Pieczenga – Wikipedia, wolna encyklopedia

Pieczenga
Пече́нга
	; Panorama Pieczengi
Herb	Flaga
Państwo	Rosja
Obwód	murmański
Powierzchnia	150,55 km²
Wysokość	5 m n.p.m.
Populacja (2023); • liczba ludności	; 2021
Nr kierunkowy	81554
Kod pocztowy	184410
	Położenie na mapie obwodu murmańskiego Pieczenga
	Położenie na mapie Rosji Pieczenga
	69°33′N 31°13′E/69,550000 31,216667
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pieczenga (fiń. Petsamo, ros. Пече́нга, płn.-lap. Beahcán, skolt Peäccam) − osiedle typu miejskiego w obwodzie murmańskim, w północno-zachodniej części Rosji nad rzeką Pieczenga w pobliżu (ok. 5 km) jej ujścia do południowego krańca fiordu o tej samej nazwie (odnogi Morza Barentsa). W 2023 roku zamieszkane przez 2021 osób^[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Początki osady sięgają XVI stulecia, region ten od najdawniejszych czasów zamieszkiwany był przez Lapończyków Skolt. Rejon Pieczengi został przyłączony do Rosji w roku 1533, w którym też ufundowano tam klasztor.

Na mocy traktatu w Tartu w roku 1920 Rosja Radziecka odstąpiła rejon Pieczengi niepodległej Finlandii. W roku 1924 odkryto w tym rejonie duże zasoby niklu i miedzi (zob. Nikiel). Finlandia powierzyła ich eksploatację od roku 1934 przedsiębiorstwom angielskim, kanadyjskim i francuskim. Na początku 1940 roku, podczas wojny zimowej, Armia Czerwona zajęła ten rejon, ale na mocy traktatu moskiewskiego z 12 marca tego samego roku zwróciła go Finlandii z wyjątkiem Półwyspu Rybackiego. Po zajęciu Norwegii przez Niemcy ówczesne Petsamo stało się ważnym węzłem zaopatrzenia Wehrmachtu i bazą Luftwaffe (głównie Jagdgeschwader 5). Stąd Luftwaffe, Wehrmacht i oddziały fińskie wielokrotnie przeprowadzały ataki na Murmańsk i magistralę murmańską. Na mocy rozejmu moskiewskiego z 19 września 1944 Finlandia zrezygnowała z rejonu Pieczengi na rzecz Związku Radzieckiego. Ten stan potwierdził pokój paryski (1947), przy czym Związek Radziecki otrzymał od Finlandii dodatkowo obszar Jäsniskoski.

W czasach Związku Radzieckiego w rejonie Pieczengi rozbudowano przemysł ciężki – z fatalnymi następstwami dla środowiska. Ziemia i wody gruntowe jeszcze dziś wykazują wysokie skażenie. Wybudowano także połączenia kolejowe Pieczengi z Murmańskiem i Niklem oraz portem w Liinachamari, służące w pierwszej linii eksploatacji złóż miedzi i niklu.

W 2007 r. w Finlandii opublikowano informację, jakoby w 1991 r. władze tego kraju otrzymały propozycję odkupienia za 15 mld dolarów Karelii, jednak powołana przez prezydenta Mauno Koivisto grupa ekspertów ustaliła, że szacowane na 70 mld dol. koszty odbudowy i naprawy tamtejszej infrastruktury byłyby zbyt wysokie dla budżetu państwa. Informacjom tym zaprzeczył zarówno Koivisto, jak i inni ówcześni politycy. W 2019 r. były wiceminister spraw zagranicznych Rosji Andriej Fiodorow potwierdził, że w 1991 roku władze ZSRR chciały sprzedać Finlandii za 15 mld dol. Karelię i rejon Petsamo, a w 1992 r. taką samą propozycję powtórzył doradca prezydenta Rosji Giennadij Burbulis. Sam Burbulis zdecydowanie jednak temu zaprzeczył^[2].