Fidżi (1)[edytuj | edytuj kod]

Dokumenty indyjskich pracowników tymczasowych[99] – wpis wraz z Gujaną, Surinamem, Trynidadem i Tobago 2011

Filipiny (4)[edytuj | edytuj kod]

Tabliczki zapisane pismem sylabicznym z X wieku[100] Muzeum Narodowe, Manila 1999
Nagrania radiowe z okresu rewolucji różańcowej 1986[101] 2003
Kolekcja José Macedy – filipińskiego kompozytora i etnografa muzycznego – obejmująca nagrania, zapiski, zdjęcia muzyków i tradycyjnych instrumentów[102] 2007
Dokumenty Manuela L. Quezona – pierwszego filipińskiego szefa rządu Filipin[103] University of Michigan, Michigan 2011

Finlandia (3)[edytuj | edytuj kod]

Kolekcja map A.E. Nordenskiölda – historyka wczesnej kartografii[104] Biblioteka Uniwersytecka, Helsinki 1997
Archiwum Radziwiłłów i Księgozbiór Nieświeski[52] – wpis wraz z Białorusią, Litwą, Polską, Rosją i Ukrainą 2009
Archiwum Suenjel – wioski sami skoltów[44] 2015

Francja (13)[edytuj | edytuj kod]

Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela 1789-1791[105] 2003
Apel de Gaulle’a z 18 czerwca 1940 nadany do Francuzów przez radio z Londynu[106] – wpis wraz z Wielką Brytanią 2005
Filmy braci Lumière – kolekcja 1405 filmów[107] 2005
Kolekcja Bibliotheca Corviniana[32] – wpis wraz z Austrią, Niemcami, Belgią, Węgrami i Włochami 2005
Dokumenty ilustrujące wprowadzenie dziesiętnego systemu metrycznego, 1790–1837[108] 2005
Tkanina z Bayeux[109] 2007
Biblioteka cysterskiego opactwa Clairvaux za czasów Pierre’a de Vireya (1472) – kolekcja 1115 manuskryptów średniowiecznych[110] 2009
Biblioteka Beatusa Rhenanusa[111] 2011
Seria dokumentów obejmujących rejestrację i publikację tekstów prawnych, zawierająca dekret króla Franciszka I Walezjusza wprowadzający system obowiązkowego przekazywania jednego wydawanego egzemplarza do biblioteki królewskiej[112] Centre historique des archives nationales 2011
Pokazy obrazów ruchomych Émile’a Reynaud – wpis wraz z Czechami[44] 2015
Mappa mundi z Albi[44] 2015
Archiwa Louisa Pasteura[44] 2015
Archiwa Père Castor[113] 2017

Ghana (1)[edytuj | edytuj kod]

Archiwum Holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej[10] – wpis wraz z Antylami Holenderskimi, Brazylią, Gujaną, Holandią, Surinamem, Wielką Brytanią i USA 2011

Grecja (1)[edytuj | edytuj kod]

Papirus z Derveni[44] 2015

Gruzja (3)[edytuj | edytuj kod]

Opis Królestwa Gruzji i atlas geograficzny Wachuszti Bagrationiego[114] 2013
Kolekcja rękopisów eposu Szoty Rustaweliego Rycerz w tygrysiej skórze[115] – wpis wraz z Wielką Brytanią 2013
Najstarsze manuskrypty zachowane w Narodowym Archiwum Gruzji[44] 2015

Gujana (2)[edytuj | edytuj kod]

Archiwum Holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej[10] – wpis wraz z Antylami Holenderskimi, Brazylią, Ghaną, Holandią, Surinamem, Wielką Brytanią i USA 2011
Dokumenty indyjskich pracowników tymczasowych[99] – wpis wraz z Fidżi, Surinamem, Trynidadem i Tobago 2011

Hiszpania (10)[edytuj | edytuj kod]

Traktat z Tordesillas[116] – wpis wraz z Portugalią Archiwum Korony Aragońskiej, Barcelona 2007
umowa z Santa Fe między Krzysztofem Kolumbem i Królami Katolickimi 17 kwietnia 1492[117] Główne Archiwum Indii, Sewilla 2009
Dekrety (1188) z León, kolebki europejskiego parlamentaryzmu[118] 2013
Materiały związane z działalnością misji do Europy w erze Keichō[119] – wpis wraz z Japonią 2013
Llibre del Sindicat Remença – XV-wieczna kronika spotkań syndykatu chłopskiego w Katalonii[120] 2013
Rękopisy komentarzy do apokalipsy Beatusa z Liébany w tradycji iberyjskiej – wpis wraz z Portugalią[44] 2015
Słowniki pierwotnych języków Nowego Świata z tłumaczeniami na język hiszpański[44] 2015
Codex Calixtinus – wpis wraz z Portugalią[121] 2017
Archivo General de Simancas[122] 2017
Archiwa Santiago Ramona Y Cajal oraz Hiszpańskiej Szkoły Neurohistologicznej[123] 2017

Holandia (12)[edytuj | edytuj kod]

Biblioteka Ets Haim – Livraria Montezinos w Synagodze Portugalskiej w Amsterdamie, posiadająca duży zbiór z zakresu judaistyki[124] 2003
Archiwa Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej[125] – wpis wraz z Indiami, Indonezją, Południową Afryką i Sri Lanką 2003
Dziennik Anny Frank[126] 2009
La Galigo (Sureq Galigo) – epicki mit stworzenia obejmujący 6000 foliałów – najprawdopodobniej najobszerniejsze dzieło literatury na świecie[127] – wpis wraz z Indonezją 2011
Kolekcja Desmeta obejmująca ponad 900 filmów, plakatów filmowych, dokumentacji firmy Desmeta, m.in. korespondencję z wytwórniami filmowymi[128] 2011
Archiwum Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC) dokumentujące handel niewolnikami[76] – wpis wraz z Curaçao i Surinamem 2011
Archiwum Holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej[10] – wpis wraz z Antylami Holenderskimi, Brazylią, Ghaną, Gujaną, Surinamem, Wielką Brytanią i USA 2011
Babad Diponegoro, autobiograficzna kronika Diponegoro[129] – wpis wraz z Indonezją 2013
Jedyna zachowana strona rękopisu manifestu komunistycznego oraz osobista kopia Karola Marksa z adnotacjami pierwszego wydania pierwszego tomu Kapitału, rękopisy Marksa i Engelsa[130] – wpis wraz z Niemcami Międzynarodowy Instytut Historii Społecznej, Amsterdam 2013
Psałterz utrechcki[44] 2015
Zbiór wybranych dokumentów świadczących o różnorodności językowej świata z archiwum językowego Instytutu Psycholingwistyki Maxa Plancka[44] 2015
Dokumenty Aletty Jacobs[131] 2017

Indie (7)[edytuj | edytuj kod]

Kolekcja tamilskich rękopisów z dziedziny medycyny[132] Instytut Studiów Azjatyckich, Tamil Nadu 1997
Archiwa Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej[133] – wpis wraz z Holandią, Indonezją, Południową Afryką i Sri Lanką Nationaal Archief, Den Haag 2003
Manuskrypty świętych tekstów śiwaizmu[134] Institut français de Pondichéry, Puducherry 2005
Rygweda[135] – święta księga hinduizmu, najstarsza z czterech wed – trzydzieści manuskryptów[26] Bhandarkar Instytut Badań Orientalnych, Pune 2007
Manuskrypt traktatów laghukālacakratantrarājatikā zawierający opisy astronomiczne i astrologiczne, miary Ziemi, dyskusje filozoficzne[136] Asiatic Society, Kolkata 2011
Manuskrypt Tarikh-E-Khandan-E-Timuriyah o historii Timurydów, Timura i jego potomków panujących w Iranie i Indiach[137] Publiczna Biblioteka Orientalna Khuda Bakhsh, Patna 2011
Tekst sanskrytu Śantinatha Charitra z XIV w. opisujący życie i czasy Śantinathy[138] L.D. Institute of Indology , 2013

Indonezja (5)[edytuj | edytuj kod]

Archiwa Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej – w Indonezji znajdują się archiwa z lat 1612–1811[133] – wpis wraz z Holandią, Indiami, Południową Afryką i Sri Lanką 2003
La Galigo (Sureq Galigo) – epicki mit stworzenia obejmujący 6000 foliałów – najprawdopodobniej najobszerniejsze dzieło literatury na świecie[127] – wpis wraz z Holandią Fort Rotterdam, Makasar; Biblioteka Uniwersytetu w Lejdzie, Lejda 2011
Babad Diponegoro, autobiograficzna kronika Diponegoro[129] – wpis wraz z Holandią Narodowa Biblioteka Indonezji, Dżakarta 2013
Nāgarakrĕtāgama – laudacja z XIV w. na cześć króla Hayama Wuruka[139] Narodowa Biblioteka Indonezji, Dżakarta 2013
Archiwum Konferencji Azjatycko-Afrykańskiej w Bandungu[44] Archiwum Narodowe Republiki Indonezji, Dżakarta 2015

Iran (9)[edytuj | edytuj kod]

Akt fundacji Rab'-e Rashidi – ośrodka akademickiego Ilchanidów z XIII wieku[140] Biblioteka Narodowa w Tebrizie 2007
Szahname księcia Bajsunkura[141] Cesarska Biblioteka Pałacu Golestan, Teheran 2007
Dokumenty administracyjne organizacji Astan Quds Razavi z okresu Safawidów[142] Biblioteka Astan-e Quds Razavi, Meszhed 2009
Panj Ganj – zbiór pięciu poematów (Makhzan al-asrar, Chosrou wa Szirin, Farhad wa Szirin, Haft pajkar i Iskandarname) Nizamiego[143] Biblioteka Sepahsālār; Cesarska Biblioteka Pałacu Golestan; Muzeum Narodowe; Biblioteka Narodowa w Malek; Centralna Biblioteka Uniwersytetu Teherańskiego 2011
Al-Tafhim li Awa'il Sana'at al-Tanjim – najstarszy perski tekst z dziedziny matematyki i astrologii, napisany przez Biruniego[144] Skarbiec Manuskryptów Islamskiego Zgromadzenia Konsultatywnego 2011
Dhakhīra-yi Khārazmshāhī – najstarszy perski traktat medyczny[145] Biblioteka Sepahsālār 2013
Zbiór wybranych map Iranu z okresu panowania Kadżarów[146] Centrum Dokumentów Narodowych i Historii Dyplomacji 2013
Księga dróg i królestw (arab. Al-Masaalik Wa Al-Mamaalik) – wpis wraz z Niemcami[44] Muzeum Narodowe, Teheran (tłumaczenie na język perski); Biblioteka Naukowa w Erfurcie (oryginał w języku arabskim) 2015
Zbiór prac Sadiego z Szirazu – Kulliyyāt-i Saʽdi[44] Biblioteka Narodowa Iranu, Teheran 2015

Irlandia (1)[edytuj | edytuj kod]

Księga z Kells[147] 2011

Islandia (2)[edytuj | edytuj kod]

kolekcja rękopisów Árniego Magnússona (1663–1730)[89] – wpis wraz z Danią 2009
Cenzus z 1703 roku[148] 2013

Izrael (4)[edytuj | edytuj kod]

Zbiór kart świadectwa Holokaustu, obejmujący prawie dwa miliony kart z nazwiskami ofiar, zbieranych w latach 1954–2004[149] 2013
Zbiór Rothschilda – XV-wieczne manuskrypty hebrajskie[150] 2013
Kodeks z Aleppo[44] 2015
Prace teologiczne Isaaca Newtona[44] 2015

Jamajka (2)[edytuj | edytuj kod]

Rejestr niewolników Karaibów brytyjskich 1817–1834[39] – wpis wraz z Bahamami, Belize, Dominiką, Saint Kitts i Nevis, Trynidadem i Tobago oraz Wielką Brytanią 2009
Zachodnioindyjscy pracownicy na budowie Kanału Panamskiego – dokumentacja[43] – wpis wraz z Barbadosem, Panamą, Saint Lucia, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi 2011

Japonia (5)[edytuj | edytuj kod]

Zbiór Sakubei Yamamoto[151] 2011
Midokanpakuki: zbiór rękopisów dzienników Michinagi Fujiwary[152] 2013
Materiały związane z działalnością misji do Europy w erze Keichō[119] – wpis wraz z Hiszpanią 2013
„Powrót do portu Maizuru” – dokumenty związane z internowaniem i repatriacją Japończyków (1945–1956)[44] 2015
Archiwum świątyni Tō-ji w stu pudełkach[44] 2015

Kambodża (1)[edytuj | edytuj kod]

Archiwa Muzeum Ludobójstwa Tuol Sleng[153] Muzeum Ludobójstwa Tuol Sleng, Phnom Penh 2009

Kanada (3)[edytuj | edytuj kod]

Zbiór Seminarium Quebecu[154] 2007
Neighbours – krótkometrażowy film na jednej rolce Normana McLarena[155] 2009
Zbiór dokumentów związanych z odkryciem insuliny i jego oddźwiękiem globalnym[156] 2013

Kazachstan (3)[edytuj | edytuj kod]

Kolekcja manuskryptów Jasawiego w języku tureckim[157] – wpis wraz z Danią Biblioteka Narodowa Kazachstanu 2003
Zbiór dokumentów audiowizualnych ruchu antynuklearnego Nevada-Semipałatyńsk[158] Centralne Archiwum Państwowe Republiki Kazachstanu i Centralne Państwowe Archiwum Filmów, Dokumentacji Fotograficznej i Nagrań Dźwiękowych Republiki Kazachstanu[159] 2005
Zbiór archiwalny Morza Aralskiego[160] 2011

Kolumbia (2)[edytuj | edytuj kod]

Kolekcja Negros y Esclavos[161] Generalne Archiwum Państwowe, Bogota 2005
Amerykańska Muzyka Kolonialna[54] – wpis wraz z Boliwią, Meksykiem i Peru 2007

Korea Południowa (13)[edytuj | edytuj kod]

Rękopis Hunmin Chongum z pierwszym zapisem w alfabecie hangul[162] Muzeum Sztuki Kansong, Seul 1997
Roczniki dynastii Joseon[163] Chongjoksan Sagobon, Seul 1997
Seungjeongwon Ilgi zapiski sekretariatu królewskiego dynastii Joseon[164] Biblioteka Gyujanggak i Uniwersytet Narodowy w Seulu 2001
Buljo jikji simche yojeol, antologia tekstów buddyzmu zen, wydrukowana w 1377, najstarsza książka drukowana z użyciem ruchomych czcionek[165] Biblioteka Narodowa Francji, Paryż 2001
Uigwe: protokoły królewskie dynastii Joseon[166] 2007
Drewniane matryce Tripitaka koreana i skrypty buddyjskie[167] 2007
Donguibogam: zasady i praktyka medycyny wschodniej – encyklopedia wiedzy medycznej z 1613[168] 2009
Dziedzictwo praw człowieka – archiwum masakry w Kwangju[169] 2011
Ilseongnok: zapiski przemyśleń codziennych – dziennik króla Jeongjo[170] 2011
Nanjung Ilgi: dziennik wojenny admirała Yi Sun-sin, pisany podczas inwazji japońskich 1592–1598[171] 2013
Archiwa Saemaul Undong – ruchu na rzecz rozwoju gospodarki, który stworzył podwaliny ekonomicznego sukcesu Korei[172] 2013
Drewniane bloki drukarskie do druku prac Konfucjusza[44] 2015
Archiwum koreańskiego programu specjalnego emitowanego na żywo „Odnajdywanie rozproszonych rodzin”[44] 2015

Kostaryka (1)[edytuj | edytuj kod]

Dokumentacja rozwiązania armii kostarykańskiej z 1949 roku[173] 2017

Kuba (3)[edytuj | edytuj kod]

Kolekcja José Martí Pérez[174] Generalne Archiwum Państwowe, Bogota 2005
Negatywy Noticiero ICAIC Lationamericano[175] 2009
Kolekcja dokumentów: Życie i prace Ernesto Guevary[56] – wpis wraz z Boliwią 2013

Liban (2)[edytuj | edytuj kod]

Pamiątkowe stele znad rzeki Nahr al-Kalb w górach Libanu, opisujące historię kraju od starożytności po dzień dzisiejszy[176], pozostawione przez kolejne wojska zdobywców (od starożytnych Egipcjan, Babilończyków, Greków i Rzymian, aż po Francuzów, Brytyjczyków i współczesnych Libańczyków)[26] Nahr al-Kalb, góry Libanu 2005
Alfabet fenicki[177] – alfabet wynaleziony w XIII w. p.n.e., dał początek wszystkim alfabetom stosowanym współcześnie[26] Stela Nr.I na terenie miasta Zuk Musbah, stele Nr. II–XXII na terenie miasta Dbayeh 2005

Litwa (2)[edytuj | edytuj kod]

Bałtycki łańcuch: żywy łańcuch o długości ponad 600 km, łączący wszystkie trzy kraje, wyraz protestu przeciwko ówczesnej sytuacji politycznej tych krajów oraz poparcia w ich staraniach o niepodległość[97] – wpis wraz z Estonią i Łotwą 2009
Akt unii lubelskiej – wpis wraz z Białorusią, Łotwą, Polską i Ukrainą[53] 2017

Luksemburg (1)[edytuj | edytuj kod]

The Family of Man, kolekcja fotografii Edwarda J. Steichena przedstawiających ludzi żyjących w połowie XX wieku[178] – wpis wraz z Estonią i Łotwą 2003

Łotwa (3)[edytuj | edytuj kod]

Bałtycki łańcuch: żywy łańcuch o długości ponad 600 km, łączący wszystkie trzy kraje, wyraz protestu przeciwko ówczesnej sytuacji politycznej tych krajów oraz poparcia w ich staraniach o niepodległość[97] – wpis wraz z Estonią i Litwą 2009
Szafa Dain (Dainu skapis), kolekcja ludowych pieśni łotewskich[179] Archiwum Łotewskiego Folkloru, Ryga 2001
Akt unii lubelskiej – wpis wraz z Białorusią, Litwą, Polską i Ukrainą[53] 2017

Madagaskar (1)[edytuj | edytuj kod]

Archiwa królewskie 1824–1897[180] Archiwum Narodowe, Antananarywa 2009

Malezja (4)[edytuj | edytuj kod]

Korespondencja sułtana Kedah z lat 1882–1943[181] Narodowe Archiwum Malezji, Alor Setar 2001
Hikayat Hang Tuah, malezyjski epos narodowy[182] Narodowa Biblioteka Malezji, Kuala Lumpur 2001
Sejarah Melayu, kronika sułtanatu Malezji z XV i XVI wieku[183] Instytut Języka i Literatury, Kuala Lumpur 2001
Batu Bersurat Terengganu[184] 2009

Malta (1)[edytuj | edytuj kod]

Mapy Camocio[82] – wpis wraz z Czechami Zbiory Map Uniwersytetu Karola w Pradze 2017

Maroko (1)[edytuj | edytuj kod]

Kitab al-ibar, wa diwan al-mobtadae wa al-khabar[185] 2011

Mauritius (2)[edytuj | edytuj kod]

Zapiski z okresu francuskiej kolonizacji wyspy[186] Archiwum Mauritiusa, Port Louis 1997
Dokumentacja imigracji pracowników w systemie „Indentured Labour System”[44] 2015

Meksyk (12)[edytuj | edytuj kod]

Colección de Códices Originales Mexicanos, kolekcja pre-hiszpańskich kodeksów z terenu Meksyku[187] Narodowa Biblioteka Antropologii i Historii, Meksyk 1997
Kodeksy z doliny Oaxaca[188] Archiwum Narodowe, Meksyk 1997
Codex Techaloyan z Cuajimalpaz[189] Archiwum Narodowe, Meksyk 1997
Film Zapomniani Buñuela[190] Filmoteca de la UNAM, Meksyk 2003
Biblioteca Palafoxiana, najstarsza biblioteka publiczna w Ameryce, zawiera kolekcje książek z okresu europejskiej kolonizacji tego obszaru[191] Puebla 2005
Colección de Lenguas Indigenas[192] 2007
Amerykańska Muzyka Kolonialna[54] – wpis wraz z Boliwią, Kolumbią i Peru 2007
Kolekcja Centrum Dokumentacji i Badań nad Społecznością Żydów Aszkenazyjskich w Meksyku od XVI do XX wieku[193] 2009
Piktogramy map, rysunków i ilustracji Archiwum Narodowego od XVI do XVIII wieku[194] 2011
Stare zbiory historycznego archiwum Colegio de Vizcaínas[195] 2013
Dokumentacja sądownicza związana z narodzinami prawa: skuteczny środek meksykańskiej skargi konstytucyjnej jako wkład do powszechnej deklaracji praw człowieka w 1948 roku[44] 2015
Prace Bernardino de Sahagúna[44] 2015

Mjanma (3)[edytuj | edytuj kod]

Relikwiarze Maha Lawkamarazein[196] 2013
Złoty List króla Birmy Alaungpayi do króla Wielkiej Brytanii Jerzego II – wpis wraz z Niemcami i Wielką Brytanią[44] Biblioteka Krajowa Dolnej Saksonii 2015
Inskrypcja Myazedi[44] 2015

Mongolia (3)[edytuj | edytuj kod]

Mongolski Tengjur[197] 2011
Altan tobczi[198] 2011
Kanjur[199] 2013

Namibia (1)[edytuj | edytuj kod]

Dzienniki Hendrika Witbooi[200] Archiwum Narodowe Namibii, Windhoek; Prywatne Archiwum Dr. Klausa Goebla, Monachium 2005

Nepal (2)[edytuj | edytuj kod]

Manuskrypt Niśvāsattatvasaṃhitā[201] 2013
Manuskrypt Susrutamhita[202] 2013

Niemcy (21)[edytuj | edytuj kod]

Wczesne nagrania na cylindrach tradycyjnej muzyki z różnych stron świata, 1893–1952[203] Phonogramm-Archiv; Muzeum Etnologii, Berlin 1999
Rękopis IX Symfonii d-moll op. 125 Beethovena[204] Biblioteka Państwowa, Berlin 2001
Spuścizna literacka Goethego[205] Archiwum Goethego i Schillera, Weimar 2001
Biblia Gutenberga[206] Biblioteka Uniwersytecka Dolnej Saksonii, Getynga 2001
Film Metropolis[207] Fundacja Friedricha Wilhelma Murnaua, Wiesbaden 2001
Iluminowane rękopisy z okresu ottońskiego pochodzące z klasztoru Reichenau[208] 2003
Kinder- und Hausmärchen braci Grimm[209] 2005
Kolekcja Bibliotheca Corviniana[32] – wpis wraz z Austrią, Francją, Belgią, Węgrami i Wlochami 2005
Universalis cosmographia secundum Ptholomaei traditionem et Americi Vespucii aliorumque Lustrationes Martina Waldseemüllera z 1507[210] 2005
Listy do Gottfrieda Wilhelma Leibniza, listy Leibniza w kolekcji manuskryptów Gottfrieda Wilhelma Leibniza[211] Gottfried Wilhelm Leibniz Bibliothek 2007
Pieśń o Nibelungach[212] 2009
Patent DRP 37435 „Pojazd napędzany silnikiem gazowym” złożony przez Carla Benza w 1886[213] 2011
Budowa i upadek Muru Berlińskiego i porozumienie dwa plus cztery z 1990[214] 2011
Farmakopea z Lorsch[215] 2013
Jedyna zachowana strona rękopisu Manifestu komunistycznego oraz osobista kopia Karola Marksa z adnotacjami pierwszego wydania pierwszego tomu Kapitału, rękopisy Marksa i Engelsa[130] – wpis wraz z Holandią Międzynarodowy Instytut Historii Społecznej, Amsterdam 2013
Dysk z Nebry[216] Muzeum Prehistorii, Halle 2013
Złota Bulla Karola IV – siedem oryginałów i kopia Wacława IV Luksemburskiego[36] – wpis wraz z Austrią 2013
Dokumenty z początkowego okresu rozwoju reformacji zainicjowanej przez Marcina Lutra[44] 2015
Rękopis partytury wielkiej mszy h-moll Johanna Sebastiana Bacha[44] 2015
Złoty List króla Birmy Alaungpayi do króla Wielkiej Brytanii Jerzego II – wpis wraz z Wielką Brytanią i Mjanmą[44] Biblioteka Krajowa Dolnej Saksonii 2015
Księga dróg i królestw (arab. Al-Masaalik Wa Al-Mamaalik) – wpis wraz z Iranem[44] 2015

Nikaragua (1)[edytuj | edytuj kod]

Nikaraguańska kampania na rzecz alfabetyzacji[217] 2007

Norwegia (5)[edytuj | edytuj kod]

Dom lalki Ibsena[218] Biblioteka Narodowa Norwegii, Oslo 2001
Archiwum leprozorium w Bergen[219] Archiwum Miejskie i Regionalne w Bergen 2001
Dokumenty filmowe z wyprawy Amundsena na biegun południowy, 1910–1912[220] 2005
Archiwum Thora Heyerdahla[221] 2011
Kolekcja fotografii Sophusa Tromholta[222] 2013

Nowa Zelandia (3)[edytuj | edytuj kod]

traktat z Waitangi[223] Archiwum Narodowe, Wellington 1997
Petycja sufrażystek z 1893[224] Archiwum Narodowe, Wellington 1997
Archiwum Edmunda Hillary’ego[44] 2015

Pakistan (1)[edytuj | edytuj kod]

Pisma Muhammada Ali Jinnah, założyciela Pakistanu[225] Archiwum Narodowe, Islamabad 1999

Panama (1)[edytuj | edytuj kod]

Zachodnioindyjscy pracownicy na budowie Kanału Panamskiego – dokumentacja[43] – wpis wraz z Barbadosem, Jamajką, Saint Lucia, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi 2011

Paragwaj (1)[edytuj | edytuj kod]

Archiwa terroru[226] 2009

Peru (3)[edytuj | edytuj kod]

Amerykańska Muzyka Kolonialna[54] – wpis wraz z Boliwią, Kolumbią i Meksykiem 2007
Pierwsze peruwiańskie i południowoamerykańskie wydania książek (1584–1619)[227] – wpis wraz z Boliwią, Kolumbią i Meksykiem 2013
Zapis podróży konkwistadorów Księga Becerro[228] – wpis wraz z Boliwią, Kolumbią i Meksykiem 2013

Polska (17)[edytuj | edytuj kod]

autograf dzieła Mikołaja Kopernika De revolutionibus[229] Biblioteka Jagiellońska, Kraków 1999
podziemne archiwum getta warszawskiego (Archiwum Ringelbluma)[230] Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 1999
Kolekcja dzieł Chopina[231] Biblioteka Narodowa, Towarzystwo Fryderyka Chopina, Warszawa 1999
konfederacja warszawska [232] 2003
21 postulatów Solidarności [233] 2003
Kodeks supraski[234] – wpis wraz z Rosją i Słowenią Biblioteka Ordynacji Zamojskiej, Biblioteka Narodowa, Warszawa; Rosyjska Biblioteka Narodowa w Sankt Petersburgu; Słoweńska Biblioteka Narodowa i Uniwersytecka w Lublanie 2007
Archiwa Komisji Edukacji Narodowej[235] Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Biblioteka PAN w Krakowie, Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie oraz Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie 2007
Archiwum Radziwiłłów i Księgozbiór Nieświeski[52] – wpis wraz z Białorusią, Finlandią, Litwą, Rosją i Ukrainą 2009
Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu (1946–2000)[236] 2009
Archiwum Biura Odbudowy Stolicy[237][238] Archiwum Państwowe m.st. Warszawy 2011
Zbiory Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu: Biblioteka Polska i Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu[239][240] Biblioteka Polska w Paryżu 2013
Traktaty pokojowe (ahdnames), zawarte od II połowy XV do końca XVIII w. między Królestwem Polskim i Cesarstwem Tureckim[240][241] Archiwum Główne Akt Dawnych (AGAD) w Warszawie 2013
Księga henrykowska[44] 2015
Akta i biblioteka Braci czeskich[44] 2015
Akt unii lubelskiej – wpis wraz z Białorusią, Litwą, Łotwą i Ukrainą[53] 2017
Dokumenty polskiego wywiadu radiowego z okresu Bitwy Warszawskiej 1920 roku[242] Centralne Archiwum Wojskowe[243] 2017
Raport Jürgena Stroopa “Es gibt keinen jüdischen Wohnbezirk – in Warschau mehr! (Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje!)”[243] Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej 2017

Południowa Afryka (4)[edytuj | edytuj kod]

Kolekcja Bleeków, dokumentująca badania nad językiem i folklorem Buszmenów prowadzonych przez tę rodzinę[244] Uniwersytet w Kapsztadzie, Biblioteka Południowoafrykańska, Kapsztad 1997
Dokumenty sądowe sprawy Nr. 253/1963 (państwo przeciwko Nelsonowi Mandeli i innym)[245] Archiwum Narodowe, Pretoria 2007
Dokumenty filmowe z okresu walki o wyzwolenie spod Apartheidu[246] Doxa Productions, Hout Bay 2007
Archiwum Konwencji na Rzecz Demokratycznej Afryki Południowej (Convention for a Democratic South Africa, CODESA) 1991–1992 oraz archiwum procesu wielopartyjnych negocjacji, które miały doprowadzić do zniesienia apartheidu w 1993[247] 2013

Portugalia (7)[edytuj | edytuj kod]

List Pero Vaz de Caminha z 1500, pierwszy opis Brazylii[248] 2005
Corpo Cronológico – zbiór manuskryptów o odkryciach portugalskich z XV–XVI w.[249] 2007
Traktat z Tordesillas[116] – wpis wraz z Hiszpanią 2007
Raporty z pierwszego lotu przez południowy Atlantyk w 1922[250] 2011
Arquivos dos Dembos[8] – wpis wraz z Angolą 2011
Dziennik pierwszej podróży Vasco da Gamy do Indii (Diário da viagem de Vasco da Gama)[251] 2013
Rękopisy komentarzy do Apokalipsy Beatusa z Liébany w tradycji iberyjskiej – wpis wraz z Hiszpanią[44] 2015

Rosja (14)[edytuj | edytuj kod]

Ewangeliarz Archangielski z 1092[252] Rosyjska Biblioteka Państwowa, Moskwa 1997
Ewangeliarz Chitrowa[253] Rosyjska Biblioteka Państwowa, Moskwa 1997
Druki cyrylicą z XV i XVI wieku[254] Rosyjska Biblioteka Państwowa, Moskwa 1997
Kolekcja gazet[255] Rosyjska Biblioteka Państwowa, Moskwa 1997
Mapy Imperium Rosyjskiego oraz kolekcja map z XVIII wieku[256] Rosyjska Biblioteka Państwowa, Moskwa 1997
Kolekcja plakatu rosyjskiego z końca XIX i początku XX wieku[257] Rosyjska Biblioteka Państwowa, Moskwa 1997
Zbiór historycznych nagrań z zakresu etnomuzykologii, etnolingwistyki i filologii z lat 1889-1955 Archiwum Fonograficznego z Sankt Petersburga[258] Instytut Literatury Rosyjskiej, Rosyjska Akademia Nauk, Sankt Petersburg 2001
Kodeks supraski[234] – wpis wraz z Polską i Słowenią Biblioteka Ordynacji Zamojskiej, Biblioteka Narodowa, Warszawa; Rosyjska Biblioteka Narodowa w Sankt Petersburgu; Słoweńska Biblioteka Narodowa i Uniwersytecka w Lublanie 2007
Archiwum Radziwiłłów i Księgozbiór Nieświeski[52] – wpis wraz z Białorusią, Finlandią, Litwą, Polską i Ukrainą 2009
Osobisty księgozbiór Lwa Tołstoja, kolekcja manuskryptów, fotografii i filmów[259] 2011
Ewangeliarz Ostromira[260] 2011
Latopis Ławrientiewski[261] 2013
Ułożenie soborowe z 1649 roku[44] 2015
Album miniatur perskich i hinduskich z XVI–XVIII w. wraz z przykładami perskiej kaligrafii[262] 2017

Saint Kitts i Nevis (2)[edytuj | edytuj kod]

Rejestr niewolników Karaibów brytyjskich 1817–1834[263] – wpis wraz z Bahamami, Belize, Dominiką, Jamajką, Trynidadem i Tobago oraz Wielką Brytanią 2009
Rejestr niewolników Bermudów 1821–1834[51] 2011

Saint Lucia (2)[edytuj | edytuj kod]

Zbiór dokumentów sir Williama Arthura Lewisa[264] 2009
Zachodnioindyjscy pracownicy na budowie Kanału Panamskiego – dokumentacja[43] – wpis wraz z Barbadosem, Jamajką, Panamą, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi 2011

Senegal (3)[edytuj | edytuj kod]

Zbiory dokumentujące historię Francuskiej Afryki Zachodniej[265] Archiwum Narodowe, Dakar 1997
Zbiór pocztówek z Francuskiej Afryki Zachodniej[44] 2015
Zbiór dokumentów z École normale supérieure William Ponty[44] 2015

Serbia (3)[edytuj | edytuj kod]

Archiwum Tesli[266] Muzeum Nikoli Tesli, Belgrad 2003
Rękopis Ewangeliarza Mirosława z 1180[267] Muzeum Narodowe, Belgrad 2005
Telegram z wypowiedzeniem wojny Serbii przez Austro-Węgry z 28 lipca 1914[44] 2015

Słowacja (3)[edytuj | edytuj kod]

Iluminowane kodeksy średniowieczne[268] – antyfonarze z Bratysławy Archiwum Narodowe, Bratysława 1997
Kolekcja muzułmańskich rękopisów Bašagicia[269] Biblioteka Uniwersytecka, Uniwersytet Komeńskiego, Bratysława 1997
Mapy i plany kopalni w Bańskiej Szczawnicy[270] Archiwum państwowe, Bańska Szczawnica (słow. Štátny ústredný banský archív v Banskej Štiavnici) 2007

Słowenia (1)[edytuj | edytuj kod]

Kodeks supraski[234] – wpis wraz z Polską i Rosją Biblioteka Ordynacji Zamojskiej, Biblioteka Narodowa, Warszawa; Rosyjska Biblioteka Narodowa w Sankt Petersburgu; Słoweńska Biblioteka Narodowa i Uniwersytecka w Lublanie 2007

Sri Lanka (1)[edytuj | edytuj kod]

Archiwa Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej[125] – wpis wraz z Holandią, Indiami, Indonezją i Południową Afryką 2003

Stany Zjednoczone (8)[edytuj | edytuj kod]

Universalis cosmographia secundum Ptholomaei traditionem et Americi Vespucii aliorumque Lustrationes – mapa świata przygotowana pod kierunkiem Martina Waldseemüllera, na której po raz pierwszy pojawia się nazwa „Ameryka”[210] Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych, Waszyngton 2005
Czarnoksiężnik z Oz[271] George Eastman House, Rochester 2007
Kolekcja filmów Johna Marshalla – antropologa pracującego w Namibii[272] Smithsonian Institution, Suitland 2009
Zdjęcia Ziemi zrobione przez satelity w ramach programu Landsat[273] 2011
Archiwum Holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej[10] – wpis wraz z Antylami Holenderskimi, Brazylią, Ghaną, Gujaną, Holandią, Surinamem i Wielką Brytanią 2011
Zachodnioindyjscy pracownicy na budowie Kanału Panamskiego – dokumentacja[43] – wpis wraz z Barbadosem, Jamajką, Panamą, Saint Lucia i Wielką Brytanią 2011
Zbiór dokumentów Eleanor Roosevelt[274] 2013
Kolekcja Mosesa i Francesa Aschów Centrum Folkloru i Dziedzictwa Kulturowego, Smithsonian Institution[44] 2015

Surinam (3)[edytuj | edytuj kod]

Archiwum Holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej[10] – wpis wraz z Antylami Holenderskimi, Brazylią, Ghaną, Gujaną, Holandią, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi 2011
Archiwum Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC) dokumentujące handel niewolnikami[76] – wpis wraz z Curaçao i Holandią 2011
Dokumenty indyjskich pracowników tymczasowych[99] – wpis wraz z Fidżi, Gujaną, Trynidadem i Tobago 2011

Szwajcaria (3)[edytuj | edytuj kod]

Jean-Jacques Rousseau – zbiory dokumentów z Genewy i Neuchâtel[275] Biblioteka Genewska i Biblioteka Publiczna i Uniwersytecka w Neuchâtel 2011
Festival de Jazz de Montreux – spuścizna Claude’a Noba[276] 2013
Bibliotheca Bodmeriana[44] 2015

Szwecja (6)[edytuj | edytuj kod]

Archiwum Astrid Lindgren[277] 2005
Kolekcja Emanuela Swedenborga[278] 2005
Archiwum Ingmara Bergmana[279] 2007
Archiwum rodziny Alfreda Nobla[280] 2007
Archiwum Komisji Planowania Miasta Sztokholmu[281] 2011
Srebrna Biblia[282] 2011

Tadżykistan (1)[edytuj | edytuj kod]

Rękopisy XIV-wiecznej literatury tadżyko-perskiej: Kullijat Obejda Zakaniego i Gazeli Hafeza[283] 2003

Tajlandia (4)[edytuj | edytuj kod]

Kamienna inskrypcja króla Ram Chamhaeng z XIII wieku, jeden z najstarszych zabytków pisma tajskiego[284] 2003
Dokumenty archiwalne transformacji Syjamu przez króla Chulalongkorna (1868–1910)[285] 2009
Archiwa epigraficzne Wat Pho[286] 2011
Księga sprawozdań z posiedzeń Rady Towarzystwa Syjamu[287] 2013

Tanzania (2)[edytuj | edytuj kod]

Niemieckie dokumenty kolonialne[288] Archiwum Narodowe, Dar es Salaam 1997
Kolekcja arabskich książek i rękopisów[289] Narodowe Archiwum Zanzibaru 2003

Timor Wschodni (1)[edytuj | edytuj kod]

Kolekcja materiałów audiowizualnych dokumentujących narodziny narodu Timoru Wschodniego[290] 2013

Trynidad i Tobago (6)[edytuj | edytuj kod]

Kolekcja Dereka Walcotta[291] Biblioteka Główna Uniwersytetu Indii Zachodnich, St. Augustine 1997
Kolekcja premiera Erica Williamsa[292] Biblioteka Główna Uniwersytetu Indii Zachodnich, St. Augustine 1999
Kolekcja C.L.R. Jamesa[293] 2005
Rejestr niewolników Karaibów brytyjskich 1817–1834[39] – wpis wraz z Bahamami, Belize, Dominiką, Jamajką, Saint Kitts i Nevis oraz Wielką Brytanią 2009
Kolekcja Constantine’a[294] 2011
Dokumenty indyjskich pracowników tymczasowych[99] – wpis wraz z Fidżi, Gujaną i Surinamem 2011

Tunezja (2)[edytuj | edytuj kod]

Dokumentacja kaperstwa i stosunków międzynarodowych Regencji Tunisu w XVIII–XIX wieku[295] 2011
Dokumentacja zniesienia niewolnictwa w Tunezji z lat 1841–1846[296] 2017

Turcja (5)[edytuj | edytuj kod]

Tabliczki gliniane Hetytów z Boğazköy[297] Muzeum Archeologiczne, Stambuł i Muzeum Cywilizacji Anatolijskich, Ankara 2001
Dzieła naukowe arabskich uczonych z Obserwatorium Kandilli i Instytutu Badań nad Trzęsieniami Ziemi[298] Uniwersytet Boğaziçi, Obserwatorium Kandilli i Instytut Badań nad Trzęsieniami Ziemi, Stambuł 2001
Dzieła Ibn Siny czyli Awicenny[299] Biblioteka Rękopisów Süleymaniye, Stambuł 2003
Księga podróży Evliya Çelebiego[300] Biblioteka Muzeum Pałacu Topkapı, Biblioteka Rękopisów Süleymaniye, Stambuł 2003
Archiwum kupca asyryjskiego ze wzgórza Kültepe[44] 2015

Ukraina (3)[edytuj | edytuj kod]

Kolekcja żydowskiej muzyki ludowej z lat 1912–1947[301] 2005
Archiwum Radziwiłłów i Księgozbiór Nieświeski[52] – wpis wraz z Białorusią, Finlandią, Litwą, Polską i Rosją 2009
Akt unii lubelskiej – wpis wraz z Białorusią, Litwą, Łotwą i Polską[53] 2017

Urugwaj (2)[edytuj | edytuj kod]

Kolekcja nagrań argentyńskiego śpiewaka Carlosa Gardela z kolekcji Horacio Loriente, 1913–1935[302] 2003
Ikonograficzna i kartograficzna dokumentacja wojny paragwajskiej – wpis wraz z Brazylią[44] 2015

Uzbekistan (3)[edytuj | edytuj kod]

Rękopis Koranu Muszaf Usmana[303] Rada Muzułmanów Uzbekistanu, Taszkent 1997
Kolekcja rękopisów z Azji Środkowej Instytutu Studiów Orientalnych im. Al-Biruniego[304] Akademia Nauk, Taszkent 1997
Archiwa kancelarii chanatu Chiwy[305] 2017

Vanuatu (1)[edytuj | edytuj kod]

Kolekcja szkiców Arthura Bernarda Deacona (1903–1927) z podróży do archipelagu Nowych Hebrydów[306] – wpis wraz z Wielką Brytanią 2013

Wenezuela (3)[edytuj | edytuj kod]

Pisma Simóna Bolívara[307] Archiwum Narodowe, Caracas 1997
Kolekcja XIX-wiecznej fotografii z Ameryki Łacińskiej[308] Archiwum Narodowe, Caracas 1997
Colombeia: archiwum Francisco de Mirandy[309] 2007

Węgry (7)[edytuj | edytuj kod]

Patent na radioskop Kálmána Tihanyiego z 1926[310] Archiwum Narodowe Węgier, Budapeszt 2001
Kolekcja Bibliotheca Corviniana[32] – wpis wraz z Austrią, Francją, Niemcami, Belgią i Włochami 2005
Tabula Hungariae – mapa królestwa Węgier sprzed 1528[75] – wpis wraz z Chorwacją 2007
Archiwum Csomy Biblioteki Węgierskiej Akademii Nauk[311] 2009
János Bolyai Appendix, scientiam spatii absolute veram exhibens[312] 2009
Zbiór materiałów na temat odkrycia przyczyn zgonów wśród matek z powodu gorączki połogowej przez Ignaza Semmelweisa, który położył podwaliny pod nową gałąź medycyny – antyseptykę[313] 2013
Trzy dokumenty związane z dwoma najważniejszymi wynikami prac Loránda Eötvösa[44] 2015

Wielka Brytania (15)[edytuj | edytuj kod]

Film The Battle of the Somme z 1916, dokumentujący przebieg bitwy nad Sommą[314] 2005
Apel de Gaulle’a z 18 czerwca 1940 nadany do Francuzów przez radio z Londynu[106] – wpis wraz z Francją 2005
Mapa z Hereford[315] 2007
Magna Charta Libertatum[316] 2009
Rejestr niewolników Karaibów brytyjskich 1817–1834[39] – wpis wraz z Bahamami, Belize, Dominiką, Jamajką, Saint Kitts i Nevis, Trynidadem i Tobago 2009
Zachodnioindyjscy pracownicy na budowie Kanału Panamskiego – dokumentacja[43] – wpis wraz z Barbadosem, Jamajką, Panamą, Saint Lucia i Stanami Zjednoczonymi 2011
Archiwum Holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej[10] – wpis wraz z Antylami Holenderskimi, Brazylią, Ghaną, Gujaną, Holandią, Surinamem i Stanami Zjednoczonymi 2011
Historyczne nagrania etnograficzne (1898–1951)[317] British Library 2011
Kolekcja szkiców Arthura Bernarda Deacona (1903–1927) z podróży do archipelagu Nowych Hebrydów[306] – wpis wraz z Vanuatu 2013
Kolekcja rękopisów eposu Szoty Rustaweliego Rycerz w tygrysiej skórze[115] – wpis wraz z Gruzją 2013
Świadectwa przy wnioskach o członkostwo do stowarzyszenia inżynierów budownictwa Institution of Civil Engineers[318] – wpis wraz z Gruzją 2013
Złoty List króla Birmy Alaungpayi do króla Wielkiej Brytanii Jerzego II – wpis wraz z Mjanmą i Niemcami[44] Biblioteka Krajowa Dolnej Saksonii 2015
Rękopis pamiętników Douglasa Haiga z okresu I wojny światowej[44] 2015
Zapiski Winstona Churchilla[44] 2015
Afrykańska pieśń z Barbadosu – wpis wraz z Barbadosem[45] 2017

Wietnam (3)[edytuj | edytuj kod]

Drewniane tablice dynastii Nguyễn[319] 2009
Kamienne stele z zapisem wyników egzaminów urzędniczych z okresu dynastii Lê i dynastii Mạc (1442–1779)[320] Świątynia Literatury, Hanoi 2011
Cesarskie Archiwa dynastii Nguyễn (1802–1945)[321] Archiwum Narodowe 2017

Włochy (7)[edytuj | edytuj kod]

Biblioteka manuskryptów Biblioteca Malatestiana[322] 2005
Kolekcja Bibliotheca Corviniana[32] – wpis wraz z Austrią, Francją, Niemcami, Belgią i Węgrami 2005
Historyczne archiwa diecezjalne w Lukce[323] 2011
Kroniki filmowe i fotografie Istituto Nazionale L.U.C.E.[324] 2013
Zbiór almanachów lunarnych Barbanera[44] 2015
Ewangelie z Rossano[44] 2015
Dokumenty Antônio Carlosa Gomesa – wpis wraz z Brazylią[61] 2017

Zimbabwe (1)[edytuj | edytuj kod]

Wykaz spraw sądowych medium Nehandy Nyakasikany i Kaguviego z kwietnia 1897 roku[44] 2015

Organizacje[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Agencja ds. Jeńców Wojennych (1)[edytuj | edytuj kod]

Archiwum z lat 1914–1923[325] 2007

Międzynarodowa Służba Poszukiwań (1)[edytuj | edytuj kod]

Archiwum Międzynarodowej Służby Poszukiwań[325] 2013

Organizacja Narodów Zjednoczonych (1)[edytuj | edytuj kod]

Archiwum Ligi Narodów z lat 1919–1946[325] 2009

Agenda Narodów Zjednoczonych dla Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (1)[edytuj | edytuj kod]

Archiwum fotograficzne i filmowe dokumentujące losy uchodźców palestyńskich[325] 2009

Stowarzyszenie ds. Zbiorów Nagrań Dźwiękowych (1)[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze nagrania głosu ludzkiego: fonoautogramy Édouarda-Léona Scotta de Martinville’a[325] 2015

Inne[edytuj | edytuj kod]

Afryka (1)[edytuj | edytuj kod]

Kolekcja prac Christophera Okigbo[325] Fundacja Christophera Okigbo, Bruksela 2007

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ UNESCO: International Advisory Committee recommends 78 new nominations on the UNESCO Memory of the World International Register. [dostęp 2018-01-07]. (ang.).
  2. ↑ Polski Komitet ds. UNESCO: Pamięć Świata. [dostęp 2013-11-17]. (pol.).
  3. ↑ UNESCO: UNESCO/Jikji Memory of the World Prize. [dostęp 2013-11-17]. (ang.).
  4. ↑ UNESCO: Previous laureats of the UNESCO/Jikji Memory of the World Prize. [dostęp 2020-09-24]. (ang.).
  5. ↑ UNESCO: UNESCO / Jikji Memory of the World Prize 2020 awarded to the Tuol Sleng Genocide Museum (Cambodia). 2020-09-04. [dostęp 2020-09-24]. (ang.).
  6. ↑ UNESCO Memory of the World: Al – Mustamlah Min Kitab Al – Takmila. [dostęp 2018-01-07]. (ang.).
  7. ↑ UNESCO Memory of the World: Codex Purpureus Beratinus. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  8. ↑ a b UNESCO Memory of the World: Arquivos dos Dembos / Ndembu Archives. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  9. ↑ UNESCO Memory of the World: First Catechism Written in Papiamentu Language. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  10. ↑ a b c d e f g h UNESCO Memory of the World: Dutch West India Company (Westindische Compagnie) Archives. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  11. ↑ UNESCO Memory of the World: Earliest Islamic (Kufic) inscription. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  12. ↑ UNESCO Memory of the World: Documentary heritage of the Viceroyalty of the Río de la Plata. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  13. ↑ UNESCO Memory of the World: Human Rights Documentary Heritage 1976–1983 – Archives for Truth, Justice and Memory in the struggle against State Terrorism. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  14. ↑ UNESCO Memory of the World: Mashtots Matenadaran ancient manuscripts collection. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  15. ↑ UNESCO Memory of the World: Collection of note manuscripts and film music of Composer Aram Khachaturian. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  16. ↑ UNESCO Memory of the World: The Endeavour Journal of James Cook. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  17. ↑ UNESCO Memory of the World: The Mabo Case Manuscripts. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  18. ↑ Marcin Pietrzyk: Pierwszy w historii kina film pełnometrażowy na liście UNESCO. filmweb.pl, 2007-06-21. [dostęp 2013-11-17]. (pol.).
  19. ↑ UNESCO Memory of the World: The Story of the Kelly Gang (1906). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  20. ↑ UNESCO Memory of the World: The Convict Records of Australia. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  21. ↑ UNESCO Memory of the World: Manifesto of the Queensland Labour Party to the people of Queensland (dated 9 September 1892). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  22. ↑ UNESCO Memory of the World: Vienna Dioscurides. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  23. ↑ UNESCO Memory of the World: Final document of the Congress of Vienna. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  24. ↑ UNESCO Memory of the World: The Historical Collections (1899–1950) of the Vienna Phonogrammarchiv. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  25. ↑ UNESCO Memory of the World: Papyrus Erzherzog Rainer. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  26. ↑ a b c d e f UNESCO: Memory of the World: The treasures that record our history from 1700 BC to the present day. HarperCollins UK, 2012. ISBN 978-0-00-750753-5. [dostęp 2013-11-16]. (ang.).
  27. ↑ UNESCO: Austria – Papyrus Erzherzog Rainer, Austrian National Library, Vienna. [w:] MEMORY OF THE WORLD REGISTER – NOMINATION FORM [on-line]. s. 1. [dostęp 2013-11-17]. (ang.).
  28. ↑ UNESCO Memory of the World: The Vienna City Library Schubert Collection. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  29. ↑ UNESCO Memory of the World: The Atlas Blaeu-Van der Hem of the Austrian National Library. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  30. ↑ UNESCO Memory of the World: Brahms Collection. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  31. ↑ UNESCO Memory of the World: Collection of Gothic Architectural Drawings. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  32. ↑ a b c d e f UNESCO Memory of the World: The Bibliotheca Corviniana Collection. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  33. ↑ UNESCO Memory of the World: Tabula Peutingeriana. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  34. ↑ UNESCO Memory of the World: Mainz Psalter at the Austrian National Library. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  35. ↑ UNESCO Memory of the World: Arnold Schönberg Estate. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  36. ↑ a b UNESCO Memory of the World: The “Golden Bull” – All seven originals and the “King Wenceslaus’ luxury manuscript copy” of the Österreichische Nationalbibliothek. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  37. ↑ UNESCO Memory of the World: Medieval manuscripts on medicine and pharmacy. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  38. ↑ UNESCO Memory of the World: Farquharson’s Journal. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  39. ↑ a b c d e f UNESCO Memory of the World: Registry of Slaves of the British Caribbean 1817-1834. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  40. ↑ UNESCO Memory of the World: Documentary Heritage of Enslaved Peoples of the Caribbean. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  41. ↑ UNESCO Memory of the World: Nita Barrow Collection. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  42. ↑ UNESCO Memory of the World: Federal Archives Fonds. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  43. ↑ a b c d e f UNESCO Memory of the World: Silver Men: West Indian Labourers at the Panama Canal. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  44. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az UNESCO: New inscriptions on the International Memory of the World Register (2014–2015). [dostęp 2015-10-11]. (ang.).
  45. ↑ a b UNESCO: An African Song or Chant from Barbados. [dostęp 2018-01-07]. (ang.).
  46. ↑ UNESCO Memory of the World: Business Archives of the Officina Plantiniana. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  47. ↑ UNESCO Memory of the World: Archives Insolvente Boedelskamer Antwerpen. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  48. ↑ UNESCO Memory of the World: The Archives of the University of Leuven (1425–1797): University Heritage of Global Significance. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  49. ↑ UNESCO Memory of the World: Universal Bibliographic Repertory. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  50. ↑ UNESCO Memory of the World: Colonial Archives. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  51. ↑ a b UNESCO Memory of the World: Registry of Slaves of Bermuda 1821–1834. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  52. ↑ a b c d e UNESCO Memory of the World: Radzwills’ Archives and Niasvizh (Nieśwież) Library Collection. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  53. ↑ a b c d e UNESCO: The Act of the Union of Lublin document. [dostęp 2018-01-07]. (ang.).
  54. ↑ a b c d UNESCO Memory of the World: American Colonial Music: a sample of its documentary richness. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  55. ↑ UNESCO Memory of the World: Documentary Fonds of Royal Audiencia Court of La Plata (RALP). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  56. ↑ a b UNESCO Memory of the World: Documentary Collection “Life and Works of Ernesto Che Guevara: from the originals manuscripts of its adolescence and youth to the campaign Diary in Bolivia”. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  57. ↑ The Emperor's collection: foreign and Brazilian photography in the XIX century [online] [dostęp 2024-02-02].
  58. ↑ UNESCO Memory of the World: Network of information and counter information on the military regime in Brazil (1964–1985). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  59. ↑ UNESCO Memory of the World: Documents regarding the Emperor D. Pedro II's journeys in Brazil and abroad. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  60. ↑ UNESCO Memory of the World: Architectural Archive of Oscar Niemeyer. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  61. ↑ a b UNESCO: Antonio Carlos Gomes. [dostęp 2018-01-07]. (ang.).
  62. ↑ UNESCO Memory of the World: Enina Apostolos, Old Bulgarian Cyrillic manuscript (fragment) of the 11th century. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  63. ↑ UNESCO Memory of the World: Human Rights Archive of Chile. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  64. ↑ UNESCO Memory of the World: Jesuits of America. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  65. ↑ UNESCO Memory of the World: Collections of printed Chilean popular poetry: Lira popular. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  66. ↑ UNESCO Memory of the World: Traditional Music Sound Archives. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  67. ↑ UNESCO Memory of the World: Records of the Qing's Grand Secretariat – 'Infiltration of Western Culture in China'. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  68. ↑ UNESCO Memory of the World: Ancient Naxi Dongba Literature Manuscripts. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  69. ↑ UNESCO Memory of the World: Golden Lists of the Qing Dynasty Imperial Examination. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  70. ↑ UNESCO Memory of the World: Qing Dynasty Yangshi Lei Archives. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  71. ↑ UNESCO Memory of the World: Ben Cao Gang Mu《本草纲目》 Compendium of Materia Medica). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  72. ↑ UNESCO Memory of the World: Huang Di Nei Jing 《黄帝内经》 (Yellow Emperor’s Inner Canon). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  73. ↑ UNESCO Memory of the World: Official Records of Tibet from the Yuan Dynasty China, 1304–1367. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  74. ↑ UNESCO Memory of the World: Qiaopi and Yinxin Correspondence and Remittance Documents from Overseas Chinese. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  75. ↑ a b UNESCO Memory of the World: Tabula Hungariae. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  76. ↑ a b c UNESCO Memory of the World: Archive Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  77. ↑ UNESCO Memory of the World: Collection of medieval manuscripts of the Czech Reformation. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  78. ↑ UNESCO Memory of the World: Collection of Russian, Ukrainian and Belorussian émigré periodicals 1918–1945. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  79. ↑ UNESCO Memory of the World: Collection of 526 prints of university theses from 1637-1754. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  80. ↑ UNESCO Memory of the World: Libri Prohibiti: Collection of periodicals of Czech and Slovak Samizdat in the years 1948–1989. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  81. ↑ Archives of Leoš Janáček. UNESCO, 2017. [dostęp 2018-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-03)]. (ang.).
  82. ↑ a b Camocio Maps. UNESCO, 2017. [dostęp 2020-09-24]. (ang.).
  83. ↑ UNESCO Memory of the World: Archives of the Danish overseas trading companies. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  84. ↑ UNESCO Memory of the World: The Linné Collection. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  85. ↑ UNESCO Memory of the World: Manuscripts and correspondence of Hans Christian Andersen. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  86. ↑ UNESCO Memory of the World: The Søren Kierkegaard Archives. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  87. ↑ UNESCO Memory of the World: Sound Toll Registers. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  88. ↑ UNESCO Memory of the World: El Primer Nueva Coronica y Buen Gobierno. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  89. ↑ a b UNESCO Memory of the World: Arnamagnæan Manuscript Collection. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  90. ↑ UNESCO Memory of the World: MS. GKS 4 2°, vol. I-III, Biblia Latina. Commonly called “the Hamburg Bible”, or “the Bible of Bertoldus”. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  91. ↑ UNESCO Memory of the World: Book for the Baptism of Slaves (1636–1670). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  92. ↑ UNESCO Memory of the World: Documentary Heritage on the Resistance and Struggle for Human Rights in the Dominican Republic, 1930–1961. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  93. ↑ UNESCO Memory of the World: Memory of the Suez Canal. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  94. ↑ UNESCO Memory of the World: Deeds of Sultans and Princes. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  95. ↑ UNESCO Memory of the World: Persian Illustrated and Illuminated Manuscripts. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  96. ↑ UNESCO Memory of the World: The National Library of Egypt's Collection of Mamluk Qur'an Manuscripts. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  97. ↑ a b c UNESCO Memory of the World: The Baltic Way – Human Chain Linking Three States in Their Drive for Freedom. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  98. ↑ UNESCO Memory of the World: Treasures from National Archives and Library Organizations. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  99. ↑ a b c d UNESCO Memory of the World: Records of the Indian Indentured Labourers. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  100. ↑ UNESCO Memory of the World: Philippine Paleographs (Hanunoo, Buid, Tagbanua and Pala’wan). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  101. ↑ UNESCO Memory of the World: Radio Broadcast of the Philippine People Power Revolution. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  102. ↑ UNESCO Memory of the World: José Maceda Collection. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  103. ↑ UNESCO Memory of the World: Presidential Papers of Manuel L. Quezon. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  104. ↑ UNESCO Memory of the World: The A.E. Nordenskiöld Collection. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  105. ↑ UNESCO Memory of the World: Original Declaration of the Rights of Man and of the Citizen (1789 1791). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  106. ↑ a b UNESCO Memory of the World: The Appeal of 18 June 1940. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  107. ↑ UNESCO Memory of the World: Lumière Films. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  108. ↑ UNESCO Memory of the World: Introduction of the decimal metric system, 1790–1837. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  109. ↑ UNESCO Memory of the World: Bayeux Tapestry. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  110. ↑ UNESCO Memory of the World: Library of the Cistercian Abbey of Clairvaux at the time of Pierre de Virey (1472). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  111. ↑ UNESCO Memory of the World: Beatus Rhenanus Library. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  112. ↑ UNESCO Memory of the World: Châtelet de Paris banner register from the reign of Francis I (National Archives, Y9). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  113. ↑ UNESCO: Archives of Père Castor. [dostęp 2018-01-07]. (ang.).
  114. ↑ UNESCO Memory of the World: “Description of Georgian Kingdom” and the Geographical Atlas of Vakhushti Bagrationi. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  115. ↑ a b UNESCO Memory of the World: Manuscript Collection of Shota Rustaveli's Poem „Knight in the Panther's Skin”. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  116. ↑ a b UNESCO Memory of the World: Treaty of Tordesillas. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  117. ↑ UNESCO Memory of the World: Santa Fe Capitulations. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  118. ↑ UNESCO Memory of the World: The Decreta of León of 1188 – The oldest documentary manifestation of the European parliamentary system. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  119. ↑ a b UNESCO Memory of the World: Materials Related to the Keicho-era Mission to Europe Japan and Spain. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  120. ↑ UNESCO Memory of the World: Llibre del Sindicat Remença (1448). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  121. ↑ The Codex Calixtinus of Santiago de Compostela Cathedral and other medieval copies of the Liber Sancti Jacobi: The Iberian origins of the Jacobian tradition in Europe. UNESCO. [dostęp 2017-12-30]. (ang.).
  122. ↑ The General Archive of Simancas. UNESCO. [dostęp 2017-12-30]. (ang.).
  123. ↑ Archives of Santiago Ramon Y Cajal and the Spanish Neurohistological School. UNESCO. [dostęp 2017-12-30]. (ang.).
  124. ↑ UNESCO Memory of the World: Library Ets Haim – Livraria Montezinos. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  125. ↑ a b UNESCO Memory of the World: Archives of the Dutch East India Company. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  126. ↑ UNESCO Memory of the World: Diaries of Anne Frank. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  127. ↑ a b UNESCO Memory of the World: La Galigo. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  128. ↑ UNESCO Memory of the World: Desmet Collection. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  129. ↑ a b UNESCO Memory of the World: Babad Diponegoro or Autobiographical Chronicle of Prince Diponegoro (1785–1855). A Javanese nobleman, Indonesian national hero and pan-Islamist. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  130. ↑ a b UNESCO Memory of the World: Manifest der Kommunistischen Partei, draft manuscript page and Das Kapital. Erster Band, Karl Marx's personal annotated copy. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  131. ↑ UNESCO: Aletta H. Jacobs Papers. [dostęp 2018-01-07]. (ang.).
  132. ↑ UNESCO Memory of the World: The I.A.S. Tamil Medical Manuscript Collection. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  133. ↑ a b UNESCO Memory of the World: Archives of the Dutch East India Company. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  134. ↑ UNESCO Memory of the World: Saiva Manuscript in Pondicherry. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  135. ↑ UNESCO Memory of the World: Rigveda. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  136. ↑ UNESCO Memory of the World: laghukālacakratantrarājatikā (Vimalaprabhā). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  137. ↑ UNESCO Memory of the World: Tarikh-E-Khandan-E-Timuriyah. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  138. ↑ UNESCO Memory of the World: Shāntinātha Charitra. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  139. ↑ UNESCO Memory of the World: Nāgarakrĕtāgama or Description of the Country (1365 AD). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  140. ↑ UNESCO Memory of the World: The Deed For Endowment: Rab’ I-Rashidi (Rab I-Rashidi Endowment) 13th Century manuscript. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  141. ↑ UNESCO Memory of the World: “Bayasanghori Shâhnâmeh” (Prince Bayasanghor’s Book of the Kings). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  142. ↑ UNESCO Memory of the World: Administrative Documents of Astan-e Quds Razavi in the Safavid Era. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  143. ↑ UNESCO Memory of the World: Collection of Nezami’s Panj Ganj. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  144. ↑ UNESCO Memory of the World: Al-Tafhim li Awa'il Sana'at al-Tanjim. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  145. ↑ UNESCO Memory of the World: Dhakhīra-yi Khārazmshāhī. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  146. ↑ UNESCO Memory of the World: A Collection of selected maps of Iran in the Qajar Era (1193–1344 Lunar Calendar / 1779–1926 Gregorian Calendar). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  147. ↑ UNESCO Memory of the World: Book of Kells. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  148. ↑ UNESCO Memory of the World: 1703 Census of Iceland. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  149. ↑ UNESCO Memory of the World: Pages of Testimony Collection, Yad Vashem Jerusalem, 1954–2004. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  150. ↑ UNESCO Memory of the World: Rothschild Miscellany. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  151. ↑ UNESCO Memory of the World: Sakubei Yamamoto Collection. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  152. ↑ UNESCO Memory of the World: Midokanpakuki: the original handwritten diary of Fujiwara no Michinaga. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  153. ↑ UNESCO Memory of the World: Tuol Sleng Genocide Museum Archives. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  154. ↑ UNESCO Memory of the World: Quebec Seminary Collection, 1623–1800 (17th-19th centuries). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  155. ↑ UNESCO Memory of the World: Neighbours, animated, directed and produced by Norman McLaren in 1952. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  156. ↑ UNESCO Memory of the World: The Discovery of Insulin and its Worldwide Impact. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  157. ↑ UNESCO Memory of the World: Collection of the manuscripts of Khoja Ahmed Yasawi. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  158. ↑ UNESCO Memory of the World: Audiovisual documents of the International antinuclear movement “Nevada-Semipalatinsk”. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  159. ↑ MEMORY OF THE WORLD REGISTER Nevada-Semipalatinsk, the International anti-nuclear movemen [online] [dostęp 2023-04-09].
  160. ↑ UNESCO Memory of the World: Aral Sea Archival Fonds. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  161. ↑ UNESCO Memory of the World: Negros y Esclavos Archives. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  162. ↑ UNESCO Memory of the World: Hunminjeongum Manuscript. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  163. ↑ UNESCO Memory of the World: The Annals of the Choson Dynasty. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  164. ↑ UNESCO Memory of the World: Seungjeongwon Ilgi, the Diaries of the Royal Secretariat. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  165. ↑ UNESCO Memory of the World: Baegun hwasang chorok buljo jikji simche yojeol (vol.II), the second volume of „Anthology of Great Buddhist Priests' Zen Teachings”. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  166. ↑ UNESCO Memory of the World: Uigwe: The Royal Protocols of the Joseon Dynasty. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  167. ↑ UNESCO Memory of the World: Printing woodblocks of the Tripitaka Koreana and miscellaneous Buddhist scriptures. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  168. ↑ UNESCO Memory of the World: Donguibogam: Principles and Practice of Eastern Medicine. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  169. ↑ UNESCO Memory of the World: Human Rights Documentary Heritage 1980 Archives for the May 18th Democratic Uprising against Military Regime, in Gwangju, Republic of Korea. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  170. ↑ UNESCO Memory of the World: Ilseongnok: Records of Daily Reflections. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  171. ↑ UNESCO Memory of the World: Nanjung Ilgi: War Diary of Admiral Yi Sun-sin. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  172. ↑ UNESCO Memory of the World: Archives of Saemaul Undong (New Community Movement). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  173. ↑ UNESCO: Abolition of the Army in Costa Rica. [dostęp 2018-01-07]. (ang.).
  174. ↑ UNESCO Memory of the World: “José Martí Pérez” Fonds. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  175. ↑ UNESCO Memory of the World: Original Negative of the Noticiero ICAIC Lationamericano. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  176. ↑ UNESCO Memory of the World: Commemorative stela of Nahr el-Kalb, Mount Lebanon. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  177. ↑ UNESCO Memory of the World: The Phoenician Alphabet. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  178. ↑ UNESCO Memory of the World: Family of Man. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  179. ↑ UNESCO Memory of the World: Dainu Skapis – Cabinet of Folksongs. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  180. ↑ UNESCO Memory of the World: Royal Archives (1824–1897). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  181. ↑ UNESCO Memory of the World: Correspondence of the late Sultan of Kedah (1882-1943). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  182. ↑ UNESCO Memory of the World: Hikayat Hang Tuah. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  183. ↑ UNESCO Memory of the World: Sejarah Melayu (The Malay Annals). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  184. ↑ UNESCO Memory of the World: Batu Bersurat Terengganu (Inscribed Stone of Terengganu). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  185. ↑ UNESCO Memory of the World: Kitab al-ibar, wa diwan al-mobtadae wa al-khabar. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  186. ↑ UNESCO Memory of the World: Records of the French Occupation of Mauritius. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  187. ↑ UNESCO Memory of the World: Collection of Mexican Codices. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  188. ↑ UNESCO Memory of the World: Codices from the Oaxaca Valley. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  189. ↑ UNESCO Memory of the World: Codex Techaloyan de Cuajimalpaz. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  190. ↑ UNESCO Memory of the World: Los olvidados. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  191. ↑ UNESCO Memory of the World: Biblioteca Palafoxiana. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  192. ↑ UNESCO Memory of the World: Colección de Lenguas Indigenas. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  193. ↑ UNESCO Memory of the World: Collection of the Center of Documentation and Investigation of the Ashkenazi Community in Mexico (16th to 20th Century). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  194. ↑ UNESCO Memory of the World: Sixteenth to eighteenth century pictographs from the “Maps, drawings and illustrations” of the National Archives of Mexico. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  195. ↑ UNESCO Memory of the World: Old fonds of the historical archive at Colegio de Vizcaínas: women’s education and support in the history of the world. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  196. ↑ UNESCO Memory of the World: Maha Lawkamarazein or Kuthodaw Inscription Shrines. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  197. ↑ UNESCO Memory of the World: Mongolian Tanjur. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  198. ↑ UNESCO Memory of the World: Lu.“Altan Tobchi”: Golden History written in 1651. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  199. ↑ UNESCO Memory of the World: Kanjur written with 9 precious stones. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  200. ↑ UNESCO Memory of the World: Letter Journals of Hendrik Witbooi. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  201. ↑ UNESCO Memory of the World: Niśvāsattatvasaṃhitā Manuscript. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  202. ↑ UNESCO Memory of the World: Susrutamhita (Sahottartantra) manuscript. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  203. ↑ UNESCO Memory of the World: Early cylinder recordings of the world’s musical traditions (1893–1952) in the Berlin Phonogramm-Archiv. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  204. ↑ UNESCO Memory of the World: Ludwig van Beethoven: Symphony no 9, d minor, op. 125. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  205. ↑ UNESCO Memory of the World: The literary estate of Goethe in the Goethe and Schiller Archives. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  206. ↑ UNESCO Memory of the World: 42-line Gutenberg Bible, printed on vellum, and its contemporary documentary background. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  207. ↑ UNESCO Memory of the World: Metropolis – Sicherungsstück Nr. 1: Negative of the restored and reconstructed version 2001. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  208. ↑ UNESCO Memory of the World: Illuminated manuscripts from the Ottonian period produced in the monastery of Reichenau (Lake Constance). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  209. ↑ UNESCO Memory of the World: Kinder- und Hausmärchen (Children’s and Household Tales). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  210. ↑ a b UNESCO Memory of the World: Universalis cosmographia secundum Ptholomaei traditionem et Americi Vespucii aliorumque Lustrationes. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  211. ↑ UNESCO Memory of the World: Letters from and to Gottfried Wilhelm Leibniz within the collection of manuscript papers of Gottfried Wilhelm Leibniz. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  212. ↑ UNESCO Memory of the World: Song of the Nibelungs, a heroic poem from mediaeval Europe. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  213. ↑ UNESCO Memory of the World: Patent DRP 37435 “Vehicle with gas engine operation” submitted by Carl Benz, 1886. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  214. ↑ UNESCO Memory of the World: Construction and Fall of the Berlin Wall and the Two-Plus-Four-Treaty of 1990. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  215. ↑ UNESCO Memory of the World: Lorsch Pharmacopoeia (The Bamberg State Library, Msc.Med.1). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  216. ↑ UNESCO Memory of the World: Nebra Sky Disc. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  217. ↑ UNESCO Memory of the World: National Literacy Crusade. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  218. ↑ UNESCO Memory of the World: Henrik Ibsen: A Doll's House. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  219. ↑ UNESCO Memory of the World: The Leprosy Archives of Bergen. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  220. ↑ UNESCO Memory of the World: Roald Amundsen's South Pole Expedition (1910–1912). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  221. ↑ UNESCO Memory of the World: Thor Heyerdahl Archives. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  222. ↑ UNESCO Memory of the World: Sophus Tromholt Collection. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  223. ↑ UNESCO Memory of the World: The Treaty of Waitangi. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  224. ↑ UNESCO Memory of the World: The 1893 Women’s Suffrage Petition. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  225. ↑ UNESCO Memory of the World: Jinnah Papers (Quaid-I-Azam). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  226. ↑ UNESCO Memory of the World: Archives of Terror. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  227. ↑ UNESCO Memory of the World: Peruvian and South American First Editions (1584-1619). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  228. ↑ UNESCO Memory of the World: Travelling Registry of the Conquistadors or “Becerro Book”. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  229. ↑ UNESCO Memory of the World: Nicolaus Copernicus' masterpiece „De revolutionibus libri sex”. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  230. ↑ UNESCO Memory of the World: Warsaw Ghetto Archives (Emanuel Ringelblum Archives). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  231. ↑ UNESCO Memory of the World: The Masterpieces of Fryderyk Chopin. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  232. ↑ UNESCO Memory of the World: The Confederation of Warsaw of 28th of January 1573: Religious tolerance guaranteed. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  233. ↑ UNESCO Memory of the World: Twenty-One Demands, Gdañsk, August 1980. The birth of the SOLIDARITY trades union – a massive social movement. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  234. ↑ a b c UNESCO Memory of the World: Codex Suprasliensis – Mineia četia, Mart (The Supraśl Codex – Menology, March). [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  235. ↑ UNESCO Memory of the World: National Education Commission Archives. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  236. ↑ UNESCO Memory of the World: Archives of the Literary Institute in Pa