Pius V – Wikipedia, wolna encyklopedia

Pius V
Pius Quintus
Michele Ghislieri
Papież
Biskup Rzymu
Ilustracja
Pius V (ok. 1566)
Herb duchownego
Kraj działania

Państwo Kościelne

Data i miejsce urodzenia

17 stycznia 1504
Bosco

Data i miejsce śmierci

1 maja 1572
Rzym

Miejsce pochówku

Bazylika Matki Bożej Większej

Papież
Okres sprawowania

7 stycznia 1566 do 1 maja 1572

Biskup Mondovi
Okres sprawowania

17 marca 1560–7 stycznia 1566

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Śluby zakonne

18 maja 1521

Prezbiterat

1528

Nominacja biskupia

4 września 1556

Sakra biskupia

14 września 1556

Kreacja kardynalska

15 marca 1557
Paweł IV

Kościół tytularny

Santa Maria sopra Minerva (24 marca 1557)
S. Sabina (14 kwietnia 1561)
S. Maria sopra Minerva (15 maja 1565)

Pontyfikat

7 stycznia 1566

podpis
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

14 września 1556

Konsekrator

Giovanni Michele Saraceni

Współkonsekratorzy

Giovanni Beraldo
Nicola Maggiorani

Święty
Pius V
Ilustracja
Czczony przez

Kościół katolicki

Beatyfikacja

27 kwietnia 1672
przez Klemensa X

Kanonizacja

22 maja 1712
przez Klemensa XI

Wspomnienie

30 kwietnia

Atrybuty

Matka Boża, miecz ognisty, różaniec[1]

podpis

Pius V (łac. Pius V, właśc. Michele Ghislieri OP; ur. 17 stycznia 1504 w Bosco Marengo, zm. 1 maja 1572 w Rzymie[2]) – włoski duchowny katolicki, papież w okresie od 7 stycznia 1566 do 1 maja 1572, święty Kościoła katolickiego[3].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Życie przed wyborem na papieża[edytuj | edytuj kod]

Jego chrzcielnym imieniem było Antonio[4]. Pochodził z ubogiej rodziny, pracował w dzieciństwie jako pasterz. Jego rodzicami byli Paolo Ghislieri i Domenica Augeria[4]. W wieku 14 lat wstąpił do zakonu dominikanów w konwencie św. Piotra Męczennika w Vigevano i przyjął imię Michał (wł. Michele)[2]. W 1528 w Genui przyjął święcenia kapłańskie. Począwszy od XVII wieku przypisuje mu się błędnie karierę akademicką – studia w Bolonii oraz profesurę teologii na uniwersytecie w Pawii. W rzeczywistości Ghislieri uczył się w studium konwentu w Vigevano, po przyjęciu święceń kapłańskich był jedynie lektorem teologii w dominikańskich konwentach św. Tomasza w Pawii[5] oraz św. Stefana w Bergamo[6]. Tytuł magisterski został mu przyznany dopiero 20 sierpnia 1553 na mocy bulli papieża Juliusza III, nie w wyniku ukończenia odpowiednich studiów, lecz na mocy autorytetu apostolskiego[7]. W latach 30. XVI wieku Michele Ghislieri był przeorem kolejno konwentów w Vigevano, Soncino, Alba i ponownie w Vigevano. W 1536 był wikariuszem trybunału inkwizycji w Bergamo[6]. Przez pewien czas był spowiednikiem gubernatora Mediolanu markiza Alfonsa d’Avalos. W 1539 był przejściowo przypisany do konwentu S. Secondo w Wenecji. W październiku 1542 został mianowany wikariuszem trybunału inkwizycyjnego w Pawii[5].

W 1550 kapituła lombardzkiej prowincji dominikanów mianowała go inkwizytorem diecezji Como[5]. Jego niezłomna postawa w sporze z miejscową kapitułą katedralną, którą podejrzewał o sprzyjanie reformacji, zwróciła uwagę kardynała Gian Pietro Carafy, inkwizytora generalnego Rzymskiej Inkwizycji, który zaczął wykorzystywać Ghislieriego jako delegata Rzymskiej Inkwizycji do poszczególnych zadań. W listopadzie i grudniu 1550 i ponownie w kwietniu i maju 1551 Ghislieri działał z ramienia Inkwizycji Rzymskiej w Bergamo, gdzie zebrał dowody mocno obciążające miejscowego biskupa Vittore Soranzo i doprowadził do jego aresztowania[5][8]. W marcu 1551 przebywał z kolei w Ferrarze, gdzie przesłuchiwał i ostatecznie skazał na śmierć Giorgio Rioli, zwanego il Siculo, jednego z najbardziej znanych przedstawicieli włoskiej reformacji[9][8]. 3 czerwca 1551 papież Juliusz III mianował go komisarzem generalnym Inkwizycji Rzymskiej (sprawował tę funkcję do 1557)[5][8][10][11].

4 września 1556 Carafa, już jako papież Paweł IV, mianował Ghislieriego biskupem Nepi i Sutri (konsekracja 14 września 1556), a w marcu 1557 kardynałem, z tytułem Santa Maria sopra Minerva[4]. W grudniu 1558 Ghislieri otrzymał także godność najwyższego inkwizytora. Papież Pius IV przeniósł go w marcu 1560 na stolicę biskupią Mondovi[2]. Stosunki Ghislieriego z Piusem IV nie układały się najlepiej, kardynał m.in. sprzeciwiał się nominacji kardynalskiej dla 13-letniego Ferdynanda Medyceusza. Mimo to w 1564 uzyskał potwierdzenie swej pozycji jako zwierzchnika Świętego Oficjum[12].

Pontyfikat[edytuj | edytuj kod]

Po śmierci Piusa IV, konklawe 1565–1566 wybrało kardynała Ghislieriego na papieża 7 stycznia 1566[3]. Przyjął on imię Piusa V i został koronowany w dniu swoich urodzin, 17 stycznia 1566. Swój wybór, Pius mógł zawdzięczać liderowi reformatorskiej frakcji kardynałów, na czele z Karolem Boromeuszem[3]. Papież-asceta, wieloletni inkwizytor, poświęcił swój pontyfikat zadaniom reformy Kościoła w duchu soboru trydenckiego i walce z herezją. Zamierzał wprowadzić w Watykanie rygory klasztorne[2].

W swojej pierwszej mowie papieskiej stwierdził, że Rzym wydaje mu się tak niemoralny, jak w czasach rozkwitu renesansu[2]. Zażądał usunięcia z Rzymu prostytutek. Nakazał, aby wszystkie rzymskie nierządnice wyszły za mąż. Decyzję tę oprotestowali senatorowie, którzy podnosili, że celibat powoduje powstanie prostytucji, a w przypadku jej zakazania księża zaczną napastować cnotliwe kobiety. Pius V odrzucił te argumenty, prostytutki zaczęły być ścigane i publicznie chłostane, co przyczyniło się do śmierci wielu z nich. Te działania spowodowały szybki wzrost ilości zachowań homoseksualnych, w związku z czym ostatecznie Pius zezwolił prostytutkom na funkcjonowanie w Rzymie, jednak ograniczając ich poruszanie się do wyznaczonego obszaru[13].

Wydał też bullę zabraniającą kapłańskim dzieciom z nieprawego łoża dziedziczenia własności Kościoła. Chciał także zniszczyć wszystkie starożytne budowle i pomniki w okolicach Rzymu, jako że były dziełem pogan. Zabronił też Rzymianom wchodzić do karczm. Zaprowadził porządek w Rzymie, wydając nakaz rezydującym przy Kurii biskupom powrotu do swoich diecezji[2]. Wygnani zostali z Rzymu także mnisi pozostający przez lata poza macierzystymi klasztorami wbrew regułom zakonnym. W oczach jednego z posłów weneckich Pius uchodził za człowieka, który chciał zmienić Rzym w jeden wielki klasztor[2]. Pomimo zatwierdzania wyroków Inkwizycji, był uważany za władcę sprawiedliwego[2]. Dwa razy w tygodniu osobiście przyjmował skargi ubogich, zaś raz w miesiącu (również osobiście) przyjmował zażalenia na urzędników papieskich oraz na wyroki sądów i rozstrzygał je na korzyść poszkodowanych. Dzięki niemu powstało wiele szkół, szpitali i przytułków. Jego sukcesem było również uzdrowienie administracji w Państwie Kościelnym. Powołał do życia Kongregację Indeksu, zajmującą się cenzurą publikacji[2]. W okresie pontyfikatu Piusa przeprowadzono trzy lokalne synody w państwach włoskich, m.in. w Neapolu i Mediolanie. Powołał także komisję do zrewidowania Wulgaty[2].

Pius V zdecydowanie wspierał katolików we Francji i poparł regentkę Katarzynę Medycejską w walce z hugenotami[2]. Jednakże w 1570 roku zawarto traktat pokojowy, zapewniający hugenotom wolność religijną[2]. Był także inicjatorem Świętej Ligi przeciwko Turcji i krótko przed śmiercią świętował sukces – flota Ligi złożona z okrętów weneckich i hiszpańskich 7 października 1571 odniosła pod Lepanto zwycięstwo nad siłami sułtana Selima II[3]. Z wdzięczności Maryi, ustanowił dzień 7 października, świętem Matki Boskiej Różańcowej[3] (początkowo pod nazwą „Matki Boskiej Zwycięskiej”). W 1570 papież ekskomunikował królową Anglii Elżbietę I[3]. Działanie takie spowodowało ochłodzenie stosunków z Hiszpanią i Francją i wręcz zantagonizowanie stosunków z cesarzem Maksymilianem II, który dodatkowo nie opowiedział się stanowczo przeciw protestantom, na co papież odpowiedział nominacją na księcia Toskanii dla Kosmy Medyceusza[2]. Sam Pius V skazał na śmierć 40 włoskich protestantów[14].

W 1567 Pius V ogłosił św. Tomasza z Akwinu Doktorem Kościoła oraz nakazał w 1570 publikację dzieł wszystkich teologa (17 tomów)[2]. Staraniem tego papieża wydane zostały odnowione, główne księgi liturgiczne rytu rzymskiego: mszał (Missale Romanum, 1570) i brewiarz (Breviarium Romanum, 1568) oraz pierwszy katechizm katolicki (Catechismus Romanus, 1566)[2]. W 1567 potępił 75 tez wyłożonych przez Michała Bajusa, prekursora jansenizmu[2].

Papież zmarł w opinii świętości w maju 1572 po chorobie nerek. Pochowany pierwotnie w bazylice watykańskiej, 9 stycznia 1588 jego relikwie zostały przeniesione do bazyliki Matki Bożej Większej. Papież Klemens X ogłosił go 1 maja 1672 (w 100-lecie śmierci) błogosławionym, a Klemens XI świętym (22 maja 1712)[2]. Dniem jego pamięci liturgicznej w Kościele katolickim jest od reformy kalendarza liturgicznego w 1969 roku 30 kwietnia (poprzednio 5 maja)[3][15].

Pius V jest patronem Malty oraz Kongregacji Nauki Wiary.

Kreował 21 kardynałów na trzech konsystorzach[4].

Ważniejsze dokumenty papieskie[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Józef Marecki, Lucyna Rotter, Jak czytać wizerunki świętych leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2009, s. 508, ISBN 978-83-242-0910-1.
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q John N. D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 374-376. ISBN 83-06-02633-0.
  3. a b c d e f g Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 136-137. ISBN 83-7006-437-X.
  4. a b c d Ghislieri, O.P., Michele. The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2013-08-19]. (ang.).
  5. a b c d e Simona Feci: Pio V, santo. Enciclopedia dei Papi, 2000. [dostęp 2013-08-19]. (wł.).
  6. a b GIULIO ORAZIO BRAVI, Note e documenti per la storia della Riforma a Bergamo (1536-1544), ARCHIVIO STORICO BERGAMASCO. Rassegna semestrale di storia e cultura, N. 2, Anno VI, 1986, s. 185 i nast.
  7. Michael Tavuzzi, Renaissance Inquisitors. Dominican Inquisitors and Inquisitorial Districts in Northern Italy, 1474-1527, Brill: Leiden – Boston 2007, s. 42-43, 210.
  8. a b c Andrea Del Col: L’Inquisizione in Italia. Mediolan: Oscar Mondadori, 2010, s. 311. ISBN 978-88-04-53433-4.
  9. Christopher Black: The Italian Inquisition. New Haven & Londyn: Yale University Press, 2009, s. 28. ISBN 978-0-300-11706-6.
  10. Christopher Black: The Italian Inquisition. New Haven & Londyn: Yale University Press, 2009, s. 23. ISBN 978-0-300-11706-6.
  11. Michael Tavuzzi, Renaissance Inquisitors. Dominican Inquisitors and Inquisitorial Districts in Northern Italy, 1474-1527, Brill: Leiden – Boston 2007, s. 210.
  12. Andrea Del Col: L’Inquisizione in Italia. Mediolan: Oscar Mondadori, 2010, s. 759. ISBN 978-88-04-53433-4.
  13. Sebastian Duda, Śmiertelny megaorgazm kardynała, czyli stosunki na linii prostytutki – Kościół [online], wyborcza.pl, 15 kwietnia 2019 [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  14. Grzegorz Ryś: Każdy wyrok śmierci wykonany w wyniku inkwizycyjnego dochodzenia był zbrodnią. deon.pl, 2020-10-27. [dostęp 2020-10-27].
  15. Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 4: M-P. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 2000, s. 646. ISBN 83-7097-671-9.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jan Wierusz Kowalski, Poczet papieży, Warszawa 1986.
  • Święty Pius V, papież. Internetowa Liturgia Godzin. [dostęp 2013-08-19]. (pol.).
  • Pope St. Pius V. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-08-19]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • Pius V w bazie catholic-hierarchy.org (ang.)
  • Pius V w bazie opoka.org.pl (pl.)