Piechowice – Wikipedia, wolna encyklopedia

Piechowice
miasto i gmina
Ilustracja
Barokowy pałac w Piechowicach – Pakoszowie (2018)
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

karkonoski

Data założenia

XIII–XIV w.

Prawa miejskie

1967

Burmistrz

Jacek Kubielski

Powierzchnia

43,17[1] km²

Wysokość

360–480[2] m n.p.m.

Populacja (01.01.2023)
• liczba ludności
• gęstość


5798[3]
134,3[3] os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 75

Kod pocztowy

58-573

Tablice rejestracyjne

DJE

Położenie na mapie powiatu karkonoskiego
Mapa konturowa powiatu karkonoskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Piechowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Piechowice”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Piechowice”
Ziemia50°51′20″N 15°37′08″E/50,855556 15,618889
TERC (TERYT)

0206031

SIMC

0936285

Urząd miejski
ul. Kryształowa 49
58-573 Piechowice
Strona internetowa
BIP

Piechowice (niem. Petersdorf) – miasto w Polsce, na Śląsku, w województwie dolnośląskim, w powiecie karkonoskim.

W latach 1945–1954 siedziba wiejskiej gminy Piechowice. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.

Miejscowość leży nad Kamienną, niewielką rzeką dorzecza Odry, dopływem Bobru oraz uchodzącym doń w Piechowicach dopływem – Małą Kamienną[2].

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 5798 mieszkańców[3] (524. miejsce w kraju).

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Do Piechowic należą części miejscowości (niektóre mają status osiedla): Górzyniec, Michałowice, Pakoszów, Piastów. W latach 1976–1997 dzielnicą Piechowic był także Jagniątków, przyłączony 1 stycznia 1998 r. do graniczącej z nim Jeleniej Góry. Miasto położone jest na wysokości 360–480 m n.p.m., a granica administracyjna sięga aż do wysokości 1509 m n.p.m., gdzie znajduje się drugi co do wielkości szczyt Karkonoszy – Wielki Szyszak[2].

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

Gmina graniczy z gminami: Jelenia Góra, Stara Kamienica, Szklarska Poręba oraz z Czechami (przez szczyty Karkonoszy).

Historia[edytuj | edytuj kod]

Huta szkła w Piechowicach (prawdopodobnie koniec XIX wieku), pocztówka ze zbiorów Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze

Założone na przełomie XIII i XIV wieku, prawa miejskie uzyskało dopiero w 1967 r.(przy czym sąsiednie wsie jako osiedla znalazły się w obrębie nowo powstałego miasta)[2]. Geneza miasta wiąże się z Hansem Paterem, który zbudował młyn na terenie dzisiejszych Piechowic na początku XIV w. – stąd też nasiębierne koło młyńskie we współczesnym herbie miasta[2]. Późniejsze wieki przyniosły rozwój tradycji szklarskich (obecną hutę założył Franz Heckert), podobnie jak w sąsiedniej Szklarskiej Porębie[2]. Nowoczesny przemysł pojawił się w Piechowicach w XX w., co wynika z doprowadzenia kolei (w grudniu 1891 r., przedłużona do Szklarskiej Poręby i Kořenova w czerwcu 1902 r.) i budowy zakładów[2]. Z uwagi na brak działań wojennych w czasie II wojny światowej przeniesiono do Piechowic produkcję z niektórych zakładów Berlina[2]. Pozostały z tego okresu instalacje obronne (np. bunkry w Cichej Dolinie – obecnie znane w Polsce siedlisko nietoperzy)[2].

Nazwy historyczne[edytuj | edytuj kod]

  • Petirsdorf – 1305 rok
  • Petersdorff – 1550 rok
  • Pettersdorff – 1687 rok
  • Pettersdorf – 1727 rok
  • Petersdorf – 1747 rok
  • Pitschdorf, Petersdorf – 1845 rok
  • Piotrowice – 1945 rok
  • Piechowice – 1946 rok[4]

Nazwy ulic[edytuj | edytuj kod]

Piechowice aż do 2017 roku posiadały ulice, których patronami były osoby związane z ruchem komunistycznym. Dopiero w 2017 przemianowano szereg ulic, nadając im nowe nazwy, nawiązujące w znacznej mierze do charakteru i przeszłości miasta:

  • Michała „Roli” Żymierskiego została przemianowana na Kryształową
  • Aleksandra Zawadzkiego (w Górzyńcu) na Izerską
  • 22 lipca na Lipową (przywrócenie nazwy)
  • Mariana Buczka na Papierników
  • Karola Świerczewskiego na Przemysłową
  • Marcelego Nowotki na Robotniczą[5].
Neoromański kościół św. Antoniego Padewskiego

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Kościół filialny pw. Marii Matki Kościoła w Piechowicach Michałowicach
Kościół filialny Bożego Ciała w Piechowicach Piastowie

W wojewódzkim rejestrze zabytków na liście zabytków wpisane są obiekty:[6]:

  • dom, ul. Boczna 17 (d. 8), szachulcowy, z XVIII/XIX w.
  • pensjonat „Uroczysko”, ul. Wczasowa 6, murowano-drewniany, z 1890 r.
  • kolejowa wodociągowa wieża ciśnień, ul. Kolejowa, z 1909 r.

Pakoszów Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[6]:

Piastów Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[6]:

W centrum miejscowości neoromański kościół katolicki św. Antoniego Padewskiego, przy którym znajduje się makieta nieistniejącego kościoła ewangelickiego.

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Według danych z 2023 r.[3] Piechowice mają obszar 43,17 km², w tym:

Miasto stanowi 6,89% powierzchni gminy.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Dane z 30 czerwca 2017[7]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 6314 100 3289 52,09 3025 47,91
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]
146,08 76,09 69,99

Piramida wieku mieszkańców Piechowic w 2014 roku[8].

Komunikacja[edytuj | edytuj kod]

Dworzec kolejowy w Piechowicach

Piechowice leżą na trasie drogi krajowej nr 3, która przebiega na odcinku ŚwinoujścieJakuszyce oraz stanowi polską część międzynarodowej trasy E65 z Malmö do Chania. Od drogi krajowej nr 3 odchodzi droga wojewódzka nr 366 z Piechowic do Kowar, stanowiąca zarazem główną ulicę miasta (ul. Kryształowa). Miasto jest skomunikowane z Jelenią Górą, Szklarską Porębą i Karpaczem (pociągi lub autobusy).

Funkcjonuje połączenie MZK z Jelenią Górą oraz PKS Tour Jelenia Góra z Jelenią Górą i Karpaczem[9].

Oświata i sport[edytuj | edytuj kod]

W mieście działają 2 przedszkola, 2 szkoły podstawowe i zespół szkół ponadgimnazjalnych (zawodówka, technikum i liceum). Po ukończeniu szkoły podstawowej absolwenci wybierają zwykle szkoły w Jeleniej Górze.

Piechowicki sport to przede wszystkim

  • Klub Sportowy Lechia Piechowice. Klub dzieli się na sekcję rowerową i piłkarską, dysponuje stadionem. Prezesem zarządu jest Jacek Kamiński, a wiceprezesem Daniel Potkański. Do klubu należał Marek Galiński – wielokrotny mistrz Polski w kolarstwie górskim i czterokrotny olimpijczyk (w 2008 r. w polskiej reprezentacji na igrzyskach w Pekinie). Z uwagi na dużą liczbę górskich tras rowerowych Piechowice są obecnie promowane jako „Kraina rowerów”.
  • Uczniowski Klub Sportowy "Krokus" Piechowice. W klubie są dwie sekcje: biathlon i narciarstwo biegowe. Klub wśród swoich wychowanków ma wielu medalistów mistrzostw polski. Do klubu należeli Konrad Badacz – wielokrotny mistrz polski w biathlonie, mistrz świata juniorów młodszych w biathlonie z 2021 oraz dwukrotny medalista Zimowego Olimpijskiego Festiwalu Młodzieży Europy 2022, na którym zdobył srebro w biegu indywidualnym oraz brąz w sztafecie mieszanej razem z Barbarą Skrobiszewską – wychowanką UKS Krokus, wielokrotną medalistką mistrzostw polski juniorów w biathlonie.

Kultura[edytuj | edytuj kod]

Artystyczną wizytówką miasta jest położone w Karkonoszach osiedle Michałowice, w którym funkcjonują: galeria sztuki Pawła Trybalskiego (malarstwo surrealistyczne i metaforyczne) oraz Teatr Nasz i Teatr Cinema. Oba teatry mają charakter niepubliczny, Teatr Nasz specjalizuje się w kabarecie i regularnie wystawia spektakle dla mieszkańców i turystów, a Teatr Cinema interesuje się eksperymentami artystycznymi, uczestnicząc zarazem w krajowych i zagranicznych festiwalach. Funkcje kulturalne pełni również Piechowicki Ośrodek Kultury. Coroczną imprezą kulturalną miasta jest „Kryształowy weekend”, podczas którego prezentują się m.in. wytwórcy kryształów i grawerzy. W Piechowicach funkcjonuje huta szkła Julia, ręcznie produkująca szkło kryształowe wysyłane do Polski i na cały świat[10].

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Śnieżne Kotły

Na terenie gminy przebiega wiele szlaków turystycznych PTTK i ścieżek rowerowych[2]. W granicach miasta znajduje się Wodospad Szklarki oraz Śnieżne Kotły[2]. W centralnej części miasta przy ul. Kryształowej rośnie 500-letni cis (dawniej uznawany za 700-letni) o wysokości ponad 10 m i obwodzie 292 cm, od 1994 objęty ochroną jako pomnik przyrody[2]. Na pograniczu miasta znajduje się także Rezerwat przyrody Krokusy w Górzyńcu utworzony w 1962 roku w celu zachowania dla potrzeb nauki i dydaktyki, prawdopodobnie naturalnego stanowiska szafrana (Crocus L.) – znanego już w roku 1811[2]. Rezerwat chroni izolowane, jedyne poza Tatrami i ich przedpolem, stanowisko tego gatunku w Polsce. Na terenie miasta zabytki: kościół w Piastowie z XIV w., kościół neoromański z początku XX w., założenie pałacowe w Pakoszowie z XVIII w. oraz ośrodek wypoczynkowy Uroczysko w Michałowicach – dawne sanatorium Luftwaffe[2]. We wrześniu 2013 otworzono w centrum „Szklany Park”, w którym znajdują się wykonane w szkle technologią laserową 3D zdjęcia istniejącego niegdyś w tym miejscu cmentarza i kościoła ewangelickiego oraz zdjęcia Huty Szkła Kryształowego Julia. Całość podświetlana jest diodami LED.

Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
  2. a b c d e f g h i j k l m n Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 3: Karkonosze. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 151, 152. ISBN 83-7005-168-5.
  3. a b c d GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-08-12] (pol.).
  4. Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  5. PRL – owskie nazwy znikają z Piechowic.
  6. a b c Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 52. [dostęp 2012-08-26].
  7. Ideo, Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30.06.2017 r., „stat.gov.pl” [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  8. Piechowice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  9. Zweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien (ZVON): Linie autobusowe PKS „TOUR” Jelenia Góra sp. z o.o.. [w:] zvon.de [on-line]. 2018-08-03. [dostęp 2018-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-05)]. (pol.).
  10. O nas [online], Huta Julia [dostęp 2021-01-29] (pol.).
  11. Mapa turystyczna. [dostęp 2020-08-22].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]